Kościół św. Tomasza – organy na emporze zachodniej Leipzig (Sachsen)

Ogólny widok instrumentu

Ogólny widok instrumentu

Opis Instrumentu

Kościół św. Tomasza w Lipsku może poszczycić się liczącą kilka stuleci tradycją użytkowania organów w liturgii. Pierwsze zachowane świadectwa wspominające "śpiew z organami" datują się mianowicie na lata 1384 i 1392. Dokument z roku 1489 zawiera wzmiankę o "małych organach". W roku 1511 organmistrz Blasius Lehmann z Budziszyna zbudował na zachodniej emporze świątyni duże organy, zastąpione następnie (1601 r.) trzymanuałowym instrumentem Johanna Lange, odnawianym i rozbudowywanym w kolejnych wiekach. W roku 1639 na nowopowstałej emporze wzniesiono zdemontowane sto lat później organy o konstrukcji tzw. "jaskółczego gniazda". Oba instrumenty zagrały w 1739 r. podczas pierwszego wykonania Bachowskiej "Pasji wg św. Mateusza".

Istniejące niegdyś organy, na których w swych lipskich czasach grał J. S. Bach zostały w 1889 r. zastąpione 63-głosowym romantycznym instrumentem Wilhelma Sauera z Frankfurtu nad Odrą (Opus 501). Rok 1908 przyniósł rozbudowę dyspozycji instrumentu, bazującą na propozycjach ówczesnego organisty (późniejszego kantora lipskiego kościoła), prof. Karla Straube, a dokonaną przez frankfurckiego budowniczego. Organy otrzymały finalnie 88 głosów. W roku 1993 sprawujący opiekę nad tym instrumentem zakład organmistrzowski Christiana Schefflera przywrócił do użytku 13 registrów manuałowych, by 12 lat później dokonać gruntownej renowacji całego aparatu grającego wraz z odrestaurowaniem stołu gry i miecha oraz przywróceniem kolejnych 4 głosów (sekcji pedału), doprowadzając tym samym organy do stanu z roku 1908. Znajdujące się na zachodniej emporze kościoła św. Tomasza organy W. Sauera są dziś jedynym instrumentem reprezentującym tzw. Szkołę Lipską, z którą nierozerwalnie związane są nazwiska Maxa Regera i Karla Straube.

Pozostałe dane:

Obiekt: stylowo jednorodny;
Prospekt: neogotycki, osadzony na wysokim, płaskorzeźbionym cokole; 3 wieże piszczałkowe, pomiędzy nimi 2 mniejsze segmenty, razem 7 pól piszczałkowych;
Skala manuałów: C-a3;
Skala pedału: C-f1;
Wysokość stroju: 443 Hz przy 19oC;
3 miechy magazynowe;
Ciśnienie powietrza dla sekcji manuałów: 97 mm SW;
Ciśnienie powietrza pneumatycznej traktury i sekcji pedału: 135 mm SW.


Budowniczy
Wilhelm Sauer
Opus
501
Rok zakończenia budowy
1889
Liczba głosów
88
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
Hauptwerk Schwellwerk 
1. Principal 16'1. Salicional 16'1. Lieblich Gedackt 16'1. Majorbass 32'
2. Bordun 16'2. Gedackt 16'2. Gamba 16'2. Untersatz 32'
3. Principal 8'3. Principal 8'3. Principal 8'3. Principal 16'
4. Geigenprincipal 8'4. Flûte harmonique 8'4. Spitzflöte 8'4. Contrabass 16'
5. Doppelflöte 8'5. Konzertflöte 8'5. Flûte d’amour 8'5. Subbass 16'
6. Flûte harmonique 8'6. Rohrflöte 8'6. Gemshorn 8'6. Lieblich Gedackt 16'
7. Flauto dolce 8'7. Gedackt 8'7. Gedackt 8'7. Gemshorn 16'
8. Gemshorn 8'8. Schalmei 8'8. Quintatön 8'8. Violon 16'
9. Gedackt 8'9. Salicional 8'9. Viola 8'9. Salicetbass 16'
10. Quintatön 8'10. Harmonica 8'10. Aeoline 8'10. Quintbass 10 2/3'
11. Viola di Gamba 8'11. Dolce 8'11. Voix céleste 8'11. Octave 8'
12. Dulciana 8'12. Octave 4'12. Praestant 4'12. Offenbass 8'
13. Quinte 5 1/313. Flauto dolce 4'13. Traversflöte 4'13. Bassflöte 8'
14. Octave 4'14. Salicional 4'14. Fugara 4'14. Gemshorn 8'
15. Rohrflöte 4'15. Quinte 2 2/3'15. Quinte 2 2/315. Cello 8'
16. Gemshorn 4'16. Piccolo 2'16. Flautino 2'16. Dulciana 8'
17. Violini 4'17. Cornett 3 fach17. Harmonia aetheria 3 fach17. Octave 4'
18. Octave 2'18. Mixtur 4 fach18. Trompette harmonique 8'18. Flauto dolce 4'
19. Rauschquinte 2 fach19. Cymbel 3 fach19. Oboe 8'19. Contraposaune 32'
20. Mixtur 3 fach20. Tuba 8'20. Posaune 16'
21. Cornett 2-4 fach21. Clarinette 8'21. Fagott 16'
22. Scharf 5 fach22. Trompete 8'
23. Groß-Cymbel 4 fach23. Clarine 4'
24. Bombarde 16'
25. Trompete 8'
Pomoce
Manualkoppel II/I, Manualkoppel III/I, Manualkoppel III/II, Tuttikoppel, Rohrwerke;
Mezzoforte, Forte, Tutti; Pianopedal, Mezzofortepedal, Fortepedal, Tuttipedal;
Pedalstimmen ab, Handregister ab, Rohrwerke ab;
3 wolne kombinacje; Rollschweller (Walze) z wyłącznikiem; Jalousieschweller dla III Manuału
Stół gry

Stół gry






Źródło
Verzeichnis von Orgelwerken der Firma W. Sauer Orgelbau Frankfurt (Oder) GmbH, Müllrose 2007;
https://www.thomaskirche.org/r-orgeln.html
http://www.orgelwerkstatt.de/index.php?option=com_content&view=article&id=84&Itemid=92
http://www.orgelbau-woehl.de/leipzig-bach.html
Autor
Michał Pietruszak


Ostatnia modyfikacja: 2021-03-31 13:21:51

Kościół św. Tomasza – organy na emporze północnej (Leipzig) - 61 głosów