Budowę kościoła w obrębie murów miejskich zakończono w 1670 r. Budynek został poważnie uszkodzony w 1728 r. W 1833 r. kościół został przekazany niemieckim katolikom jakio sukursalny parafii św. Marii Magdaleny. Kolejne poważne uszkodzenie bryły świątyni nastąpiło podczas II wojny światowej.
Pierwszym instrumentem znajdującym się w świątyni były organy zbudowane w 1718 r. przez Johannesa Peterwitza (Piotrowicza) z Trzebnicy. Ich koszt wynosił 1000 tynfów. Uszkodzone podczas pożaru w 1728 roku, zostały odbudowane przez nieznanego organmistrza. Ich dyspozycja pozostaje nieznana. Inwentarz spisany w 1842 r. wzmiankuje tylko o dość wielkich organach w złym stanie. Nie wiadomo jednak, czy w międzyczasie nie został zbuowany zupełnie inny instrument. Zapewne organy nie spełniały wymagań katolików niemieckich, dlatego też podjęli oni starania o przekazanie organów z kościoła bernardynów (zbudowanych przez Englera) lub ze Wschowy. Przez zbyt małą kubaturę chóru muzycznego do przenosin nie doszło.
Ponadto w I połowie XIX w. w kościele znajdował się pozytyw będący własnością Bractwa św. Anny. W inwentarzu za lata 1840-41 został on wykreślony, zaś w spisie z 1843 r. nie jest w ogóle wymieniany.
Po zebraniu funduszy postanowiono wybudować nowe organy. Prace te zostały powierzone Carlowi Friedrichowi Ferdinandowi Buckowowi. Kontrakt z organmistrzem został podpisany 12 grudnia 1842 r.oku zaś jego potwierdzenie przypadło na 26 sierpnia 1844 roku. Instrument został zamontowany na przełomie kwietnia i maja 1847 roku, zaś poświęcenie organów miało miejsce 16 maja tego samego roku. Na koncert inauguracyjny zaproszono niemieckiego wirtuoza Franza Adolpha Succo. Ponadto specjalnie na tę okazję wydano druk okolicznościowy z poematem sławiącym instrument.
Organy miały 25 głosów rozłożonych na dwa manuały i klawiaturę nożną. Sekcje pedału i manuału I była zamontowała niżej niż wiatrownice manuału II. Szafa o wymiarach 731 x 548 x 701 cm została zaprojektowana przez F. W. Butzkego oraz wzbogacona polichromią malarza Hallera z Düsseldorfu. Dyspozycja instrumentu została naszkicowana w liście miejscowego organisty Rudolfa Bocka i wyglądała następująco:
Manuał I Hauptwerk |
Manuał II Oberwerk |
Pedał |
Principal 8' * | Principal 4' | Principal 16' *** |
Bourdon 16' | Quintaton 16' | Contrabassa 32' |
Flaute Grave 8' | Flaut d'amour 8' | Subbas 16' |
Trompette 8' | Gemshorn 8' | Violoncello 8' |
Viola di Gamba (?') | Salicional 8' | Bassflöte 8' **** |
Octave 4' | Rohrflöte 4' ** | Octave 4' |
Gemshorn 4' | Flagölete 2' | Posaune 16' |
Gemshornquinte 2 2/3' | ||
Super Octave 2' | ||
Cornetti Grandi 4' 3 fach | ||
Mixtur Progressivo 2' 4 fach |
*) w prospekcie
**) lub Gedackt
***) od A w prospekcie
****) lub Octavbass
Co ciekawe, głos Contrabassa 32' w pedale nie został zrealizowany do końca, gdyż na emporze brakowało miejsca. Buckow miał poprzestać na 20'. Nadzór gwarancyjny został przekazany na jednego z braci Peterów.
Już w 1855 r. Buckow rozbudował organy, dodając manuał III. Przekomponował on wtedy układ głosów pomiędzy poszczególnymi manuałami. Prawdopodobnie powiększono wtedy także prospekt. Pełna dyspozycja znana jest z listu Józefa Gryszkiewicza i prezentuje się następująco (pisownia oryginalna):
Manuał I Hauptwerk |
Manuał II Unterwerk |
Manuał III Oberwerk |
Pedał |
Principal 16' | Geigenprincipal 8' | Salicional 8' | Contrabass 32' |
Principal 8' | Flautofundaments 16' | Doppelflöte 8' | Principalbass 16' |
Gemshorn 8' | Viola di Gamba 8' | Trompette 8' | Subbass 16' |
Octave 4' | Flauto duce 8' | Principal 4' | Posaune 16' |
Quinte 2 2/3' | Obois 8' | Flaut d'amour 4' | Grandnasard 10 1/3' (10 2/3' ?) |
Cornett 5 1/3' 3-4 fach | Octave 4' | Flautino 2' | Violoncello 8' |
Progressa 2' 3-4-5 fach | Fallflöte 4' | Mixtur 1 1/3' | Gedacktbass 8' |
Gemshorn 4' | |||
Octave 2' |
Urządzenia dodatkowe: Sperrventile Pedal, Sperrventile Man. 1-3 und 2, Manualcoppel 1-2, Manualcoppel 1-3, Pedalcoppel zum HW, Pedalcoppel zum OW, Evacuant, Calcantentglocke.
Jedyny udokumentowany remont miał miejsce w 1886 r. i został wykonany przez Józefa Gryszkiewicza.
W 1917 r. zarekwirowano piszczaki prospektowe. Uzupełnienie powierzono Paulowi Voelknerowi z Bydgoszczy. Prawdopodobnie wtedy zamontowano dmuchawę elektryczną.
W 1945 r. instrument został zniszczony przez granat. Z instrumentu pozostały jedynie deski, niektóre elementy snycerkie i zarys szafy organowej. Materiał ten posłużył prawdopodobnie do zbudowania szafki znajdującej się na emporze muzycznej.
Obecny intrument nie jest pierwszym, jaki znajdował się po wojnie w świątyni. Już w 1968 r., na zdjęciach wykonanych podczas koronacji obrazu Matki Bożej w Cudy Wielmożnej na chórze widać organy. Były one wybudowane przez nieznanego łódzkiego organmistrza. Na obecnym etapie badań nie można jednoznacznie stwierdzić, kto wybudował organy, i jakiej wielkości one były.
Organy znajdujące się w świątyni zostały zbudowane przez Bernarda Berndta z Wałcza w 1981 roku. Być może wykorzystał on materiał z poprzedniego instrumentu. Poszczególne głosy są zbieraniną z co najmniej czterech różnych organów. Wśród nich znajdują się piszczałki o niemieckiej proweniencji (niemieckie nazewnictwo, kurrenta niemiecka) czy też Wacława Biernackiego, zabrane prawdopodobnie z innego poznańskiego kościoła (być może Bożego Ciała). Również inne elementy organów, jak np. wiatrownice, pochodzą z innego/innych instrumentów. Część piszczałek ma zupełnie inne nazwy oraz stopaż w porównaniu z nazwami na tabliczkach rejestrowych, noszą ślady zmiany miejsca umieszczenia w wiatrownicy i na grzebienach, a na niektórych znajdują się napisy, np. "Rezerwa". Manuał II został zamknięty w szafie ekspresyjnej przypominającej bunkier, zbudowanej prawdopodobnie z pustaków i cegieł z żaluzją znajdującą się w górnej części i wejściem z grubej warstwy dykty i drewna. Umiejscowienie to powoduje kompletny brak dostępu m.in. do mieszków.
Pochodzenie poszczególnych piszczałek, a także jakość wykonania innych podzespołów bardzo negatywnie oddziałuje na ogólny stan instrumentu. Obecnie organy są w trakcie generalnego remontu, który jest prowadzony przez firmę "Nawrot i Synowie". Jego zakończenie planuje się na grudzień 2020 r.
Prospekt organów jednosekcyjny, modernistyczny. Zawiera piszczałki głosu Pryncypał 16', Pryncypał 8' oraz Oktawa 4' z I manuału. Wiatrownice stożkowe. Stół gry wolnostojący, grający siedzi przodem do prezbiterium.
Skala manuałów: C-f3; skala pedału: C-d1.
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
1. Pryncypał 16' | 1. Kwintodena 16' | 1. Sztort 16' |
2. Pryncypał 8' | 2. Pryncypał rogowy 8' | 2. Echo bas 16' |
3. Flet harmoniczny 8' | 3. Flet rurkowy 8' | 3. Oktawa 8' |
4. Flet kryty 8' | 4. Viola de Gamba 8' | 4. Flet Bas 8' |
5. Dulcjan 8' | 5. Aeolina 8' | 5. Chorał Bas 4' |
6. Flet podwójny 4' | 6. Vox czelesta 8' | 6. Puzon 16' |
7. Oktawa 4' | 7. Flet szeroki 4' | |
8. Kwinta stożkowa 2 2/3' | 8. Prestant 4' | |
9. Superoktawa 2' | 9. Tercjan 1 3/5' | |
10. Kornet 2-4 ch. | 10. Cymbałka tercjowa 4 ch. | |
11. Mikstura 5-6 ch. | 11. Mikstura 5-6 ch. | |
12. Trąbka 8' |
Ostatnia modyfikacja: 2020-04-20 17:38:36
Co do stanu instrumentu - faktycznie nie jest on najlepszy. Co do porządku na chórze - jest idealny. Co do remontu - obecnie poszukiwane są fundusze na organy.