Kościół farny św. Jana Chrzciciela (orionistów) Malbork (pomorskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Organy zostały zbudowane w 1922 r. przez warsztat organmistrzowski Brunona Goebla z Królewca i zamontowane na miejscu zimą na przełomie 1922 i 1923 roku pod nadzorem konserwatora zachodniopruskiego Bernharda Schmida i H. Remnicha, powiatowego mistrza budowlanego na powiat Malbork. Jest to opus 343. Nowe dzieło ulokowano w zabytkowej, pogłębionej szafie organowej pochodzącej z poprzedniego instrumentu wzniesionego w 1806 r. Według katalogu sporządzonego przez J. Jancę organy Goebla w farze malborskiej miały początkowo 15 głosów. W 1927 roku miały zostać powiększone o cztery głosy. Obecnie mają 23 rejestry.

Instrument Goebla powstał w czasie kryzysu gospodarczego panującego w Niemczech po I wojnie światowej, który szczególnie dotknął tereny Prus Wschodnich (Malbork i okoliczne miejscowości należały do prowincji Prusy Zachodnie, po 1920 roku resztki dawnej prowincji stały się częścią Prus Wschodnich jako rejencja Prusy Zachodnie ze stolicą w Kwidzynie). Galopująca hiperinflacja widocznie odbiła się na jakości i wielkości nowego instrumentu. Piszczałki prospektowe i większość metalowych piszczałek wewnątrz wykonano z cynku. Co ciekawe, poprzednie organy miały około 30 głosów, w tym 4 głosy językowe. Dzieło Goebla, mimo dostatecznej kubatury i rangi kościoła, nigdy nie było wyposażone w takie głosy. Manuał II nie jest sekcją żaluzjową mimo wystarczającego miejsca w szafie organowej.

Wolnostojący stół gry ulokowano na osi szafy organowej, organista siedzi przodem do ołtarza. We wnętrzu szafy znajduje się zespół wiatrownic stożkowych z chromatycznym ustawieniem piszczałek. Centralnie za prospektem znajdują się na dwóch poziomach dwie wiatrownice manuału I, za nią wiatrownica pedału, z boku zaś (od strony północnej) wiatrownica manuału II. Powietrza dostarcza jeden miech pływakowy (w 1983 roku był tu miech magazynowy) ulokowany po północnej stronie szafy organowej.

W okresie powojennym dyspozycję manuału II instrumentu poddano pewnym modyfikacjom. W latach 80. instrument znajdował się jeszcze w dobrym stanie technicznym. W latach 90. nieznany organmistrz usunął rejestr Quintatön 8’, a zamiast niego pojawił się dwurzędowy Cymbel. Nie stoi on jednak na klocu dawnej kwintadeny. Z otworów na klocu wypuszczone są igielitowe rurki do niewielkiego kloca z piszczałkami. Cymbel stoi krzywo luzem na rurkach pneumatycznych (mieszanka oryginalnych ołowianych i igielitowych). Prace te wykonano w sposób bardzo amatorski. Zapewne wtedy wiele piszczałek zostało porozrzucanych po instrumencie. Z czasem jego stan znacznie się pogorszył. W 2012 r. prace przy organach przeprowadził Bogdan Żelazny z Pruszcza Gdańskiego. Jego działalność doprowadziła do dalszej destrukcji instrumentu farnego. Rok później z racji organizacji Malborskiego Festiwalu Organowego próbę serwisu podjął się Arkadiusz Popławski. Obecnie organy Goebla są nadal wykorzystywane mimo fatalnego stanu technicznego.

Skala manuałów: C-f3; skala pedału: C-d1.


Budowniczy
Bruno Goebel
Opus
343
Rok zakończenia budowy
1923
Stan instrumentu
Bardzo zły
Liczba głosów
23  (22)
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bordun 16'1. Geigen Prinzipal 8'1. Subbass 16'
2. Prinzipal 8'2. Aeoline 8'2. Violon 16'
3. Gamba 8'3. Vox coelestis 8'3. Echobass 16' **
4. Gedeckt 8'4. Flet 4'4. Oktavbass 8'
5. Konzertflöte 8'5. Horn 4'5. Cello 8'
6. Oktave 4'6. Nachthorn 2'
7. Fugara 4'7. Cymbel 2 rz. *
8. Rohrflöte 4'8. Kwinta 2 2/3'
9. Mixtur 2-3f. 2 2/3'9. Flet 8' (?)
Pomoce
Połączenia:
Manual Koppel
Pedal Koppel I
Pedal Koppel II
Suboktavkoppel II zu I
Superoktavkoppel II zu I

Tremolo (na cały instrument)
Przypisy
*) w miejscu usuniętego głosu Quintatön 8’
**) transmisja
Stół gry

Stół gry






Źródło

B. Schmid, Die Denkmalpflege in der Provinz Westpreußen in den Jahren 1920 bis 1931, Königsberg 1932, s. 14
J. Janca, O działalności organmistrzowskiej rodziny Goeblów w setną rocznicę założenia firmy, w: Organy i muzyka organowa IX, Gdańsk 1994, s. 260
Wizja lokalna (2013)
Zdjęcie stołu gry: Sebastian Stachura

Autor
Bartosz Skop


Ostatnia modyfikacja: 2023-06-23 21:46:02