Pierwsza wzmianka o organach w kosciele farnym w Sulechowie pochodzi z 1621 roku z kroniki Neue Chronik der Stadt Züllichau von den ersten Zeiten ihrer Entstehung bis auf die gegenwärtige Zeit. Organy wybudowane w latach 1621–22 sfinansowane były z dobrowolnych składek parafian, a ich koszt wyniósł 198 talarów cesarskich.
W 1698 roku nowe organy wybudował David Decker z Görlitz. Instrument miał 28 głosów, 2 manuały (Brustwerk i Rückpositiv) i pedał. Koszt budowy wyniósł 800 talarów.
W 1832 roku organy te zostały przeniesione do nowo wybudowanego kościoła ewangelickiego we Wolsztynie i służyły tam do 1864 roku. W tym samym roku Samuel Ludwig Hartig wybudował tam nowe organy, wykorzystując m.in. deski z piszczałek Davida Deckera do zabudowy pomieszczenia dla miechów.
Kolejny instrument w sulechowskiej farze wybudował Samuel Ludwig Hartig z Sulechowa w latach 1832-1833 za cenę 3000 talarów cesarskich. Organy miały 27 głosów rozłozonych na trzy sekcje: Haupt Manual, Ober Manual i Pedal. Instrument zasilały 4 miechy. Nie zachował się do dzisiejszych czasów.
DYSPOZYCJA ORGANÓW HARTIGA
Haupt Manual | Ober Manual | Pedal |
Principal 8 Fuß (w prospekcie) | Quintatön 16 Fuß (C-H jodła, dalej cyna) | Principal 16 Fuß (od E w prospekcie) |
Bordun 16 Fuß (w połowie z cyny) | Pricipal 8 Fuß (w prospekcie od Gis) | Violon 16 Fuß (drewno) |
Viol di Gamba 8 Fuß (cyna) | Liblichgedakt 8 Fuß (cyna) | Subbass 16 Fuß (drewno) |
Rohrflöte 8 Fuß (cyna) | Tibia Silves 8 Fuß (drewno) | Octavbass 8 Fuß (cyna) |
Octav 4 Fuß (cyna) | Octav 4 Fuß (w prospekcie, cyna) | Flautenbass 8 Fuß (drewno) |
Spitzflöte 4 Fuß (cyna) | Rohrflöte 4 Fuß (cyna) | Posaunbass 16 Fuß (drewno) |
Doppelflöte 4 Fuß (klon) | Nassath 2 2/3 Fuß (cyna) | |
Quinta 2 2/3 Fuß (cyna) | Superoctav 2 Fuß (cyna) | |
Superoctav 2 Fuß (cyna) | Mixtur 4 fach (C: 1 1/2', 1', 2/3', 1/2') | |
Cornet 5 fach (od g: 8', 4', 2 2/3', 2', 1 3/5') | Trompet 8 Fuß (cyna) | |
Mixtur 4 fach (C: 2', 1 1/3', 1', 2/3') |
Ventil Coppel ins Hauptwerk
Ventil Hauptwerk
Ventil Ober Manual
Ventil große Bäße
Ventil kleine Bäße
Obecne organy powstały w 1922 roku w firmie Gustav Heinze Orgelbau-Anstalt Sorau N.L (opus 100). Prospekt w stylu eklektycznym, składa się z 24 pól piszczałkowych. W prospekcie znajdują się piszczałki cynkowe głosów Principal 8' (C- f1) i Octavbaß 8' (D-f1) , reszta piszczałek prospektowych jest niema. Malowidła na szafie organowej w stylu tempery. Stół gry wolnostojący, organista siedzi tyłem do ołtarza głównego (podczas remontu wymieniono obudowę kontuaru na nową). Wiatrownice konstrucji stożkowej (Kegellade). Miech magazynowy z 2 zapasowymi podawaczami do kalikowania. Od czasu budowy miech jest napędzany dmuchawą Ventus firmy Aug. Laukhuff. Traktura gry i rejestrów pneumatyczna. II i III manuał jest zamknięty w szafie ekspresyjnej. Instrument jest utrzymany w stylu późnego niemieckiego romantyzmu, ma wiele głosów solowych. W 2002 roku firma Marian Nawrot i Synowie przeprowadziła generalny remont instrumentu. Od 2016 roku instrumentem opiekuje się Zakład Organmistrzowski Ars Organum Adam Olejnik.
W katalogu Zum 25 jahrigen Bestehen der Orgelbau-Anstalt Gustav Heinze, Sorau NL: 1904-1929 (Na 25-lecie istnienia zakładu Gustava Heinze) instrument był zaprojektowany na 49 głosów, lecz został wybudowany jako 42-głosowy. Brakujące głosy to:
Manuał I: Principal 16' i Rauschquinte 2 2/3',
Manuał II: Schalmei 8' i Terz 1 3/5',
Manuał III: Echogambe 8' i Salicional 2',
Pedał: Quintbaß 10 2/3'.
Ciśnienie w organach wynosi 98 mm słupa wody.
CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH GŁOSÓW
Manual I (C-g3), 56 tonów
1. Mixtur 4-5 f. (256 szt.) układ:
C | c | c1 | c2 | c3 | |
I. | 2' | 2⅔’ | 4' | 5⅓’ | 8' |
II. | 1⅓’ | 2' | 2⅔’ | 4' | 5⅓’ |
III. | 1' | 1⅓’ | 2' | 2⅔’ | 4' |
IV. | ⅔’ | 1' | 1⅓’ | 2' | 2⅔’ |
V. | - | - | 1' | 1⅓’ | 2' |
2. Cornett 2-3 f. (156 szt.)
3. Offenflöte 4' (56 szt., C-f drewno, fis-h cynk, c1-g3 cyna)
4. Octave 4' (56 szt., C-f cynk, fis-g3 cyna)
5. Hohlflöte 8' (56 szt., C-H drewno-kryte, c-f1 drewno-otwarte, fis1-g3 cyna)
6. Gemshorn 8' (56 szt., C-H drewno, c-f1 cynk, fis1-g3 cyna, głos koniczny)
7. Gambe 8' (56 szt., C-h cynk, c1-g3 cyna)
8. Viola d' amour 8' (56 szt., C-h cynk, c1-g3 cyna)
9. Principal 8 ' (56 szt., C-f1 cynk-prospekt, fis1-g3 cyna)
10. Bordun 16' (56 szt., C-f1 drewno, fis1-g3 cyna, głos kryty)
11. Trompete 8' (56 szt., C-h2 cynk, c3-g3 cynk-przedęte, głos językowy odbijający)
Manual II (C-g4), 68 tonów
1. Progr. harm. 2-3 f. (163 szt.)
2. Piccolo 2' (68 szt., C-F cynk, Fis-g4 cyna)
3. Fugara 4' (68 szt., C-f cynk, fis-g4 cyna)
4. Flauto traverso 4' (68 szt., C-f drewno-otwarte, fis-h cynk, c1-f1 cynk-przedęte, fis1-g3 cyna-przedęte, gis3-g4 cyna)
5. Rohrflöte 8' (68 szt., C-H drewno-kryte, c-h cynk-półkryte, rurka wewnątrz korpusu piszczałek, c1-g3 cyna-półkryte, rurka wewnątrz korpusu piszczałek, gis3-g4 cyna-koniczne)
6. Koncertflöte 8' (68 szt., C-H drewno-kryte, c-h drewno-otwarte, c1-f2 drewno-przedęte, fis2-g4 cyna-przedęte)
7. Salicional 8' (68 szt., C-h cynk, c1-g4 cyna)
8. Dolce 8' (68 szt., C-H cynk, c-f1 cynk-lejkowate, fis1-g4 cyna-lejkowate
9. Flöten Principal 8' (68 szt., C-H drewno, c-f1 cynk, fis1-g4 cyna)
10. Quintatön 16' (68 szt., C-H drewno, c-h1 cynk, c2-g4 cyna, głos kryty)
11. Clarinette 8' (68 szt., C-cis nogi-drewno, rezonatory-cynk, d-g3 cynk, gis3-g4 piszczałki labialne-cyna, głos językowy przelotowy)
Manual III (C-g4), 68 tonów
1. Harmonia aetherea 4 f. (248 szt.)
2. Violine 4' (68 szt., C-H cynk, c-g4 cyna)
3. Fernflöte 4' (68 szt., C-f cynk, fis-h cyna, c1-g3 cyna-przedęte, gis3-g4 cyna)
4. Waldflöte 8' (68 szt., C-H drewno-kryte, c-f1 cynk-otwarte, fis1-h1 cyna-otwarte, c2-g4 cyna-przedęte)
5. Lieblich Gedackt 8' (68 szt., C-f drewno-kryte, fis-g3 cyna-kryte, gis3-g4 cyna-koniczne)
6. Quintatön 8' (68 szt., C-c1 cynk-kryte, cis1-g3 cyna-kryte, gis3-g4 cyna-koniczne)
7. Aeoline 8' (68 szt., C-h cynk, c1-g4 cyna)
8. Vox coelestis 8' (44 szt., C-H wspólne z Aeoline 8', c-c1 cynk, cis1-g3 cyna)
9. Geigen Principal 8' (68 szt., C-H drewno, c-f1, fis1, gis1, b1, c2, d2 cynk, g1, a1, h1, cis2, dis2-g4 cyna)
10. Gedackt 16' (68 szt., C-f1 drewno, fis1-g4 cyna, głos kryty)
11. Oboe 8' (68 szt., C-g3 piszczałki językowe cynkowe), gis3-g4 piszczałki labialne, głos językowy odbijający)
Pedal (C-f1), 30 tonów
1. Octave 4' (30 szt., C-f1 cynk)
2. Violoncello 8' (30 szt., C-f1 cynk)
3. Octavbaß 8' (30 szt., C, Cis drewno, D-f1 cynk-prospekt)
4. Baßflöte 8' (transmisja z Gedackt 16' z manuału III)
5. Echobaß 16' (transmisja z Gedackt 16' z manuału III)
6. Subbaß 16' (30 szt., C-f1 drewno, głos kryty)
7. Violon 16' (30 szt., C-f drewno, fis-f1 cynk)
8. Principalbaß 16' (30 szt., C-f1 drewno)
9. Posaune 16' (30 szt., C-f1 drewno, głos językowy odbijający)
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Bordun 16' | 1. Quintatön 16' | 1. Gedackt 16' | 1. Subbaß 16' |
2. Principal 8' | 2. Flöten Principal 8' | 2. Geig. Principal 8' | 2. Violon 16' |
3. Hohlflöte 8' | 3. Rohrflöte 8' | 3. Liebl. Gedackt 8' | 3. Principalbaß 16' |
4. Gambe 8' | 4. Concertflöte 8' | 4. Aeoline 8' | 4. Echobaß 16' * |
5. Gemshorn 8' | 5. Salicional 8' | 5. Vox coelestis 8' | 5. Octavbaß 8' |
6. Viola d' amour 8' | 6. Dolce 8' | 6. Waldflöte 8' | 6. Baßflöte 8' * |
7. Octave 4' | 7. Fugara 4' | 7. Quintatön 8' | 7. Violoncello 8' |
8. Offenflöte 4' | 8. Flauto traverso 4' | 8. Fernflöte 4' | 8. Octave 4' |
9. Cornett 2-3 f. | 9. Piccolo 2' | 9. Violine 4' | 9. Posaune 16' |
10. Mixtur 4-5 f. | 10. Progr. harm. 2-3 f. | 10. Harm. aetherea 4 f. | |
11. Trompete 8' | 11. Clarinette 8' | 11. Oboe 8' |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2021-04-01 09:25:05