Kościół św. Kazimierza Nowy Sącz (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Pierwsze organy dla tutejszego kościoła wykonał Tomasz Fall ze Szczyrzyca w 1911 lub 1912 roku. Miały one 11 głosów, jeden manuał i pedał, trakturę mechaniczną i wiatrownice klapowo-zasuwowe. Ich dyspozycja była następująca:

Manuał I Manuał II Pedał
Principal 8' Amabilis 8' Subbas 16'
Viola da Gamba 8'    Flauto Minor 4'    Cello 8'
Octawa 4' Salicional 8'  
Rohrflöte 8' Voix Celeste 8'  
Mixtura    

Połączenia: II-I, I-P

Instrument ten służył w kościele do 1975 roku, po czym został przeniesiony przez Władysława Ziemiańskiego ze Szczyrzyca do kościoła NMP Królowej Polski w Borzęcinie Dolnym, gdzie do dziś funkcjonuje.

Budowę nowych organów początkowo planowano powierzyć firmie Kamińskich z Warszawy, jednak zawarto umowę z Tadeuszem Rajkowskim z Włocławka. Pierwsze rozmowy z tym organmistrzem zaczęły się w 1974 roku, zaś w listopadzie 1975 r. odbył się częściowy odbiór nieukończonego jeszcze instrumentu. Instrument poświęcono 4 marca 1976 roku, a całkowicie ukończono 30 października tegoż roku. Organy wyposażono w wiatrownice upustowe autorskiej konstrukcji Rajkowskiego, które z czasem stały się przyczyną częstych awarii. Podobne kłopoty sprawiała niezbyt profesjonalnej konstrukcji dmuchawa elektryczna. Osobliwością instrumentu była za to Trąbka hiszpańska; był to prawdopodobnie pierwszy instrument polskiego budowniczego wyposażony w ten głos. Organy miały 25 głosów, dwa manuały i pedał oraz trakturę pneumatyczną. Wybór głosów przedstawiono poniżej.

Manuał I Manuał II Pedał
Pommer 8' Kwintadena 8' Subbas 16'
Pryncypał 8' Rurflet 8' Violonbas 16'
Gemshorn 8'    Aeolina 8' Oktawbas 8'
Suavial 8' Vox coelestis 8' Fletbas 8'
Oktawa 4' Prync. skrzypc. 4'    Piffaro 2x
Kryty 4' Flet łączony 4'  
Pryncypał 2' Nasard 2 2/3'  
Korona 4x Flet leśny 2'  
Trompet 8' * Tercja 1 3/5'  
  Szarf 3x  
  Musette 8'  

*) głos umieszczony horyzontalnie w prospekcie jako tzw. Trąbka hiszpańska

Połączenia: Manuał II-I, Manuał I-P, Manuał II-P
Urządzenia dodatkowe: automat pedałowy, dwie wolne kombinacje, crescendo, żaluzja manuału II, tremolo manuału II, wyłączniki indywidualne głosow językowych
Rejestry zbiorowe: Piano, Forte, Tutti.

Jak już wspomniano, z upływem czasu instrument Rajkowskiego zaczął ulegać licznym awariom, którym nie można było zapobiec, gdyż wynikały z konstrukcji organów. Wobec tego, a także z okazji zbliżającego się stulecia kościoła, powstała myśl o zastąpieniu ich nowym instrumentem. O przygotowanie koncepcji dzieła poproszony został prof. Ireneusz Wyrwa. Oferty na budowę nadesłały 4 firmy z Niemiec, Austrii i Szwajcarii. Spośród nich wybrano ofertę firmy Werkstätte für Orgelbau Mühleisen z Leonbergu k. Stuttgartu, istniejącej od 1986 r. i kierowanej przez Konrada Mühleisena, byłego pracownika firmy Weigle. Zgodnie z przyjętymi założeniami, instrument ma nawiązywać do wczesnoromantycznych organów niemieckich, a w szczególności budowanych przez Eberharda Friedricha Walckera. Organy wyposażono w takie głosy stosowane przez tego organmistrza, jak umieszczona w osobnej sekcji Physharmonica (głos zbudowany z języczków analogicznych jak w fisharmonii, którego ciśnienie, i, co za tym idzie, głośność jest regulowana dźwignią nożną poruszającą zasuwą w kanale wiatrowym – tzw. Windschweller) czy Harmonika (głos wąskomenzurowany drewniany otwarty o lekko ukośnych tylnych ściankach). Prace przy budowie instrumentu rozpoczęły się w 2014 r. od rozebrania starych organów. Przez 2015 r. trwały prace montażowe i intonacyjne, a uroczysta inauguracja odbyła się 30 stycznia 2016 roku. Organy poświęcił bp Stanisław Salaterski, zaś koncert wykonał prof. Ireneusz Wyrwa.

Organy mają podwójną trakturę rejestrów (mechaniczną i elektryczną) oraz wiatrownice klapowo-zasuwowe. Stół gry wolnostojący; grający siedzi tyłem do prezbiterium.

Skala manuałów: C-c4; skala pedału: C-g1.

 


Budowniczy
Konrad Mühleisen
Rok zakończenia budowy
2016
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
30
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mieszana
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Bourdon 16'1. Principal 8'1. Physharmonica 8'1. SubBass 16'
2. Principal 8'2. Lieblich Gedekt 8'2. ViolonBass 16'
3. Floete 8'3. Salicional 8'3. OctavBass 8'
4. Gedekt 8'4. Harmonika 8'4. Violoncell Bass 8'
5. Viola da Gamba 8'5. Fugara 4'5. FloetenBass 4'
6. Octav 4'6. Flûte d‘amour 4'6. Posaunen Bass 16'
7. Rohrfloete 4'7. Nasard 2 2/3'7. Trompeten Bass 8'
8. Traversfloete 4'8. Flautino 2'
9. Quint 2 2/3'9. Terz 1 3/5'
10. Octav 2'10. Clarinette 8'
11. Mixtur 5 fach 2'
12. Trompete 8'
Pomoce
Połączenia: II / I, III / I, III / II, II / II 16', II / II 4', I / Ped, II / Ped, III / Ped, III / Ped 4'
2 000 000 wolnych kombinacji typu Setzer, crescendo, żaluzja manuału II, żaluzja do głosu Physharmonica, Tutti
Stół gry

Stół gry






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
P. Pasternak, Organy i ich twórcy na obszarze Ziemi Sądeckiej, Nowy Sącz 2018 (tam też szczegółowa bibliografia)
Autor
Paweł Pasternak


Ostatnia modyfikacja: 2019-09-29 15:19:14

Kościół Matki Bożej Bolesnej (Zawada) (Nowy Sącz) - 23 głosów
Bazylika św. Małgorzaty (Nowy Sącz) - 34 głosów
Małopolskie Centrum Kultury „Sokół” (Nowy Sącz) - 54  (51 ) głosów