Organy przeniesione do koścoła Matki Bożej Szkaplerznej w Tarnowie powstały w 1967 roku dla katolickiego kościoła św. Józefa w Duisburgu (zachodnie Niemcy, zagłębie Ruhry). Wykonała je renomowana firma Romanus Seifert & Sohn z siedzibą w Kevelaer. Początkowo liczyły 20 głosów. Instrument usytuowany był przy bocznej ścianie chóru; grający, zasiadając przy wolnostojącym stole gry, miał ołtarz główny po swojej prawej stronie.

Firma Seifert szczyci się długimi tradycjami organmistrzowskimi. Pierwszy warsztat w 1885 roku założył w Kolonii pochodzący z Turyngii Ernst Seifert I. Na początku XX wieku otrzymał propozycję budowy organów w sanktuarium maryjnym w Kevelaer (można bez przesady powiedzieć, że jest to „niemiecka Jasna Góra”). Miały to być największe organy w ówczesnym Cesarstwie Niemieckim. Ernst Seifert I podjął się tego wyzwania i zgodnie z wymogami przetargu przeniósł swoją firmę do Kevelaer, gdzie ma ona swą siedzibę aż do dziś. Podobnie do dziś istnieją wielkie organy bazyliki w Kevelaer, ukończone w 1907 r. i liczące 130 głosów.

Zakład w Kolonii pozostał jednak jako filia, a w pewnym czasie rodzina Seifertów prowadziła aż trzy niezależne warsztaty: w Kevelaer, Kolonii i Bergisch Gladbach. Zakład prowadzony jest obecnie przez Romana Seiferta (piąte pokolenie rodziny). Do niedawna zatrudniał około 30 pracowników. W całej historii działalności firma zbudowała ponad 1000 instrumentów.

Wracając do instrumentu z Duisburga, w 2010 roku miało miejsce gruntowne czyszczenie i rozbudowa organów wykonane przez Uwe Renarda z Kevelaer, byłego dyrektora warsztatu Seiferta. Prawdopodobnie wtedy dobudowano osobną (co ciekawe, w pełni mechaniczną!) wiatrownicę klapową, na której stanął głos Posaune 16' z nowymi, drewnianymi rezonatorami o pełnej długości (najdłuższy mierzy ok. 5 m). W jego miejscu na wiatrownicy pedałowej umieszczono głos Holztrompete 8' z mahoniowymi rezonatorami pochodzącymi prawdopodobnie ze starego głosu Posaune 16'. Zapewne wtedy również zamieniono miejscami głosy Schweizerpfeife 2’ i Oktave 2’ oraz wstawiono w manuale II nowy głos Hautbois 8' w miejsce innego, nieznanego, być może Regału 8’ (świadczy o tym nowszy kloc).

Wskutek zmniejszającej się liczby wiernych, a także błędów konstrukcyjnych w budowie kościoła zdecydowano o jego zamknięciu i wyburzeniu. Teren, na którym znajdował się kościół, sprzedano deweloperowi z przeznaczeniem pod budowę budynków mieszkalnych. W maju 2021 roku parafia Matki Bożej Szkaplerznej w Tarnowie nawiązała kontakt w sprawie zakupu używanego instrumentu z firmą Andreasa Ladacha z siedzibą w Wuppertalu. Brano pod uwagę zakup dwóch instrumentów, spośród których wybrany został ten z Duisburga ze względu na jego wyższe walory brzmieniowe i techniczne. Dekonsekracja kościoła św. Józefa w Duisburgu miała miejsce w niedzielę 26 września 2021 roku. Prace rozbiórkowe organów ruszyły już nazajutrz. Trwały od 27 do 30 września i były prowadzone przez firmę In plenum PL Mariana Majchera z Kamiennej Góry. Na miejscu przy rozbiórce pracował również organista tarnowskiej parafii Łukasz Tryba. W trakcie demontażu wykonano dokumentację fotograficzną. W piątek 1 października załadowano do samochodu ciężarowego rozebrany i zabezpieczony instrument, który następnie wyruszył w podróż z Niemiec do Polski (ponad 1200 km). Rozładunek w Tarnowie, w który zaangażowało się wielu parafian, miał miejsce 4 października 2021 roku. Za całość prac przy montażu instrumentu odpowiada Marta Kogut z Rybnika, która w trakcie montażu omawianego instrumentu w październiku 2022 roku, zdała z wyróżnieniem egzamin mistrzowski w zawodzie organmistrz. Warto dodać, że parafia powierzyła jej firmie swój drugi instrument, bowiem dwa lata wcześniej, w 2020 roku, Marta Kogut przeprowadziła w Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej w Tarnowie restaurację zabytkowych organów Jana Śliwińskiego ze Lwowa, pochodzących z 1887 roku.

Już na etapie przygotowań zapadła decyzja o budowie nowej szafy organowej i prospektu, które będą korespondować z wystrojem świątyni. Projekt jest wspólnym dziełem organisty Łukasza Tryby, proboszcza parafii – ks. Piotra Mamaka, stolarza Roberta Motyki z Siedlisk (wykonawcy szafy i snycerki) oraz organmistrzyni Marty Kogut. Ciekawostką jest umieszczenie w prospekcie dwóch figur: Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz świętego Józefa. Początkowo tarnowska parafia miała otrzymać obie rzeźby wraz z organami z Duisburga. Jednak strona niemiecka pozostawiła sobie na pamiątkę figurę św. Józefa, którego wezwanie nosił zamknięty kościół, wskutek czego tę rzeźbę zrekonstruowano. Poza nową oprawą wizualną instrument otrzymał nieco inne rozmieszczenie poszczególnych sekcji brzmieniowych. Pierwotnie sekcja Hauptwerku znajdowała się nad Schwellwerkiem, a sekcja pedału po prawej stronie. Obecnie całość została obrócona o 90 stopni w prawo w stosunku do osi kościoła, wiatrownice zaś rozsunięto względem siebie i ustawiono na tej samej wysokości dla uzyskania dostępu do strojenia głosów językowych i czynności serwisowych. Wskutek zmian kontuar stoi czołem do ołtarza (grający siedzi do niego przodem), a Hauptwerk został przesunięty znad Schwellwerku na prawą stronę szafy i obrócony o 90 stopni celem redukcji szerokości całego instrumentu. Wymagało to zaprojektowania i wykonania nowej traktury gry manuału I. Nowy układ wnętrza wymusił zmiany także w budowie traktury prospektu. Pierwotny prospekt podzielony był na dwie wieże. W jednej znajdowały się piszczałki manuałowego Pryncypału 8’, w drugiej zaś piszczałki pedałowego Oktawbasu 8’, wszystkie zasilane bezpośrednio z wiatrownic. W nowym prospekcie piszczałki Oktawbasu znalazły się w skrajnych wieżach, zaś Pryncypału w środkowych. Wobec większej niż pierwotnie odległości od wiatrownic większa część prospektu zasilana jest za pomocą nowo wykonanych wiatrowniczek stożkowych. System powietrzny organów składa się z dwóch części. Pierwszą jest pierwotna dmuchawa organowa firmy Laukhuff podłączona do miecha pływakowego, ten zaś – za pomocą drewnianych kanałów – do wiatrownic pedału i manuału II. Sekcję manuału I przy przenosinach wyposażono w dmuchawę firmy Meidinger oraz osobny miech pływakowy. W dnie każdej z wiatrownic znajduje się miech kompensacyjny wraz ze skrzynką regulacyjną. Wiatrownice klapowo-zasuwowe wykonane są z mahoniu, klapy z cedru, kloce z mahoniu, a zasuwy z tworzywa sztucznego. Wszystkie piszczałki metalowe są zrobione ze stopu cyny.

CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH GŁOSÓW

MANUAŁ I (C–g³)
Principal 8’: metalowy, E–fis² w prospekcie
Gemshorn 8’: metalowy, C–F kryty, dalej koniczny
Oktave 4’: metalowy, otwarty
Rohrflöte 4’: metalowy, C–g² półkryty, dalej koniczny
Oktave 2’: metalowy, otwarty
Mixtur 2’ 5–6 f.: metalowy, otwarty, od c 6-chórowy, trzykrotna repetycja
Dulzian 16’: językowy, metalowy, C–H rezonatory ½ długości, dalej pełne
Trompete 8’: językowy, metalowy, rezonatory pełnej długości

MANUAŁ II (C–g³)
Gedackt 8’: drewniany (dąb), kryty
Principal 4’: metalowy, otwarty
Koppelflöte 4’: C–c² półkryty, kapelusze koniczne, dalej w pełni koniczny
Schweizerpfeife 2’: metalowy, otwarty, przedęty
Sesquialtera 2f.: metalowy; rząd tercjowy koniczny; rząd kwintowy C–h kryty, dalej koniczny
Scharf 1’ 4–5f.: metalowy, otwarty, od f 5-chórowy, dwukrotna repetycja
Hautbois 8’: językowy, metalowy, rezonatory pełnej długości

PEDAŁ (C–f¹)
Subbaß 16’: drewniany (świerk), kryty
Oktavbaß 8’: metalowy, otwarty, C–H w prospekcie
Pommer 8’: metalowy, kryty
Choralbaß 4’+2’: metalowy, oba rzędy otwarte
Posaune 16’: językowy, rezonatory drewniane (sosna) pełnej długości
Holztrompete 8’: językowy, rezonatory drewniane (mahoń) pełnej długości

Należy cieszyć się, że diecezja tarnowska i samo miasto Tarnów wzbogaciło się o kolejne wartościowe organy, które – jak mam nadzieję jako jeden z głównych uczestników tego wielkiego przedsięwzięcia – będą służyć długo i niezawodnie parafii w sprawowaniu kultu, a także całemu miastu w celach koncertowych. Na koniec niniejszego artykułu pragnę złożyć serdeczne podziękowania wszystkim zaangażowanym w pozyskanie organów dla parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Tarnowie. To piękne dzieło jest owocem współpracy wielu specjalistów. Należy docenić także wyrozumiałość, ofiarność i zaangażowanie samych parafian, dzięki czemu będą mogli się oni cieszyć instrumentem wysokiej jakości.