Kościół Wszystkich Świętych Łaziska (śląskie)

Kościół Wszystkich Świętych w Łaziskach liczy prawie 600 lat, a pierwsza znana informacja o organach w tym kościele pochodzi z 1778 r. i dotyczy ich reperacji. Oznacza to, że instrument znajdował się tam już dużo wcześniej. Na pewno nie było go jeszcze w 1719 r., gdyż w protokole z ówczesnej wizytacji kanonicznej zostało podane, że na chórze brakuje organów. Zatem można umownie przyjąć, że ich instalacja miała miejsce około połowy XVIII wieku. W 1792 r. sprowadzono organmistrza Antoniego Staudingera, aby ponownie naprawił lub przebudował organy. Ten jednak skonstruował prawdopodobnie nowy instrument o sześciu rejestrach. Jako ciekawostkę można w tym miejscu dodać, że podczas pobytu Staudingera w Łaziskach jego żona urodziła syna, któremu nadano na chrzcie charakterystyczne imiona Johann Sebastian. Widocznie jego ojciec był nie tylko rzemieślnikiem znającym się na organach, ale i wielbicielem słynnego wówczas kompozytora i organisty z okresu baroku – Johanna Sebastiana Bacha.

Dzieło A. Staudingera niezbyt długo służyło wiernym w kościele w Łaziskach, bowiem już w połowie XIX w. albo nie nadawało się do użytku, albo okazało się za małe, gdyż w 1863 r. znana firma Karla Kuttlera z Opawy rozbudowała je za 600 talarów. Trudno powiedzieć, czego rozbudowa ta dotyczyła, ale w nadanym wtedy kształcie organy przetrwały zasadniczo do końca XX wieku, choć w międzyczasie były jeszcze kilka razy przerabiane.

Pod koniec II wojny światowej, kiedy kościół został ostrzelany, organy uległy uszkodzeniu. Nie wiadomo jaki był rodzaj i zakres tego uszkodzenia, ale zostały naprawione w 1946 r., być może tylko doraźnie. W następnym roku ponownej ich reparacji i czyszczenia dokonał Zakład Budowy i Strojenia Organów z Rybnika, którego właścicielami byli Kuźnik i Mildner. Prawdopodobnie w tym czasie też organy przebudowano i zmieniono w nich system napełniania miecha za pomocą dmuchawy napędzanej silnikiem elektrycznym. Pod koniec 1960 r. organy były prawdopodobnie znów niesprawne, gdyż kolejnego ich remontu miał się podjąć Alojzy Wyglenda z Rybnika. W 1967 r. natomiast remont instrumentu przeprowadził Ferdynand Suchy z Ustronia. Wszystkie te prace sprawiły, że instrument składał się z piszczałek różnego pochodzenia, a estetyka brzmieniowa była całkowicie niespójna. Po pewnym jednak czasie stan techniczny i brzmieniowy organów był do tego stopnia zły, że niemożliwe stało się korzystanie z nich i zostały wyłączone z użytku.

Tak było aż do zapoczątkowanego w 1999 r. remontu kościoła, kiedy postanowiono zająć się także kompleksową naprawą organów. Prace remontowe powierzono dr. Markowi Urbańczykowi z Siemianowic Śląskich, który wybudował praktycznie nowy instrument, zachowując niewiele z poprzedniego. Prace nadzorował prof. Julian Gembalski, ówczesny rektor Akademii Muzycznej w Katowicach. Zachowano charakterystyczny dla instrumentów Karla Kuttlera trójpolowy prospekt. Również w przypadku wyglądu stołu gry postanowiono odwzorować wygląd typowy dla
instrumentów tego budowniczego, łącznie z dokładnym odwzorowaniem manubriów. Materia piszczałkowa składa się z piszczałek nowych, wykonanych między innymi przez firmę Lasoty z Krakowa, jak i zachowanych drewnianych z dawnego instrumentu.

Od tego czasu stan instrumentu stale się pogarszał, głównie z powodu dużej ilości kurzu we wnętrzu szafy organowej. Z inicjatywy piszącego te słowa postanowiono stopniowo doprowadzać instrument do właściwego stanu. W 2021 roku Marek Moćko z Chorzowa dokonał wymiany oskórowania miecha. W maju 2024 roku dokonano prac związanych z czyszczeniem instrumentu, wymianą zużytych pulpetów wiatrownic, impregnacją elementów zaatakowanych przez drewnojady, regulacją traktury i korektą intonacji głosów: Pryncypał 4’, Salicet 8’, Pryncypałbas 8’. Zreintonowano także Subbas 16’ z przedłużeniem korpusów 12 piszczałek. Prace te wykonał Przemysław Kadłubek ze Świerklan. Instrument jest utrzymany w bardzo dobrym stanie, serwisowany na bieżąco i wykorzystywany do celów liturgicznych.