Do połowy XIX wieku organy w tczewskiej farze znajdowały się na niewielkim chórze, zlokalizowanym przy prezbiterium, nad zakrystią. Nowe organy, na nowej emporze organowej, znajdującej się w głównej nawie po stronie zachodniej zbudował August Terletzki z Elbląga w 1870 roku. Prawdopodobnie, przy pracach uczestniczy jego brat Max, który w tym samym roku założył konkurencyjną firmę w Królewcu. Nowe organy miały 19 głosów, rozdzielonych między dwie sekcje manuałowe oraz jedną pedałową. Szafka gry usytuowana była na osi instrumentu, dokładnie pod główną wieżą prospektową. Co ciekawe, prospekt organów był jednym z kilku standardowych kompozycji braci Terletzkich. Niemalże identyczny prospekt posiadają organy Maxa Terletzkiego (1878) w katedrze świętych Janów w Toruniu oraz w dużo mniejszej skali w kościele seminaryjnym w Pelplinie. Prawdopodobnie identyczny prospekt mogły posiadać organy Terletzkich zbudowane w farnym kościele św. Mikołaja we Fromborku.
W 1950 roku organy zostały gruntownie przebudowane i rozbudowane przez firmę Józefa Sobiechowskiego z Bydgoszczy. Zmieniono wtedy trakturę na pnaumatyczną oraz zamontowano wolnostojący stół gry. Odtąd instrument posiadał 24 głosy. Dyspozycja wyglądała następująco:
Manuał I | Manuał II | Pedał |
Bourdon 16' | Pryncy. sk. 8' | Pr. bas 16' |
Pryncypał 8' | Portunal 8' | Subbas 16' |
Gamba 8' | Kryty łag. 8' | Okt. bas 8' |
Flet koncer. 8' | Aeolina 8' | Violon cello 8' |
Oktawa 4' | Gęsliczka 4' | Coralbas 4' |
Flet 4' | Super okt. 2' | Puzon 16' |
Qwinta 2 2/3' | ||
Fl. leśny 2' | ||
Sesquialt. 2 rzęd. | ||
Mixtura 3-4 rzęd. |
Połączenia: Kop. M. II-I, Kop. Ped. I, Kop. Ped. II, (brak tabliczki), Super II, Super kop. II-I, Sub kop. II-I.
Kombinacje: Piano, Forte, M. Forte, Tutti, Wolna Kombinacja
Pozostałe: Tremolo, Zmacniacz rot., Pedał żaluzji (dla manuału II), Pedał crescendo
29 sierpnia 1982 roku w wyniku pożaru spłonęła doszczętnie wieża, silnie uszkadzając organy Terletzkiego/Sobiechowskiego. W czasie odbudowy tej części świątyni zdecydowano, że zostaną zbudowane nowe organy. Tego zadania podjęła się firma Józefa Mollina z Odrów koło Chojnic w 1986 roku. Nowe organy, do których wykorzystano zabytkową, neogotycką szafę organów Terletzkiego, posiadają obecnie 30 głosów. Traktura jest w pełni mechaniczna.
Od kilku lat instrumentem opiekuje się Robert Szczygielski, co źle wpływa na stan techniczny organów. Na miejscy głosu Subkontra 32' pojawił się wątpliwej jakości Trompet 4', zabity gwoźdźmi została klawiatura pedałowa. Uszkodzone żaluzje sekcji II manuału zostały zdemontowane, a pedał regulacyjny również zablokowany gwoździami. Obecnie organy są w złym stanie i wymagają gruntownych prac renowacyjnych.
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
Hauptwerk | Oberwerk | |
1. Burdon 16' | 1. Gemshorn 8' | 1. Subkontra 32' * |
2. Pryncypał 8' | 2. Gedakt 8' | 2. Pryncypał 16' |
3. Rurflet 8' | 3. Salicet wibr. 8' | 3. Subbas 16' |
4. Gamba 8' | 4. Prestant 4' | 4. Oktawbas 8' |
5. Oktawa 4' | 5. Flet poprze. 4' | 5. Fletbas 8' |
6. Blokflet 4' | 6. Sesquialtera 2x | 6. Chorałbas 4' |
7. Kwinta 2 2/3' | 7. Szpicflet 2' | 7. Mixtura 4x |
8. Superoktawa 2' | 8. Kwinta 1 1/3' | 8. Puzon 16' |
9. Mikstura 5-6x | 9. Scharf 4-5x | 9. Trompet 8' |
10. Trompet 8' | 10. Dulcjan 16' | |
11. Obój 8' |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:15:59