Kościół Matki Bożej Częstochowskiej (Braci Mniejszych Kapucynów) w Olszanicy Kraków (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Niewielki kościół w Olszanicy, stanowiącej obecnie dzielnicę Krakowa, został wzniesiony w latach 1925-1930. Od 1932 r. był obsługiwany przez Braci Mniejszych Kapucynów, którzy w 1938 r. założyli przy nim swój klasztor.

Pierwszym instrumentem w rzeczonej świątyni był 4-głosowy pozytyw zbudowany w 1849 r. przez Johanna Strossa z Preszowa dla klasztoru Klarysek w Starym Sączu, gdzie funkcjonował na chórze zakonnym.

DYSPOZYCJA NIEZACHOWANEGO POZYTYWU (WG UMOWY):

Flauto major 8 Fuß
Spiel Flöt 8 Fuß
Prinzipal 4 Fuss
Flauto amabilis 4 Fuß

W 1928 r. instrument został sprzedany do kościoła w Olszanicy, gdzie jego stan ulegał pogorszeniu; po kilku latach był już zniszczony i rozstrojony. W związku z powyższym w 1940 r. przywieziono do świątyni fisharmonię z klasztoru kapucyńskiego przy ul. Loretańskiej w Krakowie. Była ona instrumentem tymczasowym w czasie, gdy pozytyw pozostawał nieczynny. Uruchomiono go dopiero w 1957 r. Wiadomo, że stał na drewnianym chórze muzycznym i nie był wyposażony w dmuchawę elektryczną. W latach 1965-1967 powstał obecny, murowany chór muzyczny, na którym nie zainstalowano już starego pozytywu.

Nowe organy zostały zamówione w 1974 r. Ich budowę podjęła firma Ryszarda Plenikowskiego i Józefa Adamczyka z Kartuz. Ze względów finansowych odrzucono ofertę firmy Józefa Buły z pobliskiej dzielnicy Mydlniki. W 1975 r. jeden z zakonników zakupił w Niemczech Zachodnich silnik elektryczny oraz mieszki, które miały być trwalsze od tych produkowanych w Polsce. Montaż organów rozpoczął się w połowie 1977 r. Niedługo później, 7 sierpnia tegoż roku, miało miejsce uroczyste pobłogosławienie nowego instrumentu przez ówczesnego prowincjała o. Gracjana Majkę. Koncert inauguracyjny wykonał Mieczysław Tuleja. 

Organy wyposażono w 11 głosów, trakturę pneumatyczną, wiatrownice stożkowe (usytuowane prostopadle względem prospektu), wolnostojący stół gry (umieszczony centralnie na chórze muzycznym) oraz dwa miechy pływakowe (jeden dla sekcji manuału I i pedału, drugi dla sekcji manuału II). Wszystkie wiatrownice i piszczałki mieściły się w jednej szafie, ulokowanej w bocznej części chóru (asymetrycznie do osi kościoła). 

W 1995 r. instrument naprawiła firma Andrzeja Buły z Mydlnik. Kolejna naprawa, połączona z czyszczeniem, miała miejsce w 2014 r., natomiast w 2018 r. zainstalowano nową dmuchawę elektryczną, funkcjonującą do dziś.

W okresie do czerwca 2023 r. do lutego 2024 r. organy zostały gruntownie wyremontowane i częściowo zmodernizowane przez firmy: Jakuba Mizery z Grabia i Jacka Siedlara z Modlnicy k. Krakowa. Wprowadzono wówczas następujące zmiany:

  • przeniesienie wiatrownicy i piszczałek sekcji manuału II do nowej szafy organowej (po przeciwległej stronie chóru muzycznego), wyposażonej w żaluzję oraz niemy prospekt będący kopią prospektu oryginalnego,
  • modernizacja systemu powietrznego: remont miecha obsługującego sekcję I manuału i pedału, podłączenie używanego, odnowionego miecha (firmy Kamiński, sprowadzonego z katedry w Kielcach) dla sekcji manuału II, zainstalowanie dodatkowego miecha wysokociśnieniowego (wstępnego),
  • wymiana traktury pneumatycznej na elektropneumatyczną (z dodaniem systemu wolnych kombinacji obsługiwanych za pomocą panelu w wysuwanej szufladzie),
  • zmiana lokalizacji stołu gry (z centralnej na boczną) oraz funkcji dźwigni nożnej (z Crescenda na sterowanie żaluzją).

Nową trakturę wykonała firma Jacka Siedlara z Modlnicy k. Krakowa, piszczałki prospektowe do nowej szafy sprowadzono z wytwórni Wiesława Niżnika, natomiast szafy organowe z drewna jesionowego zbudowała firma Andrzeja Surlasa ze Skomielnej Czarnej.

Dnia 18 listopada 2024 r. Archidiecezjalna Komisja Muzyki Kościelnej w Krakowie dokonała pozytywnego odbioru technicznego wyremontowanych i zmodernizowanych organów.

Skala manuałów: C–a3; skala pedału: C–f1.


Budowniczy
Ryszard Plenikowski, Józef Adamczyk
Rok zakończenia budowy
1977
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
11
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
elektro-pneumatyczna
Traktura rejestrów
elektro-pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Pryncypał 8'1. Kryty 8'1. Subbas 16'
2. Flet pusty 8'2. Salicet 8'2. Cello 8'
3. Oktawa 4'3. Flet 4'
4. Mikstura 3 rz.4. Kwinta 2 2/3'
5. Superoktawa 2'
Pomoce
Połączenia: II-I 8', II-I 16', II-I 4',
I-I 16'*, I-I 4', II-II 16'*, II-II 4', I-P,
II-P, P-P 4'*
Urządzenie dodatkowe: Tremolo manuału II
Stałe kombinacje: Piano, Forte, Tutti
Dźwignia nożna: Żaluzja
Przypisy
Połączenia oznaczone gwiazdką (*) zostały dobudowane w latach 2023-2024 i są uruchamiane włącznikami wolnych kombinacji.
Stół gry

Stół gry

Piszczałki sekcji manuału I

Piszczałki sekcji manuału I

Piszczałki sekcji manuału II

Piszczałki sekcji manuału II

Prospekt organowy (stan z 2019 r.)

Prospekt organowy (stan z 2019 r.)

Pozytyw J. Strossa na chórze zakonnym w klasztorze w Starym Sączu (stan z ok. 1891 r.)

Pozytyw J. Strossa na chórze zakonnym w klasztorze w Starym Sączu (stan z ok. 1891 r.)






Źródło

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Archidiecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej w Krakowie:
- b. sygn., teczka: Kraków-Olszanica.

Archiwum Krakowskiej Prowincji Kapucynów:
- sygn. AP 27, Akta Hospicjum oo. Kapucynów w Olszanicy.

Archiwum Parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Krakowie-Olszanicy:
- b. sygn., Kronika Hospicjum,
- b. sygn., segragator: Organy,
- b. sygn., Złota księga.

OPRACOWANIA
- T. Bulka, Historia Olszanicy. Dzieje wsi i mieszkańców do 1945 roku, Kraków 2021,
- Katalog Polskich Prowincji Ojców Kapucynów, red. C. Biedulski, Rzym-Warszawa 1979,
- J. Marecki, R. Prejs, Zarys historii kapucynów w Polsce, Kraków 2004.

Fotografie: Piotr Matoga i Jakub Mizera

Autor
Piotr Matoga


Ostatnia modyfikacja: 2024-11-21 14:23:22

Kościół NMP Matki Kościoła (Prądnik Biały) (Kraków) - 29 głosów
Kościół Najświętszego Imienia Maryi (pijarów – Rakowice) (Kraków) - 13 głosów
Kościół Stygmatów św. Franciszka z Asyżu (OO. Franciszkanów-Reformatów – Bronowice Wielkie) (Kraków) - 27 głosów