Bazylika Matki Bożej Anielskiej (bernardynów) Kalwaria Zebrzydowska (małopolskie)
Prospekt
Opis Instrumentu
Pierwotne organy zostały zbudowane w roku 1706 przez bernardyna o. Euzebiusza Pasierbskiego. Fundatorką była Teresa z Brzezia Kamocka. Był to instrument 10-głosowy z jednym manuałem i pedałem. W roku 1812 przebudowy organów dokonał Jakub Stankiewicz z Zatora. Rozbudował on szafy organowe, dodał pozytyw (umieszczony pomiędzy szafami, sterowany przez drugi manuał z krótką oktawą) i powiększył instrument do 30 głosów. Snycerkę prospektu wykonał brat Jan Tuliński. Kolejnej przebudowy dokonał w 1846 roku Jan Długi z Nowego Targu. Dodał on dwa nowe głosy oraz zmienił skalę manuałów na C–f3. Ostatniej przebudowy dokonał w latach 1902–1903 Aleksander Żebrowski ze Lwowa. Wymienił on wszystkie wiatrownice klapowe na stożkowe oraz zmienił mechanikę. Sekcję manuału II przeniósł z pozytywu do prawej szafy organowej i umieścił ją w szafie ekspresyjnej. Aleksander Żebrowski pomniejszył ponadto organy z 32 do 26 głosów. Została zmieniona wtedy dyspozycja oraz kilka głosów na głosy romantyczne. Kolejne remonty wykonali: Teodor Treściński z Kalwarii Zebrzydowskiej (1924 i 1936), Henryk Siedlar (1967) oraz Lech Skoczylas w 1998 roku. W 1998 roku firma braci Stawowiak z Krakowa dokonała remontu szafy przywracając oryginalną kolorystykę.
Prospekt bogato zdobiony dekoracją snycerską, w stylu barokowym, trójczłonowy. Pomiędzy szafami znajduje się niemy pozytyw.
Rozmieszczenie sekcji:
- lewa szafa: sekcja pedału;
- prawa szafa: sekcja manuału I, za nią sekcja manuału II.
Instrument zasilają dwa miechy pływakowe: jeden dla sekcji manuału I oraz pedału, drugi dla manuału II. Zachowana dźwignia do kalikowania. Stół gry wbudowany w bok prawej szafy organowej.
Skala manuałów: C–f3; skala pedału: C–c1.
W kwietniu 2025 roku rozpoczął się generalny remont instrumentu. Prace prowadzi firma Organmistrzostwo Andrzej Sutowicz. Planowane jest przywrócenie oryginalnej dyspozycji instrumentu z czasów przebudowy przez Aleksandra Żebrowskiego w 1903 roku. W dalszych etapach prac przewidziana jest również konserwacja zabytkowej szafy organowej i renowacja całego chóru organowego.
Informacje o budowie
Właściwości
| Manuał I | Manuał II | Pedał |
|---|---|---|
| 1. Trompet 8’ | 1. Cymbel 1 1/3 3ch1 | 1. Kontrabas 16’ |
| 2. Siflet 1’ | 2. Portunal 8’ | 2. Bombardon 16’ |
| 3. Mixtura 2’ 4ch | 3. Aeolina 8’ 2 | 3. Subbas 16’ |
| 4. Pikolo 2’ | 4. Flet major 8’ | 4. Violonbas 16’ |
| 5. Kwinta 2 2/3 | 5. Prestant 4’ | 5. Chorałbas 4’ 3 |
| 6. Giemshorn 8’ | 6. Flet minor 4’ | 6. Czelo 8’ 4 |
| 7. Rurflet 4’ | 7. Rurflet 2’ | 7. [Oktawbas 8’]5 |
| 8. Szpicflet 2’ | ||
| 9. Flet major 8’ | ||
| 10. Oktawa 4’ | ||
| 11. Gamba 8’ | ||
| 12. Pryncypał 8’ |
2) bez pierwszej oktawy
3) faktycznie Cello 8’
4) faktycznie Oktawbas 8’
5) faktycznie Chorałbas 4’, nieczynny
Uwaga do p. 3–5: manubria zamienione miejscami ze względu na uszkodzenie jednego z nich
Zdjęcia
Stół gry
Tabliczka budowniczego
Fragment traktury
Fragment lewej szafy
Instrument jest w złym stanie, przez długi czas nieremontowany, wyeksploatowany
wymaga pilnego remontu .