Kościół Świętej Trójcy Róża Wielka (wielkopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Organy zbudował Paul Voelkner z Bydgoszczy. Remont wykonał Jarosław Kałużyński z Wronek około 1990 roku. Instrument zamilkł ok. 2004 r. Dużo wcześniej wcześniej nadpalony silnik emitował tak ogromny hałas, że praktycznie uniemożliwiał on uruchamianie instrumentu. W tamtym czasie był on rozstrojony, a zbyt mała ilość powietrza z dmuchawy powodowała efekt tremolo. Po kilku latach zostało zaproszonych kilku organmistrzów celem wyceny remontu, ale żądane przez nich kwoty przekraczały możliwości parafii. W międzyczasie miejscowy organista zakupił elektroniczny dwumanuałowy instrument, na którym zbudował konsolę MIDI.

Latem 2017 r. miejscowy organista wraz z Rafałem Sygneckim, organistą z Budzynia, który wcześniej własnymi siłami uruchomił organy we własnej parafii, odkurzyli wnętrze instrumentu niesprzątane od ostatniego remontu w 1990 r. Podczas czyszczenia instrumentu zostały spisane uszkodzenia w układzie traktury – około 40 mieszków do wymiany.

Po niedługim czasie organista wymienił uszkodzone mieszki, zdemontował uszkodzony silnik (przedwojenny, produkcji firmy Laukhuff), jednak żaden zakład nie podjął się jego naprawy, gdyż uszkodzony był wirnik. Używany silnik wraz z dmuchawą udało nabyć się w atrakcyjnej cenie w jednym z zakładów organmistrzowskich. Po regulacji panewek i instalacji nie było już efektu tremolo. W Wielki Czwartek 2018 r. włączenie instrumentu elektronicznego było niemożliwe ze względu na jego uszkodzenie. Organista uruchomił zatem organy piszczałkowe, które mimo rozstrojenia były używane przez całe Święta Wielkanocne. Po Wielkanocy odbyło się strojenie, podczas którego okazało się, że w instrumencie jest sporo nieoryginalnych piszczałek, zwłaszcza w wyższych partiach głosów. W głosie Rausch-quinte brakuje chóru kwintowego, z głosu zrobiono nieprzyjemnie brzmiącą Oktawę 2'. Gambe 8' nie jest głosem oryginalnym, w brzmieniu to głos pryncypałowy 4’.

W kwietniu 2019 r. Robert Kochan z Warszawy został zaproszony do przeintonowania głosów Octawe 4’, drugiej Oktawy 4’ wstawionej w miejsce Gamby 8’ oraz określeniu etapów naprawy instrumentów. Po przeglądzie prawie niesłyszalnego Subbasu 16’ R. Kochan sprawdził stan drewnianych piszczałek i zasugerował, aby je uszczelnić, gdyż są widoczne ślady drewnojadów. Rozwiązał problem z trakturą, zauważając, że jest zbyt niskie ciśnienie na wiatrownicy. Po przywróceniu prawidłowego ciśnienia R. Kochan przeintonował Principal 8’ oraz Octave 4’. Już w tym momencie instrument zabrzmiał zupełnie inaczej: dostojnie, bardziej czysto, bez krzykliwej Oktawy 4’, która zabrzmiała ładnie, wpasowując się w Pryncypał. Następnie przeintonował i tymczasowo przerobił Oktawę 4’ z manuału II na flet przedęty 2’. Kolejnym zabiegiem Roberta Kochana było wykonanie chóru kwintowego w głosie Rausch-quinte. W międzyczasie zostały uszczelnione trzy pierwsze piszczałki Subbasu. Zwiększenie ciśnienia sprawiło, że mocny bas zaczął być słyszalny w całej świątyni, dając podstawę reszcie głosów. Instrument nabrał zupełnie nowego, wyrazistego brzmienia. W lipcu 2020 r. organista zakupił z własnych środków brakujący chór kwintowy z głosu Rausch-quinte 2 2/3', jednak dopiero w 2023 r. zintonował go Rafał Sygnecki.

W roku 2021 zostały wymienione nakładki manuałów przez B. Janiaka. W celu zwiększenia mocy Subbasu organista zakupił w firmie Andrzeja Cieślaka dwie nowe piszczałki Subbasu 16' (C i Cis). Montaż nie przyniósł oczekiwanego efektu, dopiero organmistrz wykrył zbyt mały przepływ powietrza przez wiatrownicę. Dobudowanie osobnej wiatrownicy w celach eksperymentalnych dla piszczałki C oraz skierowanie powietrza dla dawnych piszczałek C i Cis tylko do piszczałki Cis przyniosło żądany efekt. Nie kontynuowano przeróbek ze względów finansowych. 

W 2022 r. organista wymienił część korpusów niegrających, zniszczonych przez drewnojady piszczałek Octavbassu 8', a także pobieżnie zakonserwował preparatem Hylotox instrument i jego okolice. Nieszczelny dotychczasowy miech wymienił na inny, pływakowy o mniejszych gabarytach, uszczalniając przy tym wszystkie kanały powietrzne. W tym też roku zawiózł połowę piszczałek głosu Oktawe 4' oraz chór 2' z głosu Rausch-quinte do firmy wykonującej metalowe piszczałki w celu weryfikacji. Dzięki zabiegom firmy piszczałkarskiej polegającej na przelutowaniu korpusu piszczałek, a także dorobieniu niektórych piszczałek, wyrównano menzurę głosów.

W pierwszej połowie 2023 r. w większości ze środków parafialnych zakupiono głos Bellgamba z pierwszą oktawą Salicjonału o bardzo szerokiej menzurze. Głos Bellgamba okazał się zbyt ciemny w brzmieniu, więc organista zakupił inną Gambę z internetowego rynku części organów piszczałkowych. Wymagała ona tylko niewielkiej intonacji. Ponieważ część piszczałek ostatniej oktawy została uszkodzona podczas transportu, firma piszczałkarska wykonała nowe ostatnie 1,5 oktawy tej Gamby. W czerwcu 2024 r. Rafał Sygnecki intonował Gambę wraz z nowymi piszczałkami.


Budowniczy
Paul Voelkner
Rok zakończenia budowy
1916
Liczba głosów
10
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bourdon 16' 1. Flote 4'1. Octavbass 8'
2. Principal 8'2. Gamba 8'2. Subbass 16'
3. Hohlflöte 8'3. Gedakt 8'
4. Oktawe 4'
5. Rausch-quinte 2 2/3' u 2'
Pomoce
Połączenia:
Manual-koppel (II z I)
Pedall-koppel I (I z P)
Pedall-koppel II (II z P)

Rejestry zbiorowe:
Tutti, Mezzoforte

Urządzenie dodatkowe:
Calcanten-ruf (kalikant)
Stół gry

Stół gry

Wnętrze instrumentu

Wnętrze instrumentu






Źródło

Praca przy instrumencie (jako organista oraz przy naprawach)
http://www.organy.pila.pl/

Autor
Karol Rogala


Ostatnia modyfikacja: 2024-06-30 14:26:46