Kościół św. Marcina Jarocin (wielkopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Pierwsza znana wzmianka o organach w kościele pochodzi z 1777 r. i wspomina o pracach przy nowych organach. Jednakże w aktach kościelnych z 1823 r. zapisano, że od kilkunastu lat świątynia nie dysponuje instrumentem. Nie wiadomo jednak, czy do budowy finalnie nie doszło, czy organy zostały zniszczone. Kolator kościoła Ignacy Radoliński zamówił około 1815 r. organy u Rafała Ostrowskiego z Pyzdr, które ustawiono dopiero w 1823 r. W 1865 r. organy wymagały „znacznej naprawy” – prawdopodobnie nie były już wtedy używane w trakcie liturgii. Przebudowę instrumentu, którą ukończono na Wielkanoc 1867 r., wykonał Jan Spiegel z Rychtala. Wiadomo, że organy miały 14 głosów: 10 w manuale oraz cztery w pedale. W 1899 r. znów były w złym stanie technicznym, jednakże zdecydowano się jedynie na doraźne prace, które ponownie wykonał Spiegel.

Dopiero w 1908 r. podjęto starania o budowę nowego instrumentu. Jako wykonawca brany był pod uwagę nowy właściciel zakładu Spiegla – Józef Bach, jednak dzięki pewnym znajomościom budowę powierzono firmie Alexandra Schukego. Zaprojektował on 14-głosowe organy za kwotę 3978 marek. Koszty dzielone na patrona i parafię okazały się zbyt wielkie mimo wykorzystania starej szafy oraz części piszczałek. Organmistrz zdecydował się usunąć z projektu dwa głosy, co obniżyło kwotę do 3368 marek. Ostatecznie jednak na początku 1909 r. postawiono 14-głosowe organy za niższą kwotę. Wobec szczupłych rozmiarów szafy organowej, a także ze względu na potrzebę zwiększenia miejsca na chórze, piszczałki sekcji pedału umieszczono za kotarą po prawej stronie chóru. Niższa kwota oznaczała jednak niższą jakość wykonania oraz gorsze materiały. Według relacji organisty Lucjana Kunca instrument miał być wysoce awaryjny, wobec czego organmistrz bardzo często naprawiał organy. W 1911 r. Schuke dobudował „Pryncypał wiolinowy” w manuale II oraz gruntownie wyczyścił organy po pracach remontowych w kościele. Warto wspomnieć, że spis prac Schukego wskazuje, że organy w Jarocinie o numerze opusowym 49 miały powstać w 1908 r. i liczyć 13 głosów.

W 1917 r. instrument pozbawiono piszczałek prospektowych, które uzupełniono w 1925 r. Dodatkowo wykonano szafę ekspresyjną dla manuału II. Prace te wykonał Józef Bach. W 1928 roku, dzięki pomysłowi i staraniom Lucjana Kunca, Bach dodał do organów trzy głosy oraz urządzenie Tremolo.

Skala manuałów: C–f3; skala pedału: C–d1.


Budowniczy
Alexander Schuke
Opus
49
Rok zakończenia budowy
1909
Stan instrumentu
Dobry
Liczba głosów
18
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
Hauptwerk Oberwerk 
1. Bordun 16'1. Prinzipal 8'1. Violon 16’
2. Prinzipal 8'2. Gemshorn 8’2. Subbass 16’
3. Gambe 8'3. Aeoline 8’3. Echo Bass 16' *
4. Hohflöte 8'4. Gedackt 8’4. Cello 8'
5. Rohrflöte 4'5. Flöte 4'
6. Octave 4'
7. Cornett 3 fach
8. Bourdun Echo 8' *
9. Vox humana 8’ *
Pomoce
Tutti
Manual Coppel II-I
Pedal Coppel I
Pedal Coppel II
Tremolo
Pedał ekspresji man. II
Wałek crescendo
Przypisy
*) głos dobudowany w 1928 r. przez Józefa Bacha
Stół gry

Stół gry

Klawiatura pedałowa

Klawiatura pedałowa

Wnętrze instrumentu

Wnętrze instrumentu






Źródło

Tekst opracował Adam Bigosiński


Bibliografia:
L. Kunc, Organy w kościele parafjalnym w Jarocinie, „Muzyka Kościelna: miesięcznik poświęcony muzyce kościelnej i liturgji”, nr 10/1928, s. 171–174.
K. Cieplik, Rychtalscy organmistrzowie, Lubin-Kępno 2018, ss. 100, 134, 182–183, 217–218.

Autor
Marcin Kubiak


Ostatnia modyfikacja: 2023-11-04 18:49:35

Kościół Chrystusa Króla (Jarocin) - 22 głosów
Kościół św. Jerzego (Jarocin) - 14 głosów
Kościół św. Antoniego Padewskiego (franciszkanów) (Jarocin) - 35 głosów