Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP Jasienica Rosielna (podkarpackie)

Pierwsze znane organy kościoła parafialnego w Jasienicy Rosielnej wspomniano w inwentarzu z 1814 r. jako organum minus pictura adornatum. Pochodziły z okresu budowy kościoła, a więc z ok. 1770 r. W 1887 r. miejscowy organista nazwiskiem Kwaśny stroił instrument i odnowił miechy. W 1901 r. remontowano chór muzyczny oraz organy. Wówczas był to sześciogłosowy pozytyw z tzw. krótką oktawą. Przypuszczalna dyspozycja była wówczas następująca:

Pryncypał 4'
Kryty 8'
Gamba 8'
Amabilis 8'
Kryty 4'
Oktawa 2'

W latach 1923–1925 Wojciech Ryczaj, organmistrz z Bliznego, dokonał gruntownej modernizacji instrumentu. Wymienił wiatrownice klapowo-zasuwowe na stożkowe. Prospekt został poszerzony o dwie skrajne wieżyczki, a środkową cześć pozostawiono z dawnego pozytywu. Wstawione zostały dwa zupełnie nowe głosy w manuale: Pryncypał 8’ oraz Mixtura, a także dwugłosowy pedał, zaś niektóre piszczałki głosu Flet amabilis 8’ zastąpiono nowymi, prawdopodobnie z powodu ich złego stanu technicznego lub całkowitego ich braku. Piszczałki tego głosu nie są jednorodne: większość z nich ma labia zwykłe, zaś mniejsza część wargi okrągłe. Jedna z nich to drewniana, dobrze przeintonowana piszczałka Gamby. Część piszczałek umieszczono na dodatkowych klocach, ponieważ na wiatrownicach brakowało miejsca. Prace kosztowały 1,5 mln marek polskich oraz sąg drewna. Instrument miano wówczas wyposażyć w dwa manuały, lecz z powodu braku porozumienia z ówczesnym proboszczem i trzykrotnie zmienionej umowy nie zostało to zrealizowane, a instrument pozostawał w złym stanie technicznym.

W maju 1944 r. Zdzisław Ryczaj, syn Wojciecha, skorygował ciśnienie w miechu i stroił organy. Ponowne strojenie wykonywał wraz z synem Mieczysławem 7 lipca 1973 r. W sierpniu 1978 r. ci sami wykonawcy przeprowadzili remont, podczas którego wymienili piszczałki Octavy 4’, a Flet minor 4’ zamienili na Flöte spitz 4’ i dokonali strojenia. W tym też roku zostało zmienione nazewnictwo głosów.  Ówczesna dyspozycja wyglądała następująco:

Dwa lata później Mieczysław Ryczaj zainstalował pneumatyczne tremolo manuału, a 14 lipca 1987 r. ponownie nastroił organy.

W roku 1998 Kazimierz Wajda wraz z żoną Kazimierą dokonali gruntownego remontu części aparatu brzmieniowego oraz mechanicznego organów. Prace te zostały wykonane wadliwie. Świadczą o tym wkręty w szpuntach oraz piszczałki zaklejone taśmą. Wtedy także nastąpiło strojenie i intonacja instrumentu. W roku 2001 ci sami wykonawcy przy okazji prac konserwatorskich w kościele odnowili również szafę organową, przemalowywując ją na pierwotną, czarno-złotą kolorystykę.

W roku 2016 ówczesny proboszcz ks. Krzysztof Chudzio podejmował próby napraw nieszczelności w wiatrownicach. W tym samym roku wymieniona została dmuchawa oraz miech, całość zabudowano.

Przed ostatnim remontem w czerwcu 2024 r. instrument nie nadawał się do użytku liturgicznego. Głosy samoistnie się odzywały, większość piszczałek z oktawy dwukreślnej w głosie Flöte amabilis 8’ nie grała, zacinał się pedał oraz manuał, występowały wielkie luzy na trakturze.

W okresie od lipca do listopada 2024 r. dokonano gruntownego remontu instrumentu, który został całkowicie rozebrany oraz wyczyszczony. Wiatrownice pedału otrzymały nowe uszczelnienie. Stół gry został odnowiony przez miejscowego stolarza Jacka Szubę. Piszczałki prospektowe odnowiono, usuwając trzy warstwy farby, oraz pomalowane lakierem bezbarwnym, aby zabezpieczyć je przed uszkodzeniami. Prace wykonał lokalny przedsiębiorca Piotr Preizner. Część metalowa głosu Gamba 8’ została wymieniona na nową. W głosie tym były cztery różne typy piszczałek i nie nadawał się on do ponownego zamontowania. Tremolo zostało na nowo uszczelnione i przywrócono oryginalne nazewnictwo głosów (obecnie tymczasowo nazwy zapisane są na drewnie). Przeprowadzono dezynsekcję oraz impregnację całości. Całość nastrojono oraz wiernie zintonowano. Prace wykonała firma Sacrum Bartosza Nycza z Ujkowic.

Instrument oczekuje jeszcze na nowe nakładki na klawiaturę, korektę traktury oraz nowe porcelanowe tabliczki z nazwami głosów. Podczas tych prac prawdopodobnie zostanie przebudowany także głos Flet major, aby był wyłącznie ośmiostopowy.

Informacje zapisane wewnątrz szafy organowej:

• Strojenie organów i obciążenie miecha 24 cegieł Maj 1944. Ryczaj Blizne
• Strojenie organów 7 maja 1973 r. Zdzisław i Mieczysław Ryczaj
• Wymiana dwóch głosów: oktawa 4 i spicflet 4, oraz czyszczenie i strojenie organów w sierpniu 1978 Mieczysław Ryczaj
• Strojenie organów 14 VII 1987 Ryczaj Blizne

Głosy: Octava, Flöte spitz (być może pryncypał oraz mixtura również) pochodzą z firmy organmistrzowskiej Biernackiego, skąd Zdzisław Ryczaj pozyskiwał piszczałki. Mają też oznaczenia typowe dla piszczałek Biernackiego. Pochodzą z lat 60. lub 70. ubiegłego wieku. Także z firmy Biernackiego pochodzi Tremolo.

Skala manuału: C–f³; skala pedału: C–f.