Instrument to opus 1 Polskiej Fabryki Organów z Brzezinki na Górnym Śląsku. Był to polski oddział firmy Rieger, utworzony dla ominięcia przepisów celnych. Fabryka ta zbudowała tylko dwa instrumenty – drugi znajduje się w kościele ewangelickim w Goleszowie. http://musicamsacram.pl/instrumenty/opis/555-Goleszow-Kosciol-ewangelicko-augsburski
Wiatrownice stożkowe. Organy posiadają miech pływakowy umieszczony w pomieszczeniu za chórem, który zasila dmuchawa firmy Ventus. Ciśnienie 90 milimetrów słupa wody. Stół gry umieszczony jest przed szafą organową przodem do prezbiterium. Instrument jest w dobrym stanie technicznym. Szafa organowa zawieszona jest na drewnianych filarach.
Do budowy instrumentu wykorzystano najprawdopodobniej kilkadziesiąt piszczałek pochodzących z poprzedniego instrumentu, oraz podzespoły firmy Rieger (m. in. stół gry i głosy językowe). Szafa organowa pochodzi z poprzedniego instrumentu, o którym nie ma żadnych informacji.
Rozmieszczenie sekcji brzmieniowych:
– lewa część szafy organowej – sekcja manuału I;
– środkowa część szafy organowej – sekcja manuału II w szafie ekspresyjnej;
– prawa część szafy organowej – sekcja pedału.
Skala manuałów: C-g3 (manuału II do g4 - realny super); skala pedału: C-f1.
W 2001 roku została przeprowadzona gruntowna renowacja instrumentu wykonana przez mgr. inż. Olgierda A. Nowakowskiego z Zabrza. Renowacja obejmowała między innymi:
a) Usunięcie wad konstrukcyjnych, najpoważniejsze wady:
- źle wykonane prowadnice zaworów stożkowych i niechlujnie wbite sztyfty prowadzące;
- nieprawidłowy, zbyt płytki montaż rurek ołowianych wyjściowych i łączników w kontuarze;
- przebicia międzytonowe na wkrętach mocujących piszczałki do wiatrownic;
- chwiejny i niebezpieczny montaż Bourdonu 16', Violonu 16' i wiatrownicy prospektowej Chorałbasu 4';
- zbyt płytkie osadzenie przekaźników pneumatycznych (zaledwie 5 mm) groziło oberwaniem, zwiększono je zatem do 15 mm;
- źle wykonanie uszczelnień przekaźników pneumatycznych, które nie gwarantowało uszczelnienia;
b) system powietrzny (zasilanie);
c) kontuar;
d) szafe organową;
e) trakturę;
f) wiatrownice;
g) aparat dźwiękowy (w tym rekonstrukcja i wymiana niektórych piszczałek), intonacja.
Podczas renowacji zostały przeprowadzone badania instumentu, podczas których odkryto pochodzenie głosów, inskrypcje na elementach organów oraz przewidywaną skalę poprzedniego instrumentu.
Specyfikacja głosów ustalona podczas remontu w 2001 roku przez Olgierda Nowakowskiego:
(S) – stary instrument, (ON) – Olgierd Nowakowski, (PFO) – Polska Fabryka Organów
Manuał I:
1. Bourdon 16' – drewniany (S)
2. Pryncypał 8' – C (PFO), Cis, D, Dis (Olgierd Nowakowski), E-g3 (S) [Cis-dis1 prospekt]
3. Róg kozi 8' – (PFO)
4. Gamba 8'– (PFO)
5. Salicjonał 8' – C-H (ON), c-g3 (S, ON, PFO)
6. Flet major 8' – C-fis2 drewniane otwarte, przerobione (S), g2-g3 metalowe (PFO)
7. Oktawa 4' – (S)
8. Trawersflet 4' – (PFO)
9. Piccolo 2' – (S)
10. Fournitura 4x – C-h1 (S, PFO), c2-g3 (ON)
11. Trąbka 8` – (Rieger?)
Manuał II:
1. Pryncypał skrzypcowy 8' – metalowy (PFO)
2. Portunal 8' – C (PFO), Cis-fis3 drewniane (S), fis3-g4 (PFO)
3. Kryt jemny 8' – (PFO)
4. Echo-gamba 8' – (PFO)
5. Vox coelestis 8' – (PFO)
6. Prestant 4' – (PFO)
7. Flet minor 4' – C-f2 (S), fis2-g4 (PFO)
8. Kwinta 2 2/3' – (PFO)
9. Flageolette 2' – (PFO)
10. Tercja 1 3/5' – (PFO)
11. Obój 8' – (Rieger?)
Pedał:
1. Echobas 16' – (PFO)
2. Subbas 16' – C-E (PFO), F-fis1 (S)
3. Violonbas 16' – C (PFO), Cis-cis1 (S), d1-f1 (PFO)
4. Pryncypał 8' – C (PFO), Cis-dis1 (S), e1-f1 (PFO) [Cis-dis1 prospekt]
5. Oktawbas 8' – C (PFO), Cis-cis1 (S), d1-f1 (PFO)
6. Chorałbas 4' – (PFO), całość w centralnej części prospektu
7. Puson 16' – (Rieger?)
Inskrypcje wewnątrz instrumentu:
Przewidywana skala poprzedniego instrumentu: manuały prawdopodobnie C-c3 lub C-d3; pedał z całą pewnością C-c1 (sądząc po doróbkach PFO).
Manuał I | Manuał II | Pedał |
---|---|---|
1. Bourdon 16' | 1. Pryncypał skrzyp. 8' | 1. Echobas 16' |
2. Pryncypał 8' | 2. Portunal 8' | 2. Subbas 16' |
3. Róg kozi 8' | 3. Kryt jemny 8' | 3. Violonbas 16' |
4. Gamba 8' | 4. Echo-gamba 8' | 4. Pryncypał 8' |
5. Salicionał 8' | 5. Vox coelestis 8' | 5. Oktawbas 8' |
6. Flet major 8' | 6. Prestant 4' | 6. Choralbas 4' |
7. Oktawa 4' | 7. Flet minor 4' | 7. Puson 16' [sic!] |
8. Trawersflet 4' | 8. Kwinta 2 2/3' | |
9. Piccolo 2' | 9. Flageolette 2' | |
10. Fournitura 4x | 10. Tercja 1 3/5' | |
11. Trąbka 8' | 11. Obój 8' |
Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.
Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:15:15