Pierwotny kościół na Skałce zbudowany został w XI wieku. Na jego miejscu w XV w. stanęła nowa, gotycka świątynia. Pierwsza wzmianka o miejscowym organiście pochodzi z 1541 roku, zaś najwcześniejsza pewna informacja o organach – z 1599 roku. Organy istniały również w XVII wieku.
Obecna, barokowa świątynia powstała w latach 1733-1751. Istniał w niej 7-głosowy pozytyw wzmiankowany w 1748 roku. W 1760 r. powstał nowy chór muzyczny, natomiast z 1761 r. pochodzą kontrakty zawierane z Józefem Weismannem (snycerzem) i Bonawenturą Batkowskim (malarzem), którzy zostali zatrudnieni do prac przy prospekcie organowym, częściowo zachowanym aż do dnia dzisiejszego. Budowniczy pierwotnego instrumentu pozostaje nieznany. Organy miały kilkanaście głosów, 1 manuał i pedał. Stół gry wbudowany był centralnie w cokół szafy organowej. W 1889 r. dyspozycja przedstawiała się następująco:
Manuał
Pryncypał 8’
Flet major 8’
Flet Portunal 8’
Quintaton 8’
Salicynał 8’
Oktawa 4’
Quinta 3’
Super=Octava 2’
Tercya 1’ (1 1/3’)
Decima 1’
Pedał
Subbass 16’
Pryncypał 8’
Quintbass 6’
Oktawa 4’
Instrument był wielokrotnie naprawiany, m.in. na przełomie lat 80. i 90. XIX w. przez krakowskiego organmistrza Tomasza Wojciechowskiego. Z 1911 r. pochodzi niezrealizowany projekt nowych organów (24 głosy, 2 manuały i pedał, traktura pneumatyczna) opracowany przez firmę Braci Rieger z Karniowa.
W latach 1913-1914 Kazimierz Żebrowski z Krakowa wykonał nowy instrument (18 głosów, 2 manuały i pedał, traktura pneumatyczna, wolnostojący stół gry) o romantycznej dyspozycji. Żebrowski zachował rokokowy prospekt sekcji głównej, jednak zlikwidował przylegające doń boczne segmenty, za którymi pierwotnie mieściły się piszczałki pedałowe. Organy były kilkakrotnie naprawiane, czyszczone i strojone. Pracowali przy nich m.in.: Stanisław Żebrowski z Krakowa (w latach 20. XX w.), firma Rieger z Karniowa (w latach: 1931 i 1949), Michał Grygorowicz (w 1950 r.) oraz firma Kuźnik & Mildner z Rybnika (w 1952 r.). W 1971 r. remont połączony z przebudową wykonała firma Henryka Siedlara z Krakowa.
W latach 1983-1984 firma Włodzimierza Truszczyńskiego z Warszawy zbudowała nowe organy (24 głosy, 2 manuały i pedał, traktura mechaniczna, stół gry wbudowany w cokół XVIII-wiecznego prospektu). Zachowano wówczas 9 głosów Żebrowskiego, dodając 15 nowych głosów (piszczałki do 12 głosów labialnych wykonała firma Jana Chacińskiego z Kobyłki k. Warszawy, natomiast 3 głosy językowe sprowadzono z zagranicy, z firmy Carl Gisecke).
Instrument 24-głosowy, o trakturze mechanicznej i wiatrownicach klapowo-zasuwowych, z wbudowanym stołem gry o 2 manuałach (C-g3) i pedale (C-f1); prospekt organowy rokokowy, architektoniczny, jednosekcyjny.
* * *
Warto dodać, że na początku lat 20. XIX w. w inwentarzach wzmiankowany jest 8-głosowy pozytyw w chórze zakonnym.
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
1. Pryncypał 8' | 1. Flet rurkowy 8' | 1. Subbas 16' |
2. Flet major 8' | 2. Amabilis 8' | 2. Contrabas 16' |
3. Viola da gamba 8' | 3. Pryncypał 4' | 3. Pryncypał basowy 8' |
4. Octava 4' | 4. Flet minor 4' | 4. Flet kryty 8' |
5. Travers 4' | 5. Octava 2' | 5. Octava tenor. 4' |
6. Flet leśny 2' | 6. Quinta 1 1/3' | 6. Mixtura 3x |
7. Mixtura 5-6x | 7. Mixtura acuta 3x | 7. Trompet 16' |
8. Sesquialtera 2x | 8. Cromorne 8' | |
9. Dulzian 16' |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:12:26