Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej Duninowo (pomorskie)

W malutkim Duninowie znajduje się kościół z 1374 roku, później wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, a w nim ważne pod względem historycznym organy. Wyszły one bowiem z warsztatu, który od co najmniej 1859 do 1905 roku działał w tej wsi (w 1903 r. zatrudniał co najmniej 20 pracowników) i które przez jego właściciela, Christiana Friedricha Völknera, zostały w tej rodzinnej miejscowości ufundowane. Wcześniej w duninowskim kościele znajdowały się małe organy podarowane jesienią 1731 roku przez wdowę po Jakobie von Below, które były prawdopodobnie dziełem organmistrza Bartscha z Darłowa. Przedmiotowy instrument wykonał już dobrze prosperujący zakład. Istnieją dwie inskrypcje mogące świadczyć o dacie budowy organów: napisu na spodzie kanału wiatrowego z datą 1878 rok, zaś na pulpicie z datą 1887 rok (dawny napis wzięty w kółko, obecnie wyszlifowany i zalakierowany).
W 1917 roku nastąpiło wymontowanie cynowo-ołowianych piszczałek o łącznej wadze 34 kg.
10 marca 1934 r. Wilhelm Völkner uzupełnił brakujące piszczałki.
W 1937 roku nastąpił montaż dmuchawy zakupionej w zakładzie Sauera we Frankfurcie nad Odrą.
W dniach 10-18 sierpnia 1947 roku Wilhelm Völkner, urodzony 3 lipca 1887 roku, naprawiał organy i uzupełnił brakujące piszczałki z metalu i drewna.
W dniach od 16 sierpnia do 16 września 1983 r. Piotr Gudel z Sopotu, urodzony 29 lipca 1958 roku, naprawiał organy. Tenże sam w 1982 r. odnalazł we wnętrzu organów trzy cenne księgi: rachunki duninowskiej szkoły i dwa tomy kroniki szkolnej, które w kościele ukrył ostatni niemiecki pastor Hans Schreiber, opuszczając Duninowo 17 stycznia 1946 roku.

Kartę ewidencyjną zabytku tym organom założyłem 2 września 1994 roku. Natomiast 24 sierpnia 1994 roku wykonałem zdjęcia ilustrujące 3 miechy skrzyniowe na pasy we wieży, kościane klawiatury, oryginalną klawiaturę pedałową, a także rzadko spotykane, owalne korpusy piszczałek głosu Trawersflet 4’ toczone w drewnie, które wówczas były już pokryte pokostem.

W 2007 roku do kompleksowej renowacji przystąpił zakład Stanisława Gostkowskiego z Sulęczyna. Instrument został w całości rozebrany i poddany generalnemu remontowi. W wyniku prac odremontowano wiatrownice i trakturę, wykonano nowe piszczałki głosu Fletbas 8’, nowe piszczałki prospektowe (zgodnie z oryginałem nieme), nowe ławeczki, nowe klawiatury: pedałową i ręczne z okładzinami pełnymi z tworzywa sztucznego, metalowe kątowniki. Organmistrz zachował trudny sposób łączenia klawiatury pedałowej do traktury pedałowej i połączeniowej, która to klawiatura u C. F. Völknera jest związana i nie jest wysuwalna. Niestety nie zostały zachowane toczone w brzozie piszczałki głosu Traversflet 4’, a w miejscu Burdonu 16’ przygotowano nowy dębowy kloc pod głos 8’. Instrument posiada obecnie nową dmuchawę firmy Laukhuff postawioną koło nowego miecha pływakowego umieszczonego w tylnej górnej części instrumentu wewnątrz szafy.

W 2013 roku w wyniku wygranego postępowania przetargowego na rekonstrukcję głosu Burdon 8’ wstawiłem zrekonstruowany w warsztacie Andrzeja Cieślaka wg Völknerowskiej menzury Burdon 16’ wykonując konstrukcję i zmieniając kloc, uzupełniłem brakujące piszczałki w głosach Rurflet 8’ (4) i Progresji harmonicznej (6), odrestaurowałem Subbass 16’. Rekonstrukcji oczekuje Traversflet 4’ z przedętą raz- i dwukreślną oktawą.

W organach tych, podobnie jak w wielu innych z warsztatu Völknera, jedna wiatrownica obsługuje dwa manuały. Zasuwy grafitowane ułożone pod kątem z klamrami prowadzącymi. Odrębna jest wiatrownica pedałowa. Piszczałki ułożone są na wiatrownicach chromatycznie. Traktura rozchodzi się promieniście, brak jest tablic rozprowadzających.