Parafia w Śmiłowie została erygowana prawdopowodnie na początku XIV w. Pierwszy kościół był drewniany. Kolejny, szachulcowy, wybudowany w 1836 r., musiał zostać rozebrany z powodu złego stanu technicznego. Obecną świątynię wybudowano w 1905 r.
Wiadomo, że w poprzednim kościele znajdowały się organy, jednak nie odnaleziono informacji o ich specyfikacji. W 1897 r. ich stan określono jako agonalny – w instrumencie brakowało większości piszczałek.
Nowe organy w murowanej świątyni wybudował Albert Polzin (Polcyn) w 1905 r. za kwotę 5433 marek. Cena obejmowała także koszty nowego prospektu oraz szafy organowej, które wykonali niejaki Pfeiler z Piły oraz Hartmann z Chodzieży. Organy były remontowane przez Polzina w styczniu 1909 r. oraz listopadzie 1911 r. W 1926 r. instrument reperował Józef Stanisławski z Kruszwicy.
Po II wojnie światowej stan zniszczenia instrumentu oszacowano aż na 80%. Dopiero w 1952 r. organy przeszły remont generalny. Piszczałki potrzebne do uzupełnienia zniszczonego materiału pochodzą z co najmniej dwóch różnych niezidentyfikowanych instrumentów wykonanych przez braci Walter oraz Paula Voelknera. Niestety nie wiadomo kto wykonał te prace, choć wiele wskazuje na Józefa Sobiechowskiego z Bydgoszczy. Następny remont był przeprowadzony w 1969 r. Podczas kolejnych prac przy instrumencie w 1988 r. Mieczysław Byczyński z Wyrzyska dokonał konserwacji i uzupełnień w prospekcie. W 1990 r. Kazimierz Urbański z Bydgoszczy przeprowadził gruntowny remont organów obejmujący wymianę miecha, mieszków oraz łożysk w silniku dmuchawy. W latach 2008–2009 generalne prace przy instrumencie prowadził Andrzej Jakubowski.
Obecnie organy są w średnim stanie technicznym. Duża część piszczałek drewnianych jest zniszczona przez drewnojady, stara dmuchawa nie dostarcza odpowiedniej ilości powietrza do instrumentu, wsytępują także usterki aparatów pneumatycznych organów. Przy instrumencie prowadzone są prace doraźne, aby mógł być używany podczas liturgii.
Wiatrownica manuału II oraz pedału umieszczona pod zespołem manuału I. W prospecie nad stołem gry znajdowały się pola piszczałkowe, ale są obecnie zaślepione. Stół gry wbudowany centralnie w cokół szafy organowej.
Skala manuałów: C–f3; skala pedału: C–d1.
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
Hauptwerk | Oberwerk | |
1. Bordun 16' | 1. Geigen-Principal 8' | 1. Violon 16' |
2. Principal 8' | 2. Salicet 8' | 2. Subbass 16' |
3. Gambe 8' | 3. Gedackt 8' | 3. Violoncello 8' |
4. Gemshorn 8' | 4. Flaut trav. 4' | |
5. Hohflöte 8' | ||
6. Octave 4' | ||
7. Gemshorn 4' * | ||
8. Mixtur 2-4f. |
Oględziny własne;
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Dekanat Nakielski, sygn. 161, k. nlb.
J.J. Ptach, Szkice niedokończone. Historia parafii pw. św. Małgorzaty PM i Matki Bożej Szkaplerznej w Śmiłowie, Śmiłowo 2011.
Ostatnia modyfikacja: 2023-08-08 21:00:06