W 1639 roku wybudowano w nowo założonym Rawiczu pierwszy drewniany kościół ewangelicki. Pierwotna wzmianka o organach w tej świątyni pochodzi z lat 80. XVII wieku. Czytamy w niej między innymi, że organy zbudował rzemieślnik [...] były one wielkie i silne, miały obok pozytywu podwójny manuał i pedał na 30 ciągów. Nie wiadomo, jak wyglądał ten instrument. Spłonął on podczas tragicznego pożaru miasta w lipcu 1707 roku. Rawiccy ewangelicy odbudowali swoją świątynię w latach 1724–1726, przy czym przez szereg następnych lat wyposażali jej wnętrze. Także tym razem, w roku 1731, zamontowano organy. Instrument wykonany w Festenberg (dziś Twardogóra) podarował burmistrz rawicki. Ofiary na ten cel złożyli również inni członkowie gminy ewangelickiej.
W latach 1739-40 zostały zbudowane nowe organy. Miały dwa manuały i były ozdobione rzeźbami. Ówczesny prospekt organowy prawdopodobnie był zdobiony postaciami aniołów grających na instrumentach i motywami roślinnymi. Kolejny pożar, który wybuchł w kwietniu 1801 roku, zniszczył całkowicie świątynię ewangelicką. Mieszkańcy Rawicza tego wyznania w ciągu kolejnych dziesięcioleci odbudowali kościół i wyposażyli jego wnętrze. Także wówczas zainstalowano wewnątrz świątyni organy. Z czasem niemiecki kronikarz rawickiej gminy ewangelickiej i świątyni odnotował: Naprzeciw ołtarza były ustawione organy. To imponujące dzieło miało 40 głosów. Były zbudowane przez braci Walter z Góry w 1883 r. Wygląd tych organów znany jest z widokówki z końca XIX wieku. Prospekt organowy był dostosowany stylem do całej budowli (tak samo jest obecnie), był jednak nieco mniejszy niż teraz i bardziej wysunięty w kierunku ołtarza, przed kolumny.
W 1915 r. rawicki kościół ewangelicki spalił się po raz trzeci. Jednym z pierwszych elementów wyposażenia, które uległy wówczas zniszczeniu, były wspaniałe, ale jak zawsze łatwopalne, zbudowane z wysuszonego drewna organy. Rawiccy ewangelicy podczas trwania wojny światowej w ciągu dwóch lat ponownie odbudowali, a właściwie wybudowali swoją świątynię prawie od podstaw. We wnętrzu po raz kolejny zamontowane zostały organy, które możemy usłyszeć dzisiaj. Instrument wykonany został w 1917 r. w znanej w całej Europie i odznaczonej wieloma medalami śląskiej firmie Schlag & Söhne ze Świdnicy. Organy mają 50 głosów i ponad 3000 większych i mniejszych piszczałek.
Po zniszczeniach i powojennej dewastacji (bezpośrednio po II wojnie światowej kościół nie był zabezpieczony i zginęło wtedy około 600 piszczałek) była też wstępna decyzja o zabraniu instrumentu z Rawicza. Mimo dewastacji był on przez cały czas czynny i ostatecznie nie został wywieziony. Organy zostały odrestaurowane w latach 1980-1981. Wtedy odłączono stary pneumatyczny kontuar, a na jego miejsce zainstalowano elektryczny stół gry. Prace te wykonała firma Józefa Cynara z Wrocławia.
Prospekt organowy odnowiany był w latach: 1966, 1981 oraz podczas ostatnich prac konserwatorskich we wnętrzu świątyni w 1997 roku. Większość tych prac zawdzięczać możemy księżom proboszczom: Januszowi Szajkowskiemu, który renowację organów zainicjował, i Kazimierzowi Wylegale, staraniem którego remont został przeprowadzony.
Od 2016 roku instrument jest w trakcie remontu przeprowadzanego przez firmę Władysława Cepki. Zakres prac obejmował między innymi wykonanie nowego stołu gry oraz uruchomienie nieczynnych głosów.
Skala manuałów: C-g3; skala pedału: C-f1.
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Prinzipal 16’ | 1. Rógnocny 16’ | 1. Flötendrevniany 8’ | 1. Prinzipal 16’ |
2. Quintatön 16’ | 2. Prinzipal 8’ | 2. Quintadene 8’ | 2. Kontrabass 16’ |
3. Prinzipal 8’ | 3. Flötenkryty 8’ | 3. Prinzipal 4’ | 3. Subbass 16’ |
4. Hohflöte 8’ | 4. Salicet 8’ | 4. Rurfflöte 4’ | 4. Salicet 16’ |
5. Gambe 8’ | 5. Unda Maris 8’ | 5. Octavin 2’ | 5. Quintbass 10 2/3 |
6. Gemshorn 8’ | 6. Prinzipal 4’ | 6. Quinte 1 1/3 | 6. Octavbass 8’ |
7. Octave 4’ | 7. Traversflöte 4’ | 7. Flagelöte 1’ | 7. Cello 8’ |
8. Flöte 4’ | 8. Quintflöte 2 2/3 | 8. Acute 4fach | 8. Bassflöte 8’ |
9. Quinte 2 2/3’ | 9. Piccolo 2’ | 9. Krumhorne 8’ | 9. Choralbass 4’ |
10. Superoctave 2’ | 10. Tercje 1 3/5 | 10. Gemshorn 4’ | |
11. Kornett 1-5fach | 11. Mixtur 5fach | 11. Flötelesny 2’ | |
12. Mixtur 5fach | 12. Cymbel 3fach | 12. Mixtur 4fach | |
13. Trompete 8’ | 13. Oboje 8’ | 13. Posaune 16’ | |
14. Vox humana 8’ | 14. Tube 8’ |
Instrument znany z autopsji (listopad 2016, 2019)
Ostatnia modyfikacja: 2025-06-21 11:23:35