Bazylika Prymasowska Wniebowzięcia NMP Gniezno (wielkopolskie)

Pierwszy odnotowany instrument w katedrze został zbudowany przez nieznanego organmistrza pomiędzy rokiem 1500 a 1514. Jego fundatorem był niejaki ks. Wincenty, wikariusz katedralny. Kolejny, szerzej znany, datowany jest na rok 1661 i był dziełem Jerzego Nitrowskiego z Gdańska. Został on ufundowany przez abp. Macieja Łubieńskiego. Prospekt był niemal identyczny jak prospekt organów Daniela Nitrowskiego w katedrze fromborskiej. Mieścił się on w barokowej szafie z dużą centralną i dwoma mniejszymi wieżami piszczałkowymi, czterema polami przekrytymi odgórnie kotarami, zdobnym pozytywem na balustradzie chóru oraz bogatą ornamentyką szafy na emporze muzycznej umiejscowionej pomiędzy wieżami katedry.

Na przestrzeni dziejów organy były poddawane wielokrotnym modyfikacjom i przebudowom. Pracowali przy nich m.in. nieznany z nazwiska cysters z Wągrowca, Łukasz Wodkowski, Grzegorz Żukowski, Ignacy Żebrowski czy Józef Gryszkiewicz. 

Wobec pogarszającego się stanu instrumentu postanowiono wybudować nowe organy w starej szafie organowej. W 1913 r. swe dzieło ukończył Bruno Goebel z Królewca. Miało ono 46 głosów rozdysponowanych na trzy manuały i klawiaturę nożną. Organy te przebudował w 1932 r. syn B. Goebla – Josef Goebel młodszy z Gdańska. Uruchomił on nieczynną sekcje organów chórowych, obsługiwaną odtąd manuałem IV, zmienił trakturę na elektryczną oraz diametralnie zmienił charakter organów, wstawiając wiele głosów alikwotowych i wysokostopowych.

W 1945 roku w wyniku ostrzału katedry przez wojska Armii Czerwonej organy, które wcześniej przetrwały dwa poważne pożary, uległy całkowitemu zniszczeniu. Po odbudowie katedry przejściowo do mszy akompaniowano na fisharmonii, a w latach 1952-1962 na organach z kaplicy Łubieńskich. W późniejszych latach korzystano z organów elektronicznych.

Od połowy lat 60. podjęto starania mające na celu budowę nowego instrumentu w katedrze. W 1975 r. firma August Laukhuff z Weikersheim wybudowała nowy instrument, który późną jesienią 1976 roku zamontowała w katedrze firma Zygmunta Kamińskiego z Warszawy. Odbiór organów miał miejsce 15 października 1977 roku. Wybrano projekt dyspozycji Feliksa Rączkowskiego, który nieznacznie pomniejszono i zmodyfikowano. Odrzucono kilka projektów dyspozycji, w tym nawiązujących do organów Brunona Goebla.

Latem 2012 r. w jedną z wież uderzył piorun, przez co doszło do uszkodzenia części obwodów elektronicznych sterujących trakturą. Organy są regularnie serwisowane przez firmę Kamińskich z Warszawy. W 2015 r. przeprowadziła ona gruntowny remont.

Dźwięki c-f w manuałach II i III oraz dźwięki C-H w pozytywie mają elektromagnetyczne wspomaganie traktury.

Skala instrumentu: manuały C-a³, pedał C-f¹.