Kościół św. Marcina (Stadtpfarrkirche St. Martin, Marktkirche) Dornbirn (Vorarlberg)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Organy zbudowane w 1927 roku przez organmistrza Josefa Behmanna z pobliskiego Schwarzach. Zastąpiły one wysłużone 30-głosowe organy Remigiusa Haasera. Początkowo instrument wyposażony był w 66 głosów. W 1928 roku Behman dostawił brakujące 5 rejestrów wysokociśnieniowych, grających na ciśnieniu ponad 200 mm słupa wody. Dyspozycja instrumentu oparta jest na postulatach tzw. reformy alzackiej (której autorami byli alzaccy organiści Emile Rupp i Albert Schweitzer), w tym czasie już wypieranej przez nową modę brzmieniową  ̶  Orgelbewegung. Można więc stwierdzić, że instrument ten pod kątem brzmieniowym stanowi przykład interesującego przejścia między organowym romantyzmem a neobarokiem.

Z czasem stan organów zaczął się pogarszać do tego stopnia, że w latach 60. przestano z nich korzystać. Zastąpił je mały instrument przy prezbiterium, wzniesiony w 1969 roku przez Hansa Karla z Immenstaad. Przy okazji pojawiały się projekty przebudowy organów Behmanna lub całkowitego ich wyrzucenia i zastąpienia mechanicznym instrumentem. Zostały jednak uratowane przez rzeczoznawcę z Wiednia prof. Hansa Haselböcka, który uznał dzieło Behmanna za niedoceniane i warte uwagi. Doprowadziło to do gruntownej renowacji organów przez szwajcarską firmę Kuhn z Männedorf w latach 1985-1986. Obecnie są to największe późnoromantyczne organy zachowane nad Jeziorem Bodeńskim i na terenie Austrii.

Instrument wyposażony jest w wiatrownice stożkowe. Jedynie wiatrownica głosów wysokociśnieniowych, posadowiona najwyżej ze wszystkich, jest konstrukcji klapowo-zasuwowej. Sekcje instrumentu grają na różnorodnych ciśnieniach: manuał I i pedał mają 85 mm słupa wody, manuał II  ̶  80, zaś manuał III  ̶  75. Wspomniane głosy na wysokim ciśnieniu znacząco poszerzają wolumen brzmieniowy instrumentu (można np. wykorzystywać je jako głosy solowe, przy akompaniamencie tutti na manuale II bądź III). Co ciekawe, Vogelsang 1' i Vox humana 8' zamknięte są we własnej szafie ekspresyjnej, która z kolei znajduje się w szafie manuału III. Ponadto organy mają mały, pneumatyczny stół gry umieszczony w szafie. Zbudowany został na wypadek braku dostaw prądu. Obsługuje kilka głosów manuału III i pedału.

Obecnie zaplanowane jest gruntowne czyszczenie i przegląd instrumentu. Wykonany ma zostać przez firmę Kuhn z Männedorf.

Skala manuałów: C-a3; skala pedału: C-f1.

 


Budowniczy
Josef Behmann
Rok zakończenia budowy
1927
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
71
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
elektryczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
Hauptwerk Schwellwerk Schwellwerk 
1. Prinzipal mayor 16'1. Bourdon 16'1. Quintatön 16'1. Mayorbaß 32'
2. Flauto amabile 16'2. Prinzipal secundo 8'2. Geigenprinzipal 8'2. Prinzipalbaß 16'
3. Prinzipal primo 8'3. Tibia 8'3. Bordun 8'3. Subbaß 16'
4. Prinzipal piano 8'4. Gedeckt 8'4. Viola di alta 8'4. Violonbaß 16'
5. Doppelgedeckt 8'5. Gamba 8'5. Konzertflöte 8'5. Harmonikabaß 16'
6. Viola baritona 8'6. Quintatön 8'6. Unda maris 8'6. Echobaß 16'
7. Flöte harmonique 8'7. Gemshorn 8'7. Dulciana 8'7. Quintbaß 10 2/3'
8. Salicional 8'8. Aeoline 8'8. Fugara 4'8. Oktavbaß 8'
9. Großquinte 5 1/3'9. Vox coelestis 8'9. Rohrflöte 4'9. Cello 8'
10. Oktave 4'10. Geigenprinzipal 4'10. Flageolet 2'10. Gedecktbaß 8'
11. Hohlflöte 4'11. Traversflöte 4'11. Terzflöte 1 3/5'11. Choralbaß 4'
12. Dolce 4'12. Viola d´amour 4'12. Cymbalo III-IV fach 2'12. Großtuba 32'
13. Quinte 2 2/3'13. Piccolo 2'13. Vogelsang 1'413. Hd. Bombarde 16'1
14. Superoktave 2'14. Harmonia ätherea III fach 2 2/3'14. Oboe 8'14. Posaune 16'
15. Septim 1 1/7'15. Mixtur minor IV-V fach 2'15. Vox humana 8'415. Baßtuba 8'
16. Cornet IV-V fach 8'16. Trompete harm. 8'16. Baßtrompete 4'
17. Mixtur VI fach 2 2/3'17. Klarinette 8'2
18. Trompete 8' Glockenspiel3
19. Clairon 4'
20. Hd. Prinzipal 8'1
21. Hd. Violine 8'1
22. Hd. Gedeckt 8'1
23. Tuba Mirabillis 8'1
Pomoce
Połączenia: II/I, I/II, III/I, III/II, I/Ped., II/Ped., III/Ped., Super I, Bassk. I, Sub II/I, Sub III/I, Super II/I, Super III/I, Super II, Super III/II, Super III, Super II/Ped., Super III/Ped., Diskantk. I/II5, Diskantk. II/III5, Quintenk. III/P6

Kombinacje stałe: P.P., P., MF., F., FF., Pleno, Tutti.
3 wolne kombinacje
Tremolo manuału III
Tremolo Vox humana
Włączniki nożne: Oktavk. ab, Zungen ab, Handreg. ab, I. Man ab, 16' ab, Mixt. ab, Cresc ab, Tutti, Generalkoppel, Piano Pedal an.
Crescendo (pedał).
Przypisy
1) głosy na wysokim ciśnieniu (200 mm słupa wody)
2) przelotowy
3) zakres: d-d2
4) we własnej szafie ekspresyjnej, znajdującej się w szafie manuału III
5) Przenosi najwyżej graną linię melodyczną w oktawie
6 Przenosi najwyżej graną linię melodyczną w kwincie
Stół gry

Stół gry






Źródło
H. Nadler, Orgelbau in Vorarlberg und Liechtenstein, Bd. 2, Dornbirn 1985, s. 578-608.
Wizja lokalna.
Autor
Bartosz Skop


Ostatnia modyfikacja: 2020-11-18 10:32:38