Kościół Najświętszego Zbawiciela został wzniesiony w latach 1866-1869 w stylu neogotyckim według projektu Augusta Stülera i wykonującego plany szczegółowe Juliusza Hochbergera dla parafii ewangelicko-augsburskiej. Fundatorem był Fryderyk Wilhelm IV, który na ten cel przeznaczył sumę ponad 56 tysięcy talarów. Początkowo kościół nosił imię św. Pawła, jednak po przejęciu go w 1945 przez katolików zmieniono tytuł na obecny (św. Paweł był już patronem bazyliki archikatedralnej). W 1950 r. abp Walenty Dymek erygował tu nową parafię. Renowacja po zniszczeniach wojennych zakończyła się dopiero w 1964 roku.
Przed obecnym instrumentem w kościele znajdowały się 30-głosowe organy firmy Sauer. Ich dyspozycja pozostaje nieznana.
Pogarszający się stan instrumentu wymógł na zarządcach kościoła budowę nowych organów. Prace, po długich i burzliwych negocjacjach, powierzono firmie Paula Voelknera z Bydgoszczy. Jest to największy zachowany instrument Voelknera na świecie i jedyny z trzema manuałami. W chwili wykonania organy miały 52 głosy. Do budowy wykorzystano dawny prospekt z organów Sauera, który został rozbudowany o boczne segmenty oraz o górną, neogotycką dekorację. Przebudowa organów w duchu Orgelbewegung została powierzona J. Goeblowi z Gdańska, lecz prawdopodobnie nie została ona ukończona. Po II wojnie światowej Robert Polcyn doprowadził instrument do stanu używalności i dokonał częściowej rekonstrukcji.
Organy po 2000 r. przeszły generalny remont przeprowadzony przez organmistrza Jana Drozdowicza z Poznania. Odłączył on wtedy sprawny kontuar pneumatyczny, który obecnie niszczeje. Zmienił trakturę na elektro-pneumatyczną oraz wstawił kontuar przerobiony z instrumentu cyfrowego. Niestety przebudowa źle wpłynęła na instrument: poszczególne głosy i dźwięki zawieszają się, a elektronika nie działa poprawnie. Można śmiało stwierdzić, że ważny zabytek na organowej mapie Polski został okaleczony, a przywrócenie mu pełnej świetności i oryginalności będzie wymagało jeszcze większych nakładów.
System powietrzny działa w oparciu o dmuchawę elektryczną. Nie zachowało się urządzenie do kalikowania. Skala manuałów: C-g3; skala pedału: C-f1. Kontuar stoi centralnie przed szafą organową, organista siedzi tyłem do prezbiterium.
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Prinzipal 16' | 1. Geigenprinzipal 8' | 1. Bordun 16' | 1. Prinzipalbass 16' |
2. Prinzipal 8' | 2. Salizional 8' | 2. Ital. Prinzipal 8' | 2. Subbass 16' |
3. Dulziana 8' | 3. Quintaton 8' | 3. Gamba 8' | 3. Echobass 16' |
4. Gemshorn 8' | 4. Gedackfloete 8' | 4. Vox coelestis 8' | 4. Quintbass 10 2/3' |
5. Floete harm. 8' | 5. Gamba 4' | 5. Konzertfloete 8' | 5. Oktavbass 8' |
6. Gedackt 8' | 6. Fugara 4' | 6. Rohrfloete 8' | 6. Bassfloete 8' |
7. Oktave 4' | 7. Gedackt 4' | 7. Floete harm. 4' | 7. Oktave 4' |
8. Rohrfloete 4' | 8. Octave 2' | 8. Oktave 4' | 8. Floete 2' |
9. Quinte 2 2/3' | 9. Quinte 1 1/3' | 9. Nasat 2 2/3' | 9. Trompete 8' |
10. Prinzipal 2' | 10. Nachthorn 1' | 10. Piccolo 2' | 10. Pozaune 16' |
11. Kornet 3-f | 11. Sesquialtera | 11. Terz 1 3/5' | |
12. Mixtur 4-f | 12. Zimbel 2-f | 12. Rauschquinte 2-f | |
13. Trompete 8' | 13. Englischhorn 8' | 13. Tuba 8' |
Ostatnia modyfikacja: 2021-06-01 09:35:04