Choć początki opactwa cysterskiego w Mogile sięgają roku 1222, to jednak miejscowy kościół został wyposażony w organy dopiero między 1522 a 1546 r., za rządów opata Erazma Ciołka.
Ok. 1730 r. powstały nowe organy. Ich prospekt składał się z dwuczęściowej sekcji głównej oraz pozytywu wbudowanego centralnie w parapet chóru muzycznego. W XIX w., wobec pogarszającego się stanu instrumentu, rozważano zakup nowych organów. Świadczy o tym niezrealizowana oferta firmy Gebrüder Rieger z Jägerndorfu z 1897 r.
Ostatecznie dopiero w drugiej połowie lat 20. XX w. świątynia została wyposażona w nowy instrument, zbudowany przez Stanisława Tobolę z Krakowa, a ukończony w 1928 r. Budowa organów, którą nadzorował cysters o. Grzegorz Recelj, kosztowała 39 tys. zł. Organmistrz wykorzystał zasadniczą część XVIII-wiecznego prospektu, jednak zlikwidował pozytyw w balustradzie chóru, instalując Kronwerk i niemy pozytyw w przestrzeni między szafami organowymi. Instrument miał dwa manuały i pedał, trakturę pneumatyczną i wiatrownice stożkowe. Pierwotnie dysponował 32 lub 33 głosami. Głosy językowe miały być sprowadzone z firmy w Hanowerze.
W drugiej połowie XX w., podczas kilku przebudów, dotychczasową trakturę pneumatyczną wymieniono na system elektropneumatyczny, zmodyfikowano i rozszerzono dyspozycję, a także zlikwidowano szafę ekspresyjną II manuału i dzwonki.
Dyspozycja organów do 2006 r.:
Manuał I | Manuał II | Pedał |
Bourdon 16' | Pryncypał 8' | Pryncypałbas 16' |
Pryncypał 8' | Rurflet 8' | Subbas 16' |
Major 8' | Amabilis 8' | Oktawbas 8' |
Portunal 8' | Klarnet lab. 8' | Fletbas 8' |
Salicet 8' | Eolina 8' | Kwintbas 5 1/3' |
Cello 8' | Vox Coelestis 8' | Chorał 4' *** |
Kwintadena 8' | Oktawa 4' ** | Puzon 16' |
Oktawa 4' | Flet kryty 4' | |
Minor 4' | Trawers 4' | |
Viola 4' | Superoktawa 2' | |
Piccolo 2' | Flecik 2' | |
Kwinta 2 2/3' * | Kwinta 1 1/3' | |
Mixtura [?] | Kornet 3x | |
Trąbka 8' | Cymbel 3x | |
Obój 8' |
*) pierwotnie Cor Anglais 8'
**) pierwotnie Dolce 4'
***) pierwotnie Cello 8'
W latach 2006-2007 instrument został wyremontowany i przebudowany przez Lecha Skoczylasa z Krakowa. Głosy manuału II rozdzielono wówczas na dwie samodzielne sekcje. Stało się to możliwe dzięki zamontowaniu trzymanuałowego, używanego stołu gry (firmy E. Weyland z Opladen) sprowadzonego z Niemiec. Równocześnie nieznacznym przekształceniom poddano obsadę głosów w manuale I i pedale. Nadto wzmocniono konstrukcję szaf organowych, zbudowano nowe podesty i drabiny, zrekonstruowano szafę ekspresyjną manuału II oraz dzwonki, zmodernizowano system powietrzny, a także zainstalowano nową, energooszczędną dmuchawę elektryczną produkcji niemieckiej.
Instrument 36-głosowy, o trakturze elektropneumatycznej i wiatrownicach stożkowych, z wolnostojącym (ruchomym) stołem gry o trzech manuałach (C–g3) i pedale (C–f1).
Prospekt organowy o elementach barokowych i neobarokowych, trójsekcyjny (złożony z dwudzielnej sekcji głównej, Kronwerku i niemego pozytywu).
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Burdon 16' | 1. Pryncypał 8' | 1. Rurflet 8' | 1. Pryncypał 16' |
2. Pryncypał 8' | 2. Amabilis 8' | 2. Kwintadena 8' | 2. Subbas 16' |
3. Flet Major 8' | 3. Klarnet lab. 8' | 3. Pryncypał 4' | 3. Oktawbas 8' |
4. Portunal 8' | 4. Aeolinia [sic!] 8' | 4. Flet kryty 4' | 4. Fletbas 8' |
5. Cello 8' | 5. Vox coelestis 8' | 5. Oktawa 2' | 5. Kwinta 5 1/3' |
6. Salicet 8' | 6. Trawers flet 4' | 6. Kwinta 1 1/3' | 6. Chorałbas 4' |
7. Oktawa 4' | 7. Fugara 4' | 7. Vox Humana 8' | 7. Puzon 16' |
8. Flet Minor 4' | 8. Obój 8' | ||
9. Kwinta 2 2/3' | |||
10. Piccolo 2' | |||
11. Tercja 1 3/5' | |||
12. Mixtura 5-6x | |||
13. Kornet 4x | |||
14. Trompet 8' |
Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie: karta ewidencyjna zabytkowych organów (opr. E. Kubala, 1982)
Narodowe Archiwum Cyfrowe: fotografie prospektu organowego z lat 1926 i 1937
„Hosanna” 1928, nr 5 i 6
„Mogilski Krzyż” 2007, nr 3 i 11
Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
K. Jackiewicz, Cystersi w Krakowie-Mogile, Kraków 2010
I. Kołodziejczyk, Przewodnik. Kraków-Mogiła, Kraków 2005
Zdjęcie prospektu: Piotr Dudzic
Ostatnia modyfikacja: 2024-08-07 20:56:39