Bazylika kolegiacka św. Mikołaja Grudziądz (kujawsko-pomorskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

W 1886 r. za cenę 7235 marek niemieckich zbudowane zostały organy firmy W. Sauera z Frankfurtu nad Odrą. Koszty zostały pokryte przez parafię oraz w 1/3 przez rząd pruski. Organy oznaczone były numerem opusowym 451. 22 głosy rozdzielone były pomiędzy 2 manuały i pedał. 1384 piszczałki znajdowały się na wiatrownicach stożkowych. Strojenia i naprawy miały miejsce w 1909, 1915 i 1925 roku, natomiast w kwietniu 1930 r. J. Goebel z Gdańska zainstalował dmuchawę elektryczną firmy Meidinger zakupioną za 2580 zł. Instrument doszczętnie spłonął w pożarze kościoła w roku 1945.

Zwieńczeniem odbudowy fary po zniszczeniach wojennych była budowa instrumentu piszczałkowego. Tego zadania podjął się Józef Sobiechowski z Bydgoszczy w 1950 roku, wykorzystując części organów z seminarium nauczycielskiego w Grudziądzu (zbudowane w 1882 r. przez Terletzkiego jako 7-głosowe, rozbudowane do 13 registrów przez E. Wittka w 1892 roku). Nowe organy miały trakturę pneumatyczną, 30 głosów, 2 manuały i pedał. Piszczałki manuału II były umieszczone w szafie ekspresyjnej, prospekt był bez górnej obudowy architektonicznej, a znajdujące się w nim piszczałki miały pozłacane labia.

Z uwagi na duże zniszczenie organów przez szkodniki drewna oraz zły stan kontuaru w wyniku długoletniej eksploatacji konieczna stała się przebudowa tego instrumentu. Została ona wykonana z okazji 60-lecia odpustów maryjnych we farze oraz 10. rocznicy ustanowienia diecezjalnego sanktuarium Matki Bożej Łaskawej, opiekunki Grudziądza. Projekt wykonał Marian Dorawa, wykonawcą był organmistrz Krzysztof Grygowicz z Janówka k. Tarczyna, konstrukcję stalową chóru wykonała firma Animar z Grudziądza. W lipcu 2012 przystąpiono do demontażu organów. Prace remontowe trwały do 2014 roku i obejmowały wykonanie nowej szafy organowej i chóru, zmianę traktury na elektryczną z wykonaniem nowych wiatrownic klapowo-zasuwowych, przekształcenie dyspozycji, dzięki czemu organy mogą pełnić rolę koncertową, sprowadzenie używanego kontuaru firmy Speith (część rejestrów jest niewykorzystana). Użyto części, które nadawały się do dalszego funkcjonowania. W pierwszym etapie powstała szafa główna, natomiast w drugim powiększono emporę organową i zbudowano pozytyw. Balustrada jest ozdobiona herbami: diecezji toruńskiej, bp. Andrzeja Suskiego oraz papieża Benedykta XVI, który wyniósł farę do rangi bazyliki. 7 września 2014 r. podczas mszy św. kapłanów pochodzących z Grudziądza, bp Andrzej Suski poświęcił instrument.

Rozmieszczenie sekcji:

  • Pedał: stronami C-Cis na wiatrownicy w tylnej części szafy organowej, z wyjątkiem 3 głosów: Subbas na dodatkowej wiatrownicy sterowanej elektrycznie za sekcją manuału I, Pryncypałbas: 7 największych piszczałek na klocach przed wiatrownicą pedałową (powietrze doprowadzane z maszynek pneumatycznych), pozostałe piszczałki w prospekcie oraz na wiatrownicy stojącej za nim, Oktawbas-w prospekcie i na wiatrownicy za prospektem;
  • Manuał I: prostopadle do prospektu, po jego prawej stronie;
  • Manuał II: prostopadle do prospektu po lewej stronie o układzie C-Cis;
  • Manuał III: pozytyw na balustradzie chóru, stronami C-Cis

Dmuchawa elektryczna zasila 2 miechy pływakowe umieszczone przed wiatrownicą sekcji pedału, ponadto pod wiatrownicami (klapowo-zasuwowe) znajdują się miechy kompensacyjne. 

Organy w bardzo dobrym stanie technicznym, usterki są na bieżąco naprawiane, regularnie odbywa się strojenie. Na instrumencie odbywają się koncerty, m. in. w ramach Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej, odbywającego się w bazylice od 2017 r. pod kierownictwem artystycznym dr hab. Hanny Dys.


Budowniczy
Józef Sobiechowski
Rok zakończenia budowy
1952
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
32
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
elektryczna
Traktura rejestrów
elektryczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
Hauptwerk Positiv 
1. Gedakt 8'1. Bordun 16'1. Octava 4'1. Pryncypałbas 16'
2. Salicional 8'2. Pryncypał 8'2. Superoctava 2'2. Subbass 16'
3. Rurflet 4'3. Quintadena 8'3. Flet leśny 2'3. Oktawbas 8'
4. Holflet 4'4. Octava 4'4. Quinta 2 2/3'4. Czello 8'
5. Octava 2'5. Gemshorn 4'5. Sedicima 1'5. Choralbass 4'
6. Gemsquinta 2 2/3'6. Nasard 2 2/3'6. Cymbel 1/2' 3 fach.6. Oktawbas 2'
7. Vox humana 8' 7. Tercja 1 3/5'7. Scharff 1' 3 fach
8. Mixtura 1' 3-4 fach.8. Puzon 16'
9. Trompet 8' 9. Trompet 8'
10. Ranket 8'
Pomoce
I-P, II-P, III-P, I-II, III-II, III-I, Zungen ab, Koppeln ab, Crescendo, Tutti, 2 wolne kombinacje, wolna kombinacja pedału
Stół gry

Stół gry






Źródło
Rozmowa z głównym organistą;
Oskar Hermańczyk, O starszych i nowszych organach diecezji chełmińskiej, [w:] Muzyka Kościelna, styczeń 1930;
Ks. Marcin Staniszewski, Katolickie ośrodki duszpasterskie międzywojennego Grudziądza, [w:] Rocznik Grudziądzki, tom XVII;
Katalog firmy Terletzki;
Oględziny własne
Autor
Hubert Kwiatkowski


Ostatnia modyfikacja: 2018-06-15 22:28:57

Kościół św. Maksymiliana Kolbe (os. Strzemięcin) (Grudziądz) - 16 głosów
Kościół ewangelicki św. Jana (Grudziądz) - 5 głosów

organista2004
organista2004 2017-10-31 18:15:56
PIĘKNE ORGANY I BARDZO MIŁY ORGANISTA