Starania o organy dla nowo wybudowanego kościoła rozpoczęto już na początku 1937 roku. Swoje projekty przedłożyły wówczas firmy Carla Berschdorfa z Nysy oraz Rieger. Ostatecznie do kontaktu z tą drugą powrócono w 1939 r. Firma Rieger przedstawiła wówczas nowy projekt na organy o 19 głosach, w tym trzech transmisjach i czterech wakatach, które mogłyby być uzupełnione po poprawieniu sytuacji finansowej parafii. We wrześniu 1939 r. podpisano umowę na budowę organów i choć miały być dostarczone do świąt Bożego Narodzenia, to ze względu na trudne okoliczności związane przede wszystkim z wybuchem wojny uruchomienia i poświęcenia organów dokonano dopiero 25 maja 1941 roku. Łączny koszt budowy przekroczył 9000 RM. Już w sierpniu tego samego roku proboszcz interesował się możliwością uzupełnienia organów, szczególnie o głosy językowe. Firma Rieger zalecała jednak, żeby z tym poczekać do końca wojny.
Pomiędzy 1960 a 1965 rokiem przeprowadzono remont generalny połączony z rozbudową instrumentu. Dodano wówczas dwa głosy (Octave 2’ oraz Spitzflöte 4’) a także Tremolo, które podłączono do registru zaplanowanego na głos Krummhorn 8’. Kolejny remont odbył się tuż przed 1986 rokiem. Wykonawcy tych prac nie są znani. Z biegiem lat instrument znacznie tracił na sprawności, choć dalej był użytkowany dzięki drobnym, bieżącym naprawom. Ostatnie prace naprawcze wykonywano w marcu i kwietniu 2025 roku. Organy wówczas wyłączono z użytku aż do Wielkanocy. Prace te mają być jednak kontynuowane.
System powietrzny składa się z m.in. oryginalnej dmuchawy elektrycznej Ventus oraz dwóch miechów magazynowych jednofałdowych ze sprężynami dociskającymi. Wiatrownice stożkowe. Głos Sesquialtera o nietypowym układzie (w rzeczywistości jest to tercjan), lecz zgodnym z założeniem podanym w projekcie budowy. Głos Zartbass 16’ używa piszczałek głosu Subbass 16’ przy wykorzystaniu niższego ciśnienia. W kontuarze wciąż jest miejsce na dwa zaplanowane głosy językowe (Dulzian 16’, który miał być ekstensją manuałowego Krummhornu 8’). W archiwum parafii są zachowane oryginalne projekty firmy Berschdorf i Rieger wraz z różnymi propozycjami dotyczącymi wyglądu prospektu, m.in. rozdzielenia instrumentu na dwie symetryczne szafy organowe, bądź wykonania małego Rückpositivu nawiązującego wyglądem do zabytkowego ołtarza głównego.
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
Schwellwerk | ||
1. Prinzipal 8’ | 1. Nachthorn 8’ | 1. Subbass 16’ |
2. Gemshorn 8’ | 2. Salicional 8’ | 2. Zartbass 16’ * |
3. Rohrflöte 4’ | 3. Prästant 4’ | 3. Oktavbass 8’ |
4. Nassat 2 2/3’ | 4. Spitzflöte 4’ | 4. Gemshornbass 8’ * |
5. Octave 2’ | 5. Blockflöte 2’ | 5. Flötbass 4’ * |
6. Mixtur 4x (1 1/3'+1'+2/3'+1/2') | 6. Sesquialtera 2x (1 3/5'+1 1/3') | 6. Dulzian 16' |
7. Krummhorn 8’ |
Koenig F., Budownictwo organowe na Górnym Śląsku od połowy XIX w. do roku 1945, Opole 2019, s. 536–537.
Malitowski A., Dzieje organów firmy Rieger w kościele pw. św. Antoniego w Zabrzu, w: Organy na Śląsku X, Katowice 2024
Archiwum parafii
Oględziny własne
Ostatnia modyfikacja: 2025-05-23 20:38:53