Kościół Świętej Rodziny powstał w latach 1929–1930 jako świątynia katolicka według projektu architekta Kurta Langera. Został zaprojektowany jako budowla modernistyczna z elementami neoromanizmu. Jest wybudowaną z cegły trzynawową bazyliką z wielką, masywną wieżą frontową.
Dostępne źródła błędnie datują budowę organów w kościele św. Rodziny podając rok 1934, a niektóre nawet 1937. Z „Zimpeler Nachrichten-Blatt” jasno wynika, że organy zostały zbudowane w roku 1931. Na stronie 2 wśród ogłoszeń parafialnych można tam przeczytać: „niedziela, 20 grudnia, godz. 5 po południu: uroczyste poświęcenie nowych organów połączone z nabożeństwem muzyki kościelnej”1. Ponadto Ludwig Burgemeister podaje wprost datę budowy organów: „Bracia Rieger, Karniów, Śląsk Sudecki: 1931 Wrocław–Sępolno”2.
Instrument został zbudowany jako opus 2522. Organy te miały wówczas 40 głosów (37 głosów realnych i 3 transmisje) i kwalifikowały się do grona większych instrumentów we Wrocławiu. Miały elektropneumatyczną trakturę gry i rejestrów, 3 manuały, klawiaturę nożną, 2 szafy ekspresyjne dla manuałów II i III oraz unikalne jak na tamte czasy urządzenie: pamięć elektryczno-pneumatyczną umożliwiającą zapisywanie i zapamiętywanie 8 dowolnych kombinacji rejestrowych. Dzięki zapisowi dokonanemu przez Józefa Cynara przed przystąpieniem do przebudowy w 1980 r. możemy poznać oryginalną dyspozycję organów. Była ona następująca:
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
Hohlflöte 8' | Vox Coelestis 8' | Lieblich Gedakt 8' | Echobass 16' |
Principal 8' | Salicional 8' | Travers Flöte 8' | Subbass 16' |
Gemshorn 4' | Quintade 8' | Geigen Principal 8' | Contrabass 16' |
Oktave 4' | Quertflöte 8' | Rohrquintade 4' | Oktavbass 8' |
Blockflöte 2 2/3' | Flöten Principal 8' | Prästant 4' | Holzflöte 4' |
Oktavin 2' | Rohrflöte 4' | Quertflöte 2' | Nachthorn 2' |
Mixtur 4 fach | Principal 4' | Terz 1 3/5' | Dulcian 16' |
Bordun 16' | Waldflöte 2' | Quinte 1 1/3' | Posaune 16' |
Trompete 8' | Kornet 3-4 fach | Sifflöte 1' | Regal 4' |
Vox humana 8' | Krumhorn 8' | ||
Regal 4' | |||
Dulcian 16' |
Połączenia: II/I 8’, III/I 8’, I 4’, II/I 4’, III/I 4’, II/I 16’, III/I 16’, I ab, III/II 8’, II 4’, III/II 4’, II 16’, III/II 16’, II ab, III 4’, III 16’, III ab, I/P 8’, II/P 8’, III/P 8’
Brak danych o urządzeniach dodatkowych i rejestrach zbiorowych
W takim oryginalnym stanie instrument służył przez lata, ale jego stan techniczny był coraz gorszy, szczególnie traktury elektropneumatycznej, która była już mocno zużyta i stopniowo stawała się przestarzałą. Kolejnym bardzo poważnym utrudnieniem w przeprowadzaniu drobnych napraw była bardzo wielka ciasnota wewnątrz instrumentu, uniemożliwiająca jakikolwiek dostęp do części mechanizmów, piszczałek w celu naprawy lub usunięcia banalnych, ale uciążliwych usterek, które pod koniec lat 70. XX wieku praktycznie uniemożliwiły grę. Wobec takiej sytuacji została podjęta decyzja o przeprowadzeniu kapitalnego remontu organów wraz z ich rozbudową. Szafa organowa została przesunięta do przodu (w kierunku ołtarza głównego) z głębi chóru muzycznego o 1,5 m, lecz z zachowaniem oryginalnego prospektu. Stół gry został wymieniony i usytuowany w nowym miejscu. Dyspozycja instrumentu została rozbudowana z 40 do 45 głosów. Dostęp do niektórych elementów możliwy był po raz pierwszy od momentu budowy organów w 1931 roku dopiero po przebudowaniu szafy organowej i jej wysunięciu. Remont wraz z przebudową i rozbudową instrumentu trwał od kwietnia 1980 roku do lutego 1981 roku. Prowadzony był przez zakład organmistrzowski Józefa Cynara z Wrocławia.
W 1995 roku, po kilkunastu latach eksploatacji, został przeprowadzony kolejny remont. Całość prac przeprowadził zakład organmistrzowski Antoniego Szydłowskiego.
W roku 2005 Antoni Szydłowski przeprowadził kolejny remont wraz ze zmianą kolorystyki szafy organowej oraz renowacją piszczałek prospektowych. Zmiany również objęły trakturę kontuaru. Dotychczas istniejące w kontuarze przekaźniki i elektromagnesy zastąpiono nowszym systemem elektronicznym.
Od 1 do 4 marca 2016 roku prowadzono prace przy zmianie położenia kontuaru z bocznego na centralny. Obecnie kontuar usytuowany jest pod cokołem prospektu organów, a organista siedzi przodem do ołtarza, a nie, jak poprzednio, lewym bokiem. Prace te przeprowadziła firma organmistrzowska „Cynar” Piotra Cynara (wnuka śp. Józefa Cynara).
W sierpniu 2018 roku została zamontowana nowoczesna rozdzielnia prądu oraz zainstalowany nowy silnik wraz z dmuchawą zakupiony od węgierskiej firmy produkującej dmuchawy organowe „Könyves és Fia KFT”.
Obecnie (maj 2019) trwa I etap prac remontowych przy instrumencie. Wymienione zostały wszystkie zawory rejestrowe (typu upustowego) w każdym z manuałów oraz w sekcji pedału. Konserwacji poddany został także głos Krumhorn 8’ należący do III manuału. Prace prowadzone są przez firmę organmistrzowską „Kamerton” Wiesława Jelenia z Olszynki. Planowane są dalsze czynności przy organach.
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Bourdon 16' | 1. Prync. fl. 8' | 1. Prync. vl. 8' | 1. Kontrabas 16' |
2. Pryncypał 8' | 2. Fl. harm. 8' | 2. Fl. kryty 8' | 2. Subbas 16' |
3. Fl. otwarty 8' | 3. Kwintadena 8' | 3. Salicjonał 8'10 | 3. Echo 16'3 |
4. Oktawa 4' | 4. Pryncypał 4' | 4. Unda Maris 8'11 | 4. Oktawa 8' |
5. Gemshorn 4' | 5. Fl. rurkowy 4' | 5. Praestant 4' | 5. Fl. drewn. 4' |
6. Kwinta 2 2/3'6 | 6. Oktawa 2'4 | 6. Kwintadena 4' | 6. Róg nocny 2' |
7. Oktawa 2'7 | 7. Fl. leśny 2' | 7. Nasard 2 2/3' | 7. Cynk 3x4 |
8. Cornet 4x8 | 8. Kwinta 1 1/3'9 | 8. Picolo 2' | 8. Mixtura 4x4 |
9. Mixtura 4x4 | 9. Acuta 4x4 | 9. Tercja 1 3/5' | 9. Puzon 16' |
10. Trompet 8' | 10. Vox humana 8' | 10. Sifflet 1' | 10. Dulcjan 16'5 |
11. Mixtura 4x12 | 11. Regał 4'5 | ||
12. Dulcjan 16' | |||
13. Krumhorn 8' | |||
14. Regał 4' |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2021-04-01 12:17:52