Kościół św. Antoniego z Padwy Chorzów (śląskie)

Pierwsze wzmianki o organach z parafii świętego Antoniego w Chorzowie znajdujemy jeszcze przed wybudowaniem świątyni, kiedy to zakłady organmistrzowskie, jak np. Fabryka Organów Stanisława Krukowskiego i jego Syna z Piotrkowa Trybunalskiego dowiadując się o budującym się kościele, proponowali montaż organów.

Na kolejną informację natrafiamy pod datą 12 listopada 1934 r., kiedy władze województwa śląskiego zakupiły od Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Tarnowskich Górach za 1750 zł 2-manuałowy (+pedał), 5-registrowy instrument inne źródła podają, że organy były 3-registrowe, i że w roku 1948 rozbudowano je o kolejne 4 registry. Za wersją 3-registrowego instrumentu przemawia notatka o rozbudowie z kroniki parafialnej, w której czytamy: „Korzystając z nadwyżki zebranych ofiar na budowę ogrzewania w kościele zgodnie z uchwałą Rady Parafialnej i zezwoleniem Kurii Diecezjalnej rozbudowano nasze małe 3-registrowe organy o dalsze cztery registry. Zamontowano też silnikową dmuchawę powietrza. Pracę tę wykonał organmistrz Zbigniew Zając z Zabrza w miesiącach wiosny”.  Instrument ten, jak na parafię tej wielkości i kościół o takich gabarytach, był dalece niewystarczający, nawet po rozbudowie. Na kolejną rozbudowę organy musiały czekać 14 lat, a to dlatego, że jeszcze w latach 50. XX w. kasa parafialna była w „opłakanym stanie”.

Podczas wizytacji kanonicznej przeprowadzonej w parafii w dniach 10–11 czerwca 1962 r., ówczesny ordynariusz bp Herbert Bednorz w jednej z wytycznych powizytacyjnych nakazał ufundować parafii nowe organy, względnie rozbudować stare. Dnia 25 czerwca 1962 r. Warsztat Instrumentatorski Wacława Biernackiego z Warszawy przedstawił ks. proboszczowi Józefowi Kempińskiemu kosztorys przedwykonawczy na budowę organów 42-głosowych o 3 manuałach i pedale systemu elektrycznego. 

Ksiądz proboszcz Józef Kempiński chciał przeprowadzić budowę organów tanio i solidnie. Świadczy o tym między innymi list do bpa Józefa Kurpasa, z dnia 23 listopada 1963 r., w którym prosi o podanie „cennika” z krajów zachodnich oraz o podsunięcie elementarnej literatury dotyczącej budownictwa organowego. Podobnie w liście z 6 stycznia 1964 r. do księdza prałata prosił o najważniejszą literaturę oraz cennik poszczególnych części organowych. Ponadto ks. Kempiński zbierał oferty od organmistrzów z całej Polski, o czym świadczy list datowany na 30 czerwca 1964 r. od budowniczego organów Józefa Sobiechowskiego z Bydgoszczy czy list z dnia 11 sierpnia 1964 r. do organmistrza z Wałcza, polecanego przez proboszcza z Kamienia Pomorskiego. 

W końcu dnia 30 grudnia 1964 r. ofertę swoją złożył z polecenia ks. proboszcza Ignacego Czabańskiego z Poznania budowniczy organów Bronisław Cepka z Popowa koło Wronek. Ksiądz Józef Kempiński najwyraźniej był zainteresowany jego ofertą, gdyż już 13 sierpnia 1965 r. sporządzono kosztorys przedwykonawczy przebudowy i uzupełnienia obecnych wówczas 8-głosowych organów na 45-głosowy instrument elektryczny, względnie pneumatyczny. Według tego projektu instrument miał być wyposażony w 3-manuałowy wolno stojący kontuar. Projekt zawierał trzy wersje dyspozycji głosowych, które na życzenie zleceniodawcy mogły ulec zmianie przed rozpoczęciem budowy.

Dnia 26 października 1965 r. podpisana została między parafią św. Antoniego a firmą organmistrzowską Bronisława Cepki umowa dotycząca remontu dotychczas używanych organów, który miał zakończyć się w czerwcu 1966 roku. Bronisław Cepka zastrzegł sobie pierwszeństwo do ewentualnej dalszej rozbudowy instrumentu.  Prace miały przebiegać w dwóch, względnie trzech etapach: pierwszy obejmował wykonanie 3-manuałowego kontuaru bez głosów III manuału; drugi obejmował uzupełnienie organów. Z listu skierowanego do Kurii Diecezjalnej z 19 lutego 1966 r., wiemy, że proboszcz Kempiński planował przeprowadzić kapitalny remont starych organów zniszczonych w wyniku malowania kościoła, opierający się na projekcie organów pneumatycznych 24-głosowych z możliwością rozbudowy do 45 głosów. Z pewnością rozbudowa kilkuregistrowego instrumentu do 45 głosów była niemożliwa. Prawdopodobne jest jednak, że części, w tym głosy, ze starych organów, zostały wykorzystane w nowych i w tym sensie można mówić o rozbudowie.

Obliczeń statystycznych stropu pod organy wraz z dokładnym jego opisem technicznym dokonał w 1966 r. mgr inż. Edward Strozik z Katowic. Przedstawiono trzy projekty architektoniczne chorzowskiego architekta mgr Aleksandra Franty, z których przyjęto pierwszy. Projekt w niedużym stopniu został później zmieniony przez samego ks. Kempińskiego 9 czerwca 1969 r.

Finansowanie remontu przebiegało w dość nietypowy sposób: parafianie zakupywali za pośrednictwem parafii piszczałki, których byli właścicielami przez 10 lat, po czym darowywali je parafii, względnie parafia je od nich odkupowała.

Prace remontowe zostały rozpoczęte w końcu kwietnia 1966 r.  Latem 1966 r. wykonano kamienną posadzkę pod organy a pierwsze piszczałki przywieziono koleją z Bydgoszczy 9 maja 1967 roku.

Dnia 7 października 1970 r. bp Herbert Bednorz przy okazji przybycia na 25-lecie posługi duszpasterskiej proboszcza Kempińskiego poświęcił nowe organy w stanie, jaki zastał, oraz elementy do dalszej budowy. Kontuar zamontowano w lipcu 1971 r.

Dnia 27 września 1973 r. firma organmistrzowska Bronisława Cepki oddała instrument do użytku. Przy odbiorze organów byli obecni: ks. Ernest Bujok – wizytator organów z ramienia Kurii Diecezjalnej, prof. Józef Jakac – rzeczoznawca organów, ks. Józef Kempiński – proboszcz, ks. Bronisław Byrtka – wikariusz, z ramienia zaś firmy Zbigniew Tyrka i Marek Cepka – syn organmistrza.

W dniach 26–28 października 1973 r. w parafii odbywała się wizytacja kanoniczna przeprowadzana przez bpa Herberta Bednorza, podczas której dokonano uroczystego poświęcenia kontuaru organowego i „reszty registrów”. Na zakończenie wizytacji Józef Jakac – wykładowca Studium Organistowskiego w Katowicach oraz organista parafii świętych Piotra i Pawła w Katowicach wykonał koncert organowy.

W 1984 r. organy przeszły generalne strojenie w związku z jubileuszem powstania kościoła. Kolejny generalny remont miał miejsce w 1995 r., a przeprowadzony został przez firmę Bronisława Cepki.

Instrument wyposażony w dwie dmuchawy (sekcja lewa i prawa). W lewej części organów (patrząc od strony prezbiterium) znajduje się I manuał oraz większa część pedału, w prawej - sekcje II i III manuału oraz Wiolonbas 16', Oktawbas 8', Chorałbas 4' z sekcji pedału. W prospekcie fragmenty głosów: Pryncypałbas 16' (P), Wiolonbas 16' (P), Oktawbas 8' (P), Chorałbas 4' (P), Pryncypał 8' (I), Oktawa 4'(I).

Skala manuałów: C-c⁴; skala pedału: C-g¹.