Kościół Najświętszego Zbawiciela Poznań (wielkopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Kościół Najświętszego Zbawiciela został wzniesiony w latach 1866-1869 w stylu neogotyckim według projektu Augusta Stülera i wykonującego plany szczegółowe Juliusza Hochbergera dla parafii ewangelicko-augsburskiej. Fundatorem był Fryderyk Wilhelm IV, który na ten cel przeznaczył sumę ponad 56 tysięcy talarów. Początkowo kościół nosił imię św. Pawła, jednak po przejęciu go w 1945 przez katolików zmieniono tytuł na obecny (św. Paweł był już patronem bazyliki archikatedralnej). W 1950 r. abp Walenty Dymek erygował tu nową parafię. Renowacja po zniszczeniach wojennych zakończyła się dopiero w 1964 roku.

Przed obecnym instrumentem w kościele znajdowały się 30-głosowe organy firmy Sauer. Ich dyspozycja pozostaje nieznana.

Pogarszający się stan instrumentu wymógł na zarządcach kościoła budowę nowych organów. Prace, po długich i burzliwych negocjacjach, powierzono firmie Paula Voelknera z Bydgoszczy. Jest to największy zachowany instrument Voelknera na świecie i jedyny z trzema manuałami. W chwili wykonania organy miały 52 głosy. Do budowy wykorzystano dawny prospekt z organów Sauera, który został rozbudowany o boczne segmenty oraz o górną, neogotycką dekorację. Przebudowa organów w duchu Orgelbewegung została powierzona J. Goeblowi z Gdańska, lecz prawdopodobnie nie została ona ukończona. Po II wojnie światowej Robert Polcyn doprowadził instrument do stanu używalności i dokonał częściowej rekonstrukcji. 

Organy po 2000 r. przeszły generalny remont przeprowadzony przez organmistrza Jana Drozdowicza z Poznania. Odłączył on wtedy sprawny kontuar pneumatyczny, który obecnie niszczeje. Zmienił trakturę na elektro-pneumatyczną oraz wstawił kontuar przerobiony z instrumentu cyfrowego. Niestety przebudowa źle wpłynęła na instrument: poszczególne głosy i dźwięki zawieszają się, a elektronika nie działa poprawnie. Można śmiało stwierdzić, że ważny zabytek na organowej mapie Polski został okaleczony, a przywrócenie mu pełnej świetności i oryginalności będzie wymagało jeszcze większych nakładów.

System powietrzny działa w oparciu o dmuchawę elektryczną. Nie zachowało się urządzenie do kalikowania. Skala manuałów: C-g3; skala pedału: C-f1. Kontuar stoi centralnie przed szafą organową, organista siedzi tyłem do prezbiterium.


Budowniczy
Paul Voelkner
Rok zakończenia budowy
1914
Liczba głosów
49
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
elektro-pneumatyczna
Traktura rejestrów
elektro-pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Prinzipal 16'1. Geigenprinzipal 8'1. Bordun 16'1. Prinzipalbass 16'
2. Prinzipal 8'2. Salizional 8'2. Ital. Prinzipal 8'2. Subbass 16'
3. Dulziana 8'3. Quintaton 8'3. Gamba 8'3. Echobass 16'
4. Gemshorn 8'4. Gedackfloete 8'4. Vox coelestis 8'4. Quintbass 10 2/3'
5. Floete harm. 8'5. Gamba 4'5. Konzertfloete 8'5. Oktavbass 8'
6. Gedackt 8'6. Fugara 4'6. Rohrfloete 8'6. Bassfloete 8'
7. Oktave 4'7. Gedackt 4'7. Floete harm. 4'7. Oktave 4'
8. Rohrfloete 4'8. Octave 2'8. Oktave 4'8. Floete 2'
9. Quinte 2 2/3'9. Quinte 1 1/3'9. Nasat 2 2/3'9. Trompete 8'
10. Prinzipal 2'10. Nachthorn 1'10. Piccolo 2'10. Pozaune 16'
11. Kornet 3-f11. Sesquialtera 11. Terz 1 3/5'
12. Mixtur 4-f12. Zimbel 2-f12. Rauschquinte 2-f
13. Trompete 8' 13. Englischhorn 8' 13. Tuba 8'
Pomoce
Połączenia: II-I, III-I, Sub III man, I-ped., II-ped., III-ped.
Tremulant
Wałek crescendo
Żaluzja manuału III
6 kombinacji stałych: PP, P, MF, F, FF, Tutti
7 kombinacji programowalnych
Urządzenie do nagrywania i odtwarzania dwóch utworów (zapamiętuje sekwencje elektromagnesów)
Kontuar

Kontuar

Nieużywany kontuar Voelknera

Nieużywany kontuar Voelknera






Źródło
A. Bigosiński, Działalność firmy organmistrzowskiej P. B. Voelkner w Poznaniu [w:] Nasza Przeszłość t. 133, s. 193-210.
instrument znany z autopsji;
Zdjęcia: Michał Kołodziej
Autor
Adam Bigosiński


Ostatnia modyfikacja: 2021-06-01 09:35:04

Kościół Świętego Krzyża (Górczyn) (Poznań) - 49 głosów
Bazylika Kolegiacka św. Stanisława Biskupa parafii NMP Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny (Fara) (Poznań) - 43 głosów
Kościół Imienia Maryi (Smochowice) (Poznań) - 51 głosów