Kościół Bożego Miłosiedzia (Stare Miasto) Kraków (małopolskie)

Niewielki, murowany kościół pw. Bożego Miłosierdzia w Krakowie powstał w latach 1626–1629, natomiast od 1655 roku stanowi on prebendę krakowskiej kapituły katedralnej. Po zniszczeniach spowodowanych najazdem szwedzkim w 1655 roku świątynia została odbudowana.

Znajdujący się tutaj pozytyw szkatulny jest datowany na pierwszą ćwierć XVII stulecia. Przeważającą hipotezą jest katedralne pochodzenie instrumentu. Wzmianki źródłowe o istnieniu instrumentu w kościele Bożego Miłosierdzia zaczynają się od XVIII wieku. W 1939 roku, jako planowany eksponat Muzeum Archidiecezjalnego, pozytyw został przeniesiony na Wawel, a następnie do klasztoru oo. Augustianów na Kazimierzu, gdzie pozostał w charakterze depozytu. W 1977 roku Jacek Kulig z krakowskiej Pracowni Konserwacji Zabytkowych Organów odnalazł zapomniany wówczas instrument, po czym poddano go rekonstrukcji i konserwacji. Brakujące elementy, czyli m.in. prawie wszystkie piszczałki metalowe oraz część piszczałek drewnianych, zostały wykonane na nowo w oparciu o badania porównawcze, analizę kloców piszczałkowych oraz dane archiwalne. W 2023 roku podjęto działania zmierzające do przekazania instrumentu z klasztoru do kościoła pw. Bożego Miłosierdzia w Krakowie, co dzięki życzliwości Ojców Augustianów nastąpiło 23 lutego 2024 roku.

Pozytyw składa się z dwóch części, z których dolna mieści dwa sześciofałdowe miechy klinowe, a w górnej znajduje się wiatrownica, piszczałki oraz klawiatura. Traktura działa w prosty sposób: klawisze umieszczone na wysokości wierzchniego blatu instrumentu naciskają na pionowe abstrakty, które drugim końcem otwierają klapy. Zasuwy rejestrowe są zakończone uchwytami w formie metalowych pierścieni i wystają poza obrys szafy. Miechy są poruszane za pomocą skórzanych pasów wyprowadzonych na zewnątrz obudowy.

Instrument przedstawia znaczącą wartość historyczną i artystyczną. Prepozytem i penitencjarzem świątyni był ks. Grzegorz Gerwazy Gorczycki, jeden z najwybitniejszych kompozytorów polskiej muzyki barokowej, który najpewniej grywał na rzeczonym pozytywie. Po dokonaniu drobnych, lecz niezbędnych napraw instrument będzie mógł służyć do wykonywania barokowej muzyki solowej i kameralnej.

Charrakterystyka poszczególnych głosów:

1. Flet major [8’] – kryty, drewniany i metalowy, 16 piszczałek drewnianych oryginalnych, 6 piszczałek drewnianych zrekonstruowanych, piszczałki metalowe zrekonstruowane;
2. Oktawa [2’] – otwarty, metalowy, piszczałki zrekonstruowane;
3. [Kwinta 2 2/3’] – otwarta, metalowa, piszczałki zrekonstruowane;
4. [Kwinta 1 1/3’] – otwarta, metalowa, piszczałki zrekonstruowane;
5. Flet minor stóp 4 – kryty, drewniany i metalowy, 10 piszczałek drewnianych oryginalnych, 1 piszczałka metalowa oryginalna, 34 piszczałki metalowe zrekonstruowane;
6. [Mixtura 2x] – otwarta, metalowa, piszczałki zrekonstruowane.

Skala manuału: CF^DG^EA–c³.