Opactwo benedyktyńskie, sięgające swymi początkami XI w., dysponowało organami już w XV w., o czym świadczą wzmianki o miejscowych organistach. Na podstawie odnalezionych dotąd źródeł archiwalnych można przytoczyć szereg faktów z historii tynieckiego instrumentarium.
Na mocy umowy z maja 1640 r. organmistrz Błażej Frankowicz sprzedał benedyktynom pozytyw oraz zobowiązał się naprawić organy.
W 1673 r. powstał nowy instrument, zapewne ustawiony na chórze muzycznym w nawie głównej. W 1832 r. został on wywieziony do kościoła pw. Ducha Świętego w Nowym Sączu przez jezuitów, którzy w XIX w. tymczasowo mieli pieczę nad świątynią tyniecką. Około 1888 r. trafił do kościoła pw. św. Rocha w Nowym Sączu. Nie zachował się do naszych czasów.
W 1691 r. Jan Głowiński z Krakowa zbudował nowe organy dla świątyni benedyktyńskiej. Były one usytuowane na niewielkim balkonie w prezbiterium. Przetrwały, jakkolwiek uszkodzone przez pożar, aż do 1940 r., kiedy to uległy likwidacji.
Około 1835 r. na chórze muzycznym w nawie głównej umieszczono 9-głosowy pozytyw przeniesiony ze zburzonego kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja w Tyńcu. Instrument ten, zbudowany w 1781 r. przez Jakuba Stankiewicza z Zatora, był naprawiany w czerwcu 1946 r. przez Bartłomieja Ziemiańskiego ze Szczyrzyca. W czerwcu 1947 r. ten sam organmistrz przebudował organy i powiększył je o 2-głosową sekcję pedału. Później przeniesiono je do Maniów, a następnie do Czorsztyna, gdzie istnieją do dziś. Ich obecna dyspozycja jest następująca:
Manuał
Principal 8’
Flauto Major 8’
Salicional 8’
Vox Celeste 8’
Octawa 4’
Flauto Minor 4’
Quinta 3’
Piccolo 2’
Mixtura
Pedał
Subbass 16’
Celo 8’
W Tyńcu idea budowy nowego instrumentu zrodziła się w 1955 r. W sierpniu tegoż roku Stanisław Żebrowski z Krakowa zobowiązał się wykonać organy, jednak umowa została zerwana. Pod koniec listopada 1956 r. zawarto nową umowę, tym razem z krakowską firmą Wacława Biernackiego. Konsultantem był prof. Józef Chwedczuk. Instrument miał liczyć 35 głosów, a kosztorys opiewał na prawie milion złotych. Prace trwały bez mała 20 lat. W czerwcu 1957 r. przywieziono i zainstalowano stół gry, uruchamiając pierwsze 10 głosów manuałowych. Przed Bożym Narodzeniem liczba głosów miała zostać powiększona do 18 (w tym kilka głosów pedałowych). Z kolei w 1959 r. organy dysponowały już 25 głosami. Brakowało dalszych 10. Część z nich miała być wstawiona w 1960 r. Ostatni głos uzupełniono dopiero w 1975 r. Dnia 1 czerwca tegoż roku instrument został uroczyście pobłogosławiony.
W 2001 r. remont organów przeprowadziła firma Józefa Mamela.
Instrument 35-głosowy, o trakturze elektropneumatycznej, z wolnostojącym stołem gry o 3 manuałach (C-a3) i pedale (C-f1).
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Pryncypał 8' | 1. Pryncypał fletowy 8' | 1. Flet 16' | 1. Pryncypał 16' |
2. Flet kryty 8' | 2. Flet kryty 8' | 2. Flet otwarty 8' | 2. Subbas 16' |
3. Gemshorn 8' | 3. Pryncypał 4' | 3. Vox coelestis 8' | 3. Octavbas 8' |
4. Pryncypał 4' | 4. Flet minor 4' | 4. Pryncypał 4' | 4. Fletbas 8' |
5. Flet rurkowy 4' | 5. Róg nocny 4' | 5. Octava 2' | 5. Chorałbas 4' |
6. Kwinta 2 2/3' | 6. Flet leśny 2' | 6. Flecik 1' | 6. Mixtura 4x |
7. Superoctava 2' | 7. Nazard 2 2/3' | 7. Cymbel 3x | 7. Puzon 16' |
8. Mixtura 4-5x | 8. Tercja 1 3/5' | 8. Obój 8' | |
9. Trąbka 8' | 9. Mixtura ostra 4x | ||
10. Krumhorn 8' |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:14:59