Kościół ewangelicko-augsburski św. Marcina Kraków (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Obecny, barokowy kościół został wzniesiony w pierwszej połowie XVII w. na miejscu poprzedniej świątyni, w której w 1599 r. notowano małe organy wymagające naprawy. Pierwotnie wraz z przylegającym doń klasztorem należał do zakonu karmelitanek bosych. Od 1816 r. jest użytkowany jako kościół ewangelicko-augsburski.

Już w 1817 r. ewangelicy otrzymali małe organy podarowane przez zbór ewangelicko-reformowany z Warszawy. Ponieważ z biegiem lat stan instrumentu ulegał pogorszeniu, podjęto decyzję o budowie nowego instrumentu. Wykonała go firma Adolfa Lummerta z Wrocławia w latach 1843-1844. Były to organy o trakturze mechanicznej, z wbudowanym stołem gry o 2 manuałach (C-f3) i pedale (C-d1). Dyspozycja przedstawiała się następująco:

Manuał I Manuał II Pedał
Bourdon 16' Portunal 8' Subbas 16'
Principal 8' Salicet 8' Violon 16'
Flöte 8' Portunal 4' Violon 8'
Gamba 8'    
Octave 4'    
Hohlflöte 4'    
Quinte 2 2/3'    
Super-octave 2'    
Mixtur II 2'    

 

W 1927 r. organy naprawę organów przeprowadził Stanisław Żebrowski z Krakowa.

Niedługo później, w 1933 r., instrument został przebudowany przez firmę Wacława Biernackiego z Warszawy. Wprowadzono wówczas następujące zmiany:

  • wymiana traktury mechanicznej na pneumatyczną;
  • powiększenie szafy organowej, dodanie bocznych wież do XIX-wiecznego prospektu;
  • rozszerzenie skali manuałów o 2 dźwięki (fis3-g3);
  • w sekcji I manuału - wymiana Gamby 8' na nową, dodanie Salicetu 8' (z nową wiatrownicą stożkową);
  • w sekcji II manuału - dodanie 5 głosów (wraz z nowymi wiatrownicami stożkowymi): Aeolina 8', Vox coelestis 8', Klarnet 8' (zamiast planowanego początkowo Pryncypału skrzypcowego 8'), Fugara 4' i Piccolo 2';
  • dodanie szeregu połączeń (w tym super i suboktawowych) oraz urządzeń pomocniczych.

Z 1937 r. pochodzi pisemna prośba o przygotowanie oferty na strojenie instrumentu skierowana do firmy Biernackiego. Brak potwierdzenia, czy strojenie zostało przeprowadzone. Wiadomo, że w 1948 r. remont przeprowadził krakowski oddział firmy W. Biernackiego. Później organy były naprawiane ok. 1957 r.

Na przełomie lat 1999-2000 Lech Skoczylas z Krakowa wyremontował instrument, a w 2000 r. przebudował go, dokonując następujących modyfikacji:

  • rozszerzenie skali pedału o 3 dźwięki (wraz z dodaniem wiatrownicy i piszczałek uzupełniających);
  • w sekcji I manuału – wymiana piszczałek w głosach: Oktawa 4', Kwinta 2 2/3', Superoktawa 2', Mixtura (dodanie czwartego rzędu);
  • w sekcji II manuału – wymiana głosów: Portunal 8' na Flet rurkowy 8', Fugara 4' na Pryncypał 4', przeintonowanie Klarnetu 8', poszerzenie menzury Piccola 2', dodanie Sesquialtery 2x wraz z wiatrownicą;
  • w sekcji pedału – dodanie Oktawy tenorowej 4' wraz z wiatrownicą.

Nowe piszczałki metalowe wykonała firma Zenona Wociala z Warszawy.

Instrument 23-głosowy, o trakturze pneumatycznej, z wolnostojącym stołem gry o 2 manuałach (C-g3) i pedale (C-f1).

Prospekt organowy klasycystyczny (z dodanymi wtórnie wieżami bocznymi).


Budowniczy
Adolf Lummert
Rok zakończenia budowy
1844
Liczba głosów
23
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bourdon 16' *1. Flet rurkowy 8' ***1. Wiolonbas 16' *
2. Pryncypał 8' *2. Viola 8' *2. Subbas 16' *
3. Flet kryty 8'3. Klarnet 8' **3. Cello 8' *
4. Gamba 8' **4. Aeolina 8' **4. Oktawa tenorowa 4' ***
5. Salicet 8' **5. Vox coelestis 8' **
6. Oktawa 4' ***6. Pryncypał 4' ***
7. Flet 4' *7. Flet dolce 4' *
8. Kwinta 2 2/3' ***8. Piccolo 2' **
9. Superoktawa 2' ***9. Sesquialtera 2x ***
10. Mixtura 4x ***
Pomoce
M.II-I, M.I-P, M.II-P, Super M. I, Sub oct. M.II-I, Superoct. M.II-I;
automat pedału;
wolna kombinacja;
stałe kombinacje (Piano, M. Forte, Forte, Tutti);
tremolo;
crescendo, żaluzja II manuału;
Przypisy
*) pierwotne piszczałki z lat 1843-1844
**) piszczałki z 1933 r.
***) piszczałki z lat 1999-2000
Wnętrze kościoła z widokiem na prospekt przed 1933 r.

Wnętrze kościoła z widokiem na prospekt przed 1933 r.

XIX-wieczna część prospektu

XIX-wieczna część prospektu

Stół gry

Stół gry

Wskaźnik crescenda

Wskaźnik crescenda






Źródło
Źródła archiwalne:
Archiwum Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Krakowie: umowy, rachunki, pokwitowania, fotografie;
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: akta wizytacyjne;

Źródło drukowane:
"Chronik der evangelischen Gemeinde zu Krakau von ihren Anfängen bis 1657", Breslau 1880;

Prasa:
"Zwiastun Ewangeliczny" 1870, nr 10;

Opracowanie:
E. J. Hopkins, "The Organ", London 1870.
Autor
Piotr Matoga


Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:15:06

Kościół NMP Matki Kościoła (Prądnik Biały) (Kraków) - 29 głosów
Kościół Najświętszego Imienia Maryi (pijarów – Rakowice) (Kraków) - 13 głosów
Kościół Stygmatów św. Franciszka z Asyżu (OO. Franciszkanów-Reformatów – Bronowice Wielkie) (Kraków) - 27 głosów

-usunięto- 2015-08-13 09:45:40
Bardzo ciekawy artykuł.