Kościół Matki Bożej Częstochowskiej Dzianisz (małopolskie)

Informację, że instrument jest XVII-wieczny i został translokowany z kościoła świętych Małgorzaty i Katarzyny w Kętach około 1949 roku, podają niemal wszystkie przewodniki internetowe po kościele¹. Na pewno jakieś organy ulokowane na chórze oraz pozytyw szkatulny sprawiono do kościoła w Kętach niedługo przed 1709 rokiem². Poprzedni instrument raczej nie przetrwał pożarów kościoła w 1653 i 1657 roku³. W 1748 roku podczas wizytacji odnotowano na chórze organy o 15 głosach, dosyć duże, co zauważył wizytator⁴. Według kroniki w 1883 roku wybudowano nowy chór oraz organy za kwotę 2000 złotych⁵. Do Dzianisza instrument przybył najpewniej już znacznie przebudowany, później przy okazji czyszczenia i strojenia w roku 1968 dobudowano tremolo⁶. Dyspozycja według ankiety z 1970 roku przedstawiała się następująco:

Manuał	Pedał
Princ. 8"	Bour. 16"
Gamba 8"	Basso 8"
Salic. 8"
Flet 4"
Nas[ard?] 2"
Oct. 4"
Klarn 8"
Quint
Mixt. 2"

Jakieś prace przy instrumencie przeprowadzał Andrzej Guziak z Kościeliska. Prawdopodobnie dobudował lub wymienił Chorał 4’ w pedale⁷. Organy są konglomeratem elementów o różnym czasie powstania. Najstarszą część stanowi wiatrownica manuału oraz część piszczałek. Definitywnie nowsze są piszczałki głosów smyczkowych, Fletu 4’ oraz Chorału 4’. Wiele pojedynczych piszczałek jest sztukowanych. Miech magazynowy z podwójnym podawaczem pochodzi prawdopodobnie z przełomu XIX i XX wieku. Instrument odznacza się wyjątkową nieergonomicznością wbudowanego w bok szafy stołu gry: manuał jest znacznie przesunięty w lewo, przez co dostęp do rejestrów tej sekcji podczas grania jest mocno utrudniony. Obie klawiatury są rozregulowane, zasuwy przesuwają się bardzo opornie. Organy są nieco przesunięte względem osi kościoła. Urządzenie do kalikowania sprawne, dmuchawa elektryczna znajduje się w wieży i doprowadza powietrze do miecha rurą PVC. Piszczałki noszą ślady bardzo niefachowego strojenia. Jednokondygnacyjny prospekt położony jest na grubej belce nawiązującej do tradycyjnego elementu konstrukcyjnego wiejskich chałup regionu – sosrębu. Składa się z trzech pól piszczałkowych, każde ujęte ornamentalnymi polami, co w rzeczywistości daje siedmiopolowy podział fasady. Pola bez piszczałek uzupełnione są na trzy sposoby (od dołu): panel z jodełką, kratka i żaluzja. Wnęki piszczałkowe są w 1/3 ucięte od góry drewnianą kratą, w przeciwieństwie do głównej, większej i niezaburzonej żadnym detalem. Wszystkie pola są dodatkowo ujęte cienkimi listwami, w których wyżłobiono zygzakowaty ornament. Całość prospektu wieńczy niepełne belkowanie z tympanonem poprowadzonym nad głównym polem piszczałkowym oraz dwoma sąsiednimi polami. Skala manuału: C–f³; skala pedału: C−h.