Centrum św. Jana Gdańsk (pomorskie)

Instrument boczny – chórowy, zrekonstruowany w latach 2018–2020 przez konsorcjum firm organmistrzowskich Schumacher Orgelbau Guida Schumachera z Eupen w Belgii oraz SLJ Budowa Organów Szymona Lecha Januszkiewicza z Pruszcza Gdańskiego w oparciu o koncepcję odbudowy prof. Andrzeja Szadejki i pod jego organologicznym nadzorem.

Oryginalne organy Johanna Friedricha Rhodego ukończone zostały w 1761 r. Zbudowane zostały na specjalnie wzniesionej w tym celu dużej emporze po północnej stronie transeptu. Zastąpiły znajdujacy się tam wcześniej instrument. Instrument jest wbudowany w balustradę chóru. Prospekt jednopłaszczyznowy, z wyraźnie widocznymi sekcjami: Hauptmanual na górze, Brustwerk poniżej, pedał po bokach. Szafa została bogato ozdobiona snycerką rokokową autorstwa Heinricha Meissnera. Instrument zaopatrywany był w powietrze przez cztery duże miechy klinowe. Znacząca większość piszczałek wykonana była z tzw. cyny angielskiej, oprócz drewnianych głosów Subbass 16 Fusz oraz Quinta Major 10 2/3 Fusz.

W 1912 r. instrument został zastąpiony nowym, pneumatycznym, 17-głosowym, autorstwa Eduarda Witteka. Pozostawiono jedynie szafę i prospekt. Zniszczenia wojenne objęły również kościół św. Jana, w którym w dużej części zawalił się dach, grzebiąc organy Witteka oraz szkielet szafy Rhodego. Szczęśliwie wcześniej wywieziono całą dekorację snycerską, która w znakomitej większości przetrwała.

Rekonstrukcję instrumentu powierzono firmom Schumacher Orgelbau z Belgii oraz SLJ Budowa Organów. Nadzór nad pracami objął prof. Andrzej Szadejko, a ze strony NCK Iwona Berent, kierownik działu opieki nad zabytkami. Renowacji oraz montażu snycerki podjęła się firma DART Jacka Dyżewskiego i Bartłomieja Wieloszewskiego, scalenie kolorystyczne powierzono Jolancie Pabiś-Ptak. Intonację instrumentu wykonał Jānis Kalniņš.

Kompletną historię instrumentu oraz jego rekonstrukcji opisano w publikacji NCK pt. Historia organów bocznych J. F. Rhode, Gdańsk 2023, ISBN: 978-83-962443-3-8. Publikacja ta, wydana w formie niezwykle gustownie oprawionej książki, jest zbiorem artykułów autorów rekonstrukcji oraz organologów: Iwony Berent, Andrzeja Szadejki, Guida Schumachera i Szymona Januszkiewicza, Jānisa Kalniņša, Jacka Dyżewskiego, Jolanty Pabiś-Ptak, Teodora Kaweckiego, Krzysztofa Urbaniaka oraz Bartosza Skopa. Wszystkie artykuły są również w języku angielskim.

a¹=465/415 Hz/19^oC. Temperacja Bach-Lehman. Transpozycja mechaniczna z Chortonu do kamertonu dla manuałów, wymienna klawiatura pedałowa.

Skala manuałów: C-f³; skala pedału: C-f¹.