Kościół św. Małgorzaty Raciborowice (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Budowę obecnego kościoła w stylu „gotyku nadwiślańskiego” rozpoczęto ok. 1460 roku, a zakończono w 1476 r. dzięki fundacji ks. Jana Długosza. Świątynia zapewne od samego początku była wyposażona w chór muzyczny. Świadczy o tym fakt, że XV-wieczny mur w narożniku północno-zachodnim został poszerzony celem pomieszczenia klatki schodowej prowadzącej na poziom chóru. Również portal wiodący na schody nosi znamiona stylu gotyckiego.

Historia średniowiecznego lub renesansowego instrumentarium, o ile takowe w Raciborowicach istniało, nie jest znana z powodu braku odnośnych dokumentów archiwalnych. Wiadomo natomiast, że w 1625 r. powstały nowe organy, poddane naprawie przed 1791 rokiem. Treść inwentarza spisanego w 1858 r. pozwala stwierdzić, że instrument miał wówczas 10 głosów i 4-oktawową klawiaturę. Prawdopodobnie był pozytywem.

Kolejne nowe organy, istniejące do dnia dzisiejszego, zostały zbudowane w 1887 r. kosztem 1500 zł reńskich. Budowniczym instrumentu był najprawdopodobniej Stanisław Janik, stolarz i organmistrz z Krosna, w 1906 r. notowany w Krakowie (przy ul. Lubicz 38). Za taką atrybucją przemawia daleko idące podobieństwo organów raciborowickich do instrumentu zbudowanego przez tegoż organmistrza w miejscowości Trzeboś. Oba obiekty powstały w 1887 roku, mają niemal identyczne prospekty, jednakowe skale klawiatur (łącznie z wąską skalą pedału) oraz zbliżone dyspozycje. Prospekt z Raciborowic bywa mylnie datowany na 2. połowę XVII w. (ze względu na udaną stylizację neobarokową).

Po 1982 r. dokonano następujących zmian w obsadzie głosowej sekcji pedału:

  • usunięcie głosu Pryncypałbas 16’ i zamienienie jego manubrium na włącznik tremola;
  • skrócenie korpusów piszczałek głosu Fletbas z 8’ do 4’.

Instrument 12-głosowy, o trakturze mechanicznej, z wbudowanym stołem gry o 1 manuale (C-f3) i pedale (C-f).

Prospekt organowy architektoniczny, neobarokowy, jednosekcyjny, pięciopolowy.

Gwoli uzupełnienia warto dodać, że sprawozdanie z 1892 r. zawiera wzmiankę o zepsutym pozytywie w kaplicy na cmentarzu w Raciborowicach. Bardzo zniszczona, drewniana kaplica, wzniesiona w 1847 r., obecnie nie posiada wyposażenia i pozostaje nieużytkowana.


Budowniczy
Stanisław Janik (?)
Rok zakończenia budowy
1887
Liczba głosów
12
Liczba klawiatur
I+P
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mechaniczna
Dyspozycja instrumentu
ManuałPedał
1. Pryncypał 8'1. Subbas 16'
2. Amabilis 8'2. Oktawbas 8'
3. Gamba 8'3. Fletbas 4'
4. Flet Harmoniczny 4'
5. Oktawa 4'
6. Kwinta 2 2/3'
7. Flautino 2'
8. Mixtura 3 ch
9. Bourdon 8'
Pomoce
Urządzenie dodatkowe: Tremolo.
Stół gry

Stół gry






Źródło
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: inwentarze i akta parafii Raciborowice.
Karta ewidencyjna zabytkowych organów (opr. Ernest Kubala, 1982).
"Skorowidz przemysłowo-handlowy Królestwa Galicji", Lwów 1906.
Opracowania:
ks. Stanisław Migas, "Kościół w Raciborowicach", Kraków 1993;
ks. Andrzej Widak, "Zabytkowe organy w obiektach sakralnych diecezji rzeszowskiej (studium historyczno-instrumentoznawcze)", Lublin 2008 (maszynopis pracy doktorskiej).
Autor
Piotr Matoga


Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:11:40