Sanktuarium św. Kazimierza Królewicza (franciszkanów-reformatów) Kraków (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Statuty generalne franciszkanów-reformatów z 1643 r. zabraniały instalowania organów w kościołach klasztornych, nawet pod karą ekskomuniki. Ten surowy zakaz nie był jednak ściśle przestrzegany.

Kościół św. Kazimierza Królewicza wzniesiono w latach 1666-1672. Pierwsza wzmianka o miejscowym instrumencie pochodzi z 1821 r. i dotyczy pozytywu szkatulnego zbudowanego w nieznanym czasie. W 1851 r. krakowski organmistrz Antoni Sapalski wykonał nowe, 8-głosowe organy, sprawione staraniem ówczesnego gwardiana, o. Mansweta Aulicha. W 1867 r. instrument został powiększony o 1 głos przez Ignacego Wojciechowskiego z Krakowa. Z kolei na przełomie lat 1872-1873 A. Sapalski przeprowadził naprawę organów, które następnie były strojone w 1883 r.

Nowy, 12-głosowy instrument systemu multiplex zamówiony został we wrześniu 1898 r. Dostarczono go i zamontowano na początku roku następnego. Budowniczym była firma Gebrüder Rieger z Jägerndorf. Organy miały pierwotnie jeden manuał i pedał. Według kosztorysu z 1898 r. ich dyspozycja miała przedstawiać się następująco:

 

Manuał Pedał
Principal 8’ Subbass 16’
Bourdon 16’ Octavbass 8’
Salicional 8’ Cello 8’
Gamba 8’  
Hohlflöte 8’  
Gedeckt 8’  
Octave 4’  
Dolce 4’  
Mixtur 4 fach, 2 2/3’  

 

W 1907 r. krakowska firma Aleksandra i Kazimierza Żebrowskich dobudowała pięciogłosową sekcję manuału II, a następnie (na początku 1910 r.) zainstalowała dmuchawę elektryczną. Marzec 1918 r. wiąże się z zarekwirowaniem piszczałek prospektowych na cele wojenne.

Przebudowa organów miała miejsce w 1926 r., kiedy firma Rieger wymieniła trakturę mechaniczną na system pneumatyczny, podłączyła nową dmuchawę elektryczną oraz wymieniła głos Mixtur 4 fach na Pikkolo 2’. Później instrument był naprawiany w latach: 1934 i 1953. Z kolei w 1976 r. remont organów przeprowadzili Władysław Cepuch i Józef Mamel, którzy w roku następnym dobudowali głos Mixtura 3x na dodatkowej wiatrownicy pomiędzy szafami organowymi (pod oknem witrażowym). Piszczałki nowego głosu wykonał zakład Jana Chacińskiego z Kobyłki.

Instrument 18-głosowy (systemu multiplex), o trakturze pneumatycznej i wiatrownicach stożkowych, z wolnostojącym stołem gry o dwóch manuałach (C-f3) i pedale (C-d1).

Rozszerzenia głosów: 

  • Bourdon 16’ – rozszerzenie Fletu major 8’,
  • Dolce 4’ – rozszerzenie Salicjonału 8’,
  • Oktawa 4’ – rozszerzenie Pryncypału 8’.

Prospekt organowy architektoniczny, eklektyczny, jednosekcyjny, dwuczęściowy.

Warto wspomnieć, że kaplica Pana Jezusa Miłosiernego, istniejąca na korytarzu klasztornym przy prezbiterium kościoła, była wyposażona niewielkie organy (zapewne pozytyw) zbudowane po 1821 r., a po raz pierwszy wzmiankowane w 1858 r. Instrument ten był naprawiany w 1867 r. przez I. Wojciechowskiego. Późniejsze losy obiektu nie są znane. 


Budowniczy
Rieger
Opus
2217
Rok zakończenia budowy
1899
Liczba głosów
18  (15)
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Pryncypał 8'1. Kwintadena 8'1. Subbas 16'
2. Bourdon 16'2. Flet koncertowy 8'2. Oktawbas 8'
3. Viola da Gamba 8'3. Eolina 8'3. Cello 8'
4. Salicyonał 8'4. Vox coelestis 8'
5. Flet major 8'5. Flet travers 4'
6. Portunal Flet 8'
7. Dolce 4'
8. Oktawa 4'
9. Pikkolo 2'
10. Mixtura 3x
Pomoce
Połączenia: II-I, Super I, Super II-I, Sub II-I, I-Ped., II-Ped.;
Włączniki pomocnicze: Wyłączacz, Piano, Mezzoforte, Forte, Crescendo;
Urządzenie dodatkowe: Tremolo (manuał II);
Dźwignie nożne: Crescendo, Szweller (żaluzja manuału II).
Stół gry

Stół gry






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
Archiwum Prowincji OO. Franciszkanów-Reformatów w Krakowie: inwentarze (XIX-XX w.), kroniki (XVIII-XX w.) i rachunki (XIX-XX w.) klasztoru krakowskiego.
Autor
Bartłomiej Kopff


Ostatnia modyfikacja: 2021-03-31 11:24:29

Kościół NMP Matki Kościoła (Prądnik Biały) (Kraków) - 29 głosów
Kościół Najświętszego Imienia Maryi (pijarów – Rakowice) (Kraków) - 13 głosów
Kościół Stygmatów św. Franciszka z Asyżu (OO. Franciszkanów-Reformatów – Bronowice Wielkie) (Kraków) - 27 głosów