Tarnowska dzielnica Mościce od powstania związana jest z przemysłem. Jej nazwa pochodzi od nazwiska prezydenta Ignacego Mościckiego, zarazem chemika i twórcy technologii wykorzystywanej w tarnowskich Zakładach Azotowych. Wzniesiono je w latach 30. XX w. na terenie podtarnowskich wsi Świerczków i Dąbrówka Infułacka. Równolegle powstało osiedle przyfabryczne, stanowiące unikalny przykład realizacji idei miasta-ogrodu. Tereny te od XIII w. należały do wiejskiej parafii w Zbylitowskiej Górze. Powstała więc potrzeba budowy kościoła dla szybko rozrastającego się osiedla. Parafię w Mościcach utworzono w 1938 roku. Jakkolwiek komitet budowy kościoła powstał już w 1931 roku, nie udało się do wybuchu wojny jej rozpocząć. Modernistyczna świątynia powstała dopiero w latach 1948-1956 r. według projektu Stanisława Gałęzowskiego i Władysława Pieńkowskiego. Przez kilkanaście lat po zakończeniu budowy do śpiewu w czasie nabożeństw akompaniowano na fisharmonii. Nic więc dziwnego, że przy wizytacji dziekańskiej w 1970 r. zalecono budowę organów, co zaplanowano na 1972 rok.
Zgodnie z tym planem, historia organów w mościckim kościele rozpoczęła się 1 kwietnia 1972 r. Tego dnia ówczesny proboszcz, ks. Jan Rec, przysłał do kurii projekt organów Józefa Cynara z prośbą o zatwierdzenie1. 28 kwietnia poprawiony projekt odesłał z akceptacją referent ds. muzyki kościelnej, ks. Kazimierz Pasionek2. Być może efektem jego ingerencji był brak głosu językowego w pedale wobec ich obecności w manuałach. Takie rozmieszczenie głosów językowych nie jest znane w innych organach Józefa Cynara, natomiast występowało w organach innych budowniczych w diecezji tarnowskiej3. Projekt prospektu został przesłany do kurii 15 maja, a 12 dni później kuria poinformowała o jego akceptacji4. Można było zatem bez przeszkód rozpocząć budowę. Pierwotnie planowano ją ukończyć w 1974 roku, ale nastąpiło to dużo później. Pod koniec sierpnia 1975 r. budowniczy dostarczył stół gry i 1/3 piszczałek. Prace montażowe rozpoczęto w sierpniu 1976 r., o czym świadczą dopiski na marginesie księgi ogłoszeń parafialnych: od 22 [sierpnia] budowa organu / 3.09 ustawiono organ. Montaż był kontynuowany w dniach 13-23 grudnia 1977 r., ale jego ostateczne ukończenie nastąpiło dopiero 31 października 1981 r.
Organy należały do najlepszych w Tarnowie. Od lat 90. odbywały się na nich koncerty w ramach Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. Długotrwała eksploatacja, a także działalność drewnojadów, odcisnęła jednak na nich swoje piętno. Dopiero w grudniu 2004 r. Lech Skoczylas z Krakowa dokonał przeglądu organów i uruchomił nieczynne głosy1. Konieczne było jednak wykonanie remontu, który doszedł do skutku w roku następnym. Prace rozpoczęto pod koniec czerwca 2005 roku, a zakończono w połowie września. Wtedy też do organów dobudowano trzy głosy: Puzon 16' i Okarynę 2' w sekcji pedału oraz Obój w sekcji manuału II. Do pedału także przeniesiono z manuału II głos Musette 8'. W głosie Chorałbas zlikwidowano chór 2', a Cynk przerobiono na Mixturę. Do urządzeń dodatkowych dodano tremolo manuału I i wyłączniki głosów językowych. Wymieniono ponad 1800 zniszczonych mieszków. Inauguracja organów po remoncie miała miejsce 19 października 2005 roku ‒ odbył się wtedy koncert w wykonaniu prof. Juliana Gembalskiego. Ze względów finansowych nie wymieniono jednak wtedy instalacji elektrycznej stołu gry, która nadal sprawiała problemy. Po kilku latach zapadła więc decyzja o całkowitej wymianie kontuaru. Nowy stół gry zamontowali Lech Skoczylas z Krakowa i Piotr Antos z Brzeźnicy, a powstał on w pracowni Jacka Siedlara w 2012 roku. Zastosowano w nim setzer konstrukcji Jerzego Ordona z Krakowa, dysponujący 10000 kombinacji. Przy tej okazji wymieniono również jeden głos ‒ w miejsce Okaryny wstawiono językową Szałamaję 4'. Po odnowieniu organy są jednym z najlepszych instrumentów na mapie Tarnowa, służą celom liturgicznym i koncertowym.
Organy mają wiatrownice stożkowe. Sekcje rozmieszczone są w następujący sposób: z lewej strony sekcja manuału II w szafie ekspresyjnej, w środku sekcja pedału, z prawej sekcja manuału I. Każda z sekcji ma dwie wiatrownice, z wyjątkiem pedału, który ma jeszcze jedną wiatrownicę na trzy dobudowane głosy. W dolnej części szafy znajdują się dwa miechy pływakowe: jeden dla manuału I i pedału, drugi dla manuału II.
Skala manuałów: C-a3; skala pedału: C-f1.
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
1. Burdon 16’ | 1. Gedakt 8’ | 1. Pryncypał 16’ |
2. Pryncypał 8’ | 2. Klarnet 8’ | 2. Violon 16’ |
3. Gemshorn 8’ | 3. Kwintadena 8’ | 3. Subbas 16’ |
4. Rurflet 8’ | 4. Salicet 8’ | 4. Oktawbas 8’ |
5. Oktawa 4’ | 5. Unda maris 8’ | 5. Fletbas 8’ |
6. Flet kryty 4’ | 6. Pryncypał 4’ | 6. Chorał 4’ 2 |
7. Kwinta 2 2/3’ | 7. Blokflet 4’ | 7. Mixtura 3x 3 |
8. Praestant 2’ | 8. Nasard 2 2/3' | 8. Puzon 16’ 1 |
9. Kornet 4x | 9. Róg nocny 2’ | 9. Musette 8’ 4 |
10. Mixtura 4x | 10. Tercja 1 3/5’ | 10. Szałamaja 4’ 5 |
11. Trąbka 8’ | 11. Mixtura 3x | |
12. Obój 8’ 1 |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2021-10-17 22:57:30