Kościół św. Pawła Apostoła (franciszkanów) Elbląg (warmińsko-mazurskie)

Kościół św. Pawła został zbudowany w latach 1892–1895 jako świątynia ewangelicka. Świątynia znajdowała się na terenie tzw. Kolonii Pangritza, gdzie mieszkali głównie robotnicy elbląskich zakładów przemysłowych. Teren kolonii został włączony w granice miasta Elbląga w 1913 roku. Pierwsze organy w kościele zostały zbudowane w 1893 roku przez firmę Orgelbauanstalt A. Terletzki Inh. Ed. Wittek z Elbląga. Instrument o trakturze mechanicznej lub już pneumatycznej miał 14 głosów na dwóch klawiaturach manuałowych i jednej pedałowej. Podczas działań wojennych w 1945 roku kościół został silnie zdewastowany. Nic nie wiadomo o dalszych losach instrumentu. Po wojnie świątynię tę przejął zakon franciszkanów. Nie wiadomo, czy organy zostały w tamtym czasie zniszczone, czy funkcjonowały jeszcze w okresie powojennym.

W styczniu 1960 roku zapadła decyzja o budowie nowych organów. Początkowo chciano sprowadzić wybudowane w 1928 roku 30-głosowe organy firmy Gustav Heinze z kościoła ewangelicko-augsburskiego w Świeradowie na Dolnym Śląsku. Już po podpisaniu umowy przełożeni pastora ze Świeradowa nakazali odstąpić od transakcji. Tu wkroczyła Wojewódzka Rada Narodowa we Wrocławiu, która zezwoliła na sprzedaż organów. Zdecydowano się jednak na budowę nowego instrumentu. Zadanie to zlecono firmie Zygmunta Pietrzaka z Włocławka, która 5 lat wcześniej złożyła ze starszych elementów instrument dla kościoła św. Mikołaja na Starym Mieście. Organmistrz przejął organy ze Świeradowa jako zapłatę za nowy instrument i zamontował je w kościele Wniebowzięcia NMP w Lipnie. W sporządzonej umowie uzgodniono wykonanie instrumentu o 14 głosach z przygotowanym miejscem na dalsze 5. Budowę współfinansowała Polonia ze Stanów Zjednoczonych. 13 listopada 1960 roku niekompletne organy poświęcił biskup warmiński Józef Drzazga. Brakujące 5 rejestrów zamontowano w latach późniejszych.

W 2013 roku remontu instrumentu podjął się Sławomir Tyburski, organista z Nowego Dworu Gdańskiego. Organy częściowo rozebrano, dokonano czyszczenia, a także w miarę umiejętności naprawiono instrument. Swoistym kuriozum była przeróbka głosu Flet leśny 2' na... Tercję 2' (sic!). Nie wymieniono jednak głośnej, wyeksploatowanej dmuchawy, słyszanej w całym kościele. Ostatnie naprawy wspomniany organista wykonał w 2023 roku. Wobec pogarszającego się stanu instrumentu i jego awaryjności jesienią 2024 roku Gdańska Manufaktura Organów dokonała serwisu organów. Zespół pod kierunkiem organmistrza Jakuba Wszołka usunął usterki, przywrócił z powrotem głos Flet leśny 2'. Ponadto wyregulowano repetycję i trakturę rejestrową, a także nastrojono wszystkie rejestry. Obecnie instrument jest w pełni sprawny, choć wymaga renowacji.

Skala manuałów: C-a³; skala pedału: C-d¹. Wiatrownice stożkowe, jeden miech pływakowy.