Sanktuarium Matki Bożej Grodowieckiej Jutrzenki Nadziei Grodowiec (dolnośląskie)

Pierwszy instrument w grodowieckiej świątyni powstał najprawdopodobniej w okolicach 1687 r. Ufundował go baron Abraham von Dyhern z Brzegu Dolnego. Według L. Burgemeistera miał on 9 głosów. Jedynymi pozostałościami po nim jest szafa organowa oraz prawdopodobnie część piszczałek. Elementy te wykorzystali bracia Theodor i Ludwig Walterowie, organmistrzowie z Góry Śląskiej, którzy w 1851 r. zbudowali nowy 17-głosowy instrument. Jest to jedno z wczesnych dzieł zakładu braci Walter. Warto zaznaczyć, że organy te są jednym z niewielu instrumentów, w których zachowano miechy klinowe. Do dzisiaj zachowało się ponad 90% materii brzmieniowej z XIX w.

Wiadomo, że po II wojnie światowej organy nie były remontowane oprócz drobnych prac wykonywanych przez ówczesnego organistę Władysława Mula, który piastował to stanowisko przez kilkadziesiąt lat do 2016 r. Dopiero w 2000 r. miał miejsce większy remont przeprowadzony przez Pawła Franczyka. Wykonano wtedy m.in. następujące prace:

• zabezpieczono instrument przeciw drewnojadom,
• wymieniono instalację elektryczną,
• uruchomiono dmuchawę produkcji firmy Laukuffa,
• odgrzybiono piszczałki,
• zamontowano oświetlenie wewnątrz szafy organowej oraz przy stole gry,
• na nowo zintonowano i nastrojono piszczałki,
• wymieniono zdewastowaną klawiaturę manuału I.

Po 2000 r. nie wykonywano żadnych prac konserwacyjnych przy organach. Instrument niszczał, jednak nadawał się do użytku liturgicznego. Od 2016 do 2020 r. kolejny organista wykonywał szereg drobnych napraw. Niektóre z nich wykonali także organmistrz Adam Olejnik oraz lokalni mechanicy i tokarze. Były to następujące prace:

• wyregulowano część traktury,
• wymieniono uszkodzone drewniane i metalowe elementy traktury,
• oczyszczono miejsca, w których brud powodował problemy techniczne,
• naprawiono dmuchawę, w której wał uległ uszkodzeniu,
• usprawniono działanie połączenia manuałów,
• zlikwidowano część nieszczelności w wiatrownicach.

Dzięki tym działaniom możliwe było przeprowadzanie prezentacji organowych w każdą niedzielę oraz organizacja koncertów w latach 2019-2020. Instrument wymaga jednak generalnego remontu, szczególnie materii brzmieniowej, systemu powietrznego oraz elementów drewnianych.

Organy świetnie nadają się do wykonywania muzyki wczesnoromantycznej, szczególnie twórczości F. Mendelssohna. Przemawia za tym duża liczba głosów 8' i 4' o dosyć ciemnej barwie oraz głos 16' w manuale I. Jednakże piramida pryncypałów w tej sekcji umożliwia także grę literatury barokowej. Mikstura sprawdza się zarówno w utworach z tej epoki, jak i romantycznych. Stół gry zbudowany jest ergonomicznie, co pozwala na samodzielną grę bez pomocy registranta. Wykonywanie literatury symfonicznej oraz współczesnej jest praktycznie niemożliwe ze względu na ograniczoną skalę klawiatur: w manuałach C-c³, a w pedale C-c¹. Pomimo niewielkiej liczby głosów instrument ma bardzo duży potencjał brzmieniowy.