Bazylika św. Marii Magdaleny i św. Stanisława Szczepanów (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Instrument ten jest najokazalszy ze wszystkich organów sprowadzonych do diecezji tarnowskiej w latach powojennych z tzw. Ziem Odzyskanych. Jego historia jest przykładem skomplikowanych losów, jakie stały się udziełem organów będących przedmiotem takich translokacji. Początkowo do Szczepanowa zamierzano sprowadzić organy z kościoła ewangelickiego w Bożej Górze (niem. Gottesberg, obecnie część miasta Boguszów-Gorce). Kuria diecezjalna w Tarnowie wystawiła wówczas na prośbę parafii następujące zaświadczenie:

Kuria Diecezjalna zaświadcza, że parafia Szczepanów pow. Brzesko czyni starania dla zakupienia organu, którego brakuje w tutejszym kościele. Ponieważ według otrzymanych informacji Władze Miejskie w Bożej Górze przeznaczyły na sprzedaż organ z opuszczonego i nieużywanego kościoła gminy protestanckiej, Kuria Diecezjalna w Tarnowie poleca Władzom prośbę parafii Szczepanów i uprasza o zezwolenie na kupno i przewiezienie organu z Bożej Góry do Szczepanowa.
w Tarnowie, dnia 8 maja 1947
[podpis nieczytelny]

Organy, o które starała się parafia szczepanowska, zbudowała firma Schlag & Söhne, jednak skądinąd wiadomo, że instrument ten dopiero w 1971 r. trafił do Dubiecka k. Przemyśla, gdzie został zmontowany i rozbudowany przez Theodora Böhmego. Do Szczepanowa sprowadzono natomiast inne organy, zakupione w firmie Wacława Biernackiego z Krakowa, która też je zmontowała w 1949 r. Tak kulisy ich zakupu i montażu przedstawia wypełniona przez miejscowego organistę ankieta:

Organy te zostały zakupione we Firmie p. Wacława Biernackiego w roku 1949 w Krakowie ul. Franciszkańska 4. Organy zostały zbudowane przed II wojną światową w Niemczech w Dreźnie i były używane w jednym z kościołów ewangelickich. P. Wacław Biernacki za zezwoleniem ministerstwa ówczesnego na ziemie odzyskane organy te zakupił [,] następnie rozmontował [...] i po sprzedaniu ich parafii Szczepanów zmontował je i ustawił na chórze[.] Montaż trwał 3 miesiące i ukończony został w kwietniu 1949. […] Organy metryki ani nazwy firmy nie posiadają. Natomiast kiedy były montowane w naszej parafii, słyszałem od takich organmistrzów dziś już nie żyjących a zatrudnionych u P. Biernackiego jak PP. Maciejewski, Rafalski którzy organy te demontowali w jednym z kościołów ewangelickich na ziemiach odzyskanych i ci właśnie mechanicy to usłyszeli tam od ówczesnego pastora odnośnie budowy i miejsca i daty przekazali mnie.

Wymieniona zatem została nieokreślona fabryka z Drezna jako budowniczy organów, co nie okazało się prawdą. Najnowsze odkrycia pozwalają stwierdzić, że jest to instrument zbudowany przez firmę Andreas Schuster & Sohn z Żytawy (niem. Zittau) dla kościoła w Wigancicach Żytawskich. W 2007 r. remont organów przeprowadził Sławomir Piotrowski z Modlnicy. Prospekt instrumentu ma charakter neobarokowy. Organy mają wiatrownice typu Taschenlade. Stół gry jest wolnostojący; grający siedzi lewym bokiem do prezbiterium.

Skala manuałów: C–a3; skala pedału: C–f1.


Budowniczy
Andreas Schuster & Sohn
Rok zakończenia budowy
1909
Stan instrumentu
Dobry
Liczba głosów
30
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Mixtur 4f. 2’1. Aeoline 8’1. Posaune 16’
2. Cornet 3f. 4’ 2 2/3’ 1 3/5’2. Gedackt 8’2. Principal 16’
3. Trompete 8’3. Salicional 8’3. Principal 8’
4. Rausch quinte 2 2/3’4. Principal 8’4. Violoncello 8’
5. Octave 4’5. Oboe 8’5. Violon 16’
6. Gemshorn 4’6. Vox coelestis 8’6. Subbass 16’
7. Bordun 16’7. Gedackt 16’7. Dolce 16’
8. Principal 8’8. Konzertflöte 4’
9. Viola di Gamba 8’9. Violine 4’
10. Hohlflöte 8’10. Piccolo 2’
11. Rohrflöte 8’11. Mixtur 3f. 2’
12. Dolce 8’Vox hum. tremolo*
Pomoce
Połączenia: I–P., II–P., II–I.
Urządzenia dodatkowe: automat pedałowy, crescendo, wolna kombinacja, wyłącznik głosów językowych, żaluzja manuału II.
Rejestry zbiorowe: Piano, Mezzoforte, Choral werk, Forte, Fortissimo, Tutti.
Przypisy
*) jest samo tremolo, bez głosu
Stół gry

Stół gry






Źródło

P. Pasternak, Translokacje śląskich organów po 1945 r. na teren diecezji tarnowskiej, „Folia organologica” 2020, nr 3 (tam też szczegółowa bibliografia).
W.J. Brylla, Łużycki eksport do Szczepanowa, „Sudety” 2021, nr 3

Autor
Paweł Pasternak


Ostatnia modyfikacja: 2023-02-19 17:53:02

Kościół cmentarny św. Stanisława Biskupa (Szczepanów) - 7 głosów