Na wyposażenie kościoła składa się rozbudowany ołtarz, nad którym znajduje się prospekt organowy o rokokowo-klasycystycznych cechach stylowych. Ołtarz i prospekt zostały wykonane w 1777 r. przez Heinricha Wagnera, któremu pomagał H. Weidlich z Jeleniej Góry oraz stolarze Aust i Exnera z Malinnika (dawnej wioski, dziś już w obrębie Cieplic). Pierwotnie znajdował się tam instrument Johanna Gottlieba Meinerta (1725–1812) z Wlenia. W 1794 r. prospekt organowy uzyskał nową polichromię. Zapewne także wówczas umieszczono na nim herb Johanna Nepomucka von Schaffgotsch (pełne nazwisko rodu brzmi: Grafen Schaffgotsch genannt Semperfrei von und zu Kynast aund Greiffenstein, Freiherren von Trachenberg), żyjącego w latach 1732–1808, który jako patron świątyni i właściciel majątku cieplickiego te prace sfinansował. W 1885 r. Christian Gottlieb Schlag wykonał przebudowę instrumentu, podczas której wykorzystał kilka starych zachowanych głosów. Organy po przebudowie Schlaga miały 30 głosów, dwa manuały i pedał oraz mechaniczną trakturę gry.
Podczas I wojny światowej instrument uległ dewastacji (zwłaszcza miechy klinowe, wiatrownice oraz mechanizm organów wraz z klawiaturami). Z tego powodu w 1927 roku za starym prospektem powstał nowy instrument. Zbudował go Gustav Heinze z Sorau (dziś Żary) jako opus 150. Powstały organy składające się z 2708 piszczałek, o trzech manuałach (zakres C–g³) i pedale (zakres C–f¹), wiatrownicach stożkowych i pneumatycznej trakturze gry. Wielki miech otrzymał zarówno dmuchawę sterowaną elektrycznie, a dwa mniejsze miechy klinowe były sterowane siłą mięśni nóg kalikantów (podobne rozwiązanie w instrumentach w regionie znajduje się tylko w organach Sanktuarium Krzyża Świętego w Jeleniej Górze). Heinze zachował niemal wszystkie oryginalne piszczałki Meinerta. Heinze zaprojektował dyspozycję w duchu Orgelbewegung. Organy wyposażono w wiele urządzeń pomocniczych ułatwiających grę. Niestety od II wojny światowej stan instrumentu systematycznie się pogarszał, a w latach 90. XX wieku organy były prawie zupełnie nieczynne.
W 1998 roku zrodziła się idea przywrócenia organom ich dawnej świetności. Zadanie to okazało się bardzo trudne i kosztowne, ale dzięki ofiarodawcom (m.in. hrabinie von Schaffgotsch) w ciągu kilku lat udało się zgromadzić potrzebne środki. Nad całością przedsięwzięcia czuwała niemiecka organizacja VEESO zajmująca się badaniem i ratowaniem śląskich organów. Remont wykonano w latach 2001–2002, a prace organmistrzowskie przeprowadziła firma Ekkehart Groß & Johannes Soldan z Waditz koło Bautzen). Pierwszy koncert na odrestaurowanym instrumencie zagrał wrocławski organista Marek Pilch. Od 2002 roku parafia ewangelicka w Cieplicach i Urząd Miasta Jelenia Góra organizują cykle letnich koncertów organowych (ich dyrektorem artystycznym jest Marcin Armański), podczas których publiczność ma okazję podziwiać ten cenny i wyjątkowy instrument. Koncerty odbywają się w każdą niedzielę lipca i sierpnia o godz. 19:00, wstęp jest wolny.
Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
---|---|---|---|
1. Nachthorn 2’ | 1. Krummhorn 8’ | 1. Vox coelestis 8’ | 1. Flautbass 8’ |
2. Hohlflöte 8’ | 2. Zimbel 3 fach | 2. Aeoline 8’ | 2. Violon 16’ |
3. Viola da Gamba 8’ | 3. Nassat 2⅔’ | 3. Liebl. Gedackt 8’ | 3. Subbass 16’ |
4. Principal 8’ | 4. Piccolo 2’ | 4. Fugara 8’ | 4. Echobass 16’ |
5. Principal 16’ | 5. Octave 4’ | 5. Liebl. Gedackt 16’ | 5. Octavbass 8’ |
6. Flautgedackt 4’ | 6. Spitzflöte 4’ | 6. Viola 4’ | 6. Principalbass 16’ |
7. Octave 4’ | 7. Bordun 16’ | 7. Querflöte 4’ | 7. Quintbass 10⅔’ |
8. Gemshornquinte 2⅔’ | 8. Flötenprincipal 8’ | 8. Zart Quinte 2⅔’ | 8. Untersatz 32’ |
9. Terz 13/5’ | 9. Flöte 8’ | 9. Flageolett 2’ | 9. Octave 4’ |
10. Cornett 3 fach | 10. Gemshorn 8’ | 10. Terz 13/5’ | 10. Pedalkornett 3 fach |
11. Mixtur 5 fach | 11. Quintatön 8’ | 11. Septime 11/14’ | 11. Posaune 16’ |
12. Trompete 8’ | 12. Salicional 8’ | 12. Zarte Mixtur 5 fach | |
13. HautBois 8’ |
Piotr Oszczanowski, „Ewangelickie kościoły na Śląsku”
Piotr Oszczanowski, „Historia Kościoła Zbawiciela”
http://www.cieplice.luteranie.pl/?p3_organy,19
Ostatnia modyfikacja: 2023-12-31 22:34:03