Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła (Regionalne Sanktuarium Męki Pańskiej – SS. Norbertanek) Imbramowice (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Początki klasztoru norbertanek w Imbramowicach sięgają pierwszej połowy XIII w. W 1710 r. zabudowania klasztorne zostały zniszczone przez pożar. Pastwą płomieni padło wówczas całe wyposażenie kościoła, razem z dawnymi organami.

Już w 1712 r., podczas odbudowy kościoła, sprawiono pozytyw do chóru "świeckiego" (w pomieszczeniu za arkadą głównego ołtarza). Instrument spłonął w 1837 r., po czym jego rolę przejęła fisharmonia. Dopiero w 1891 r. Andrzej Saganowski z Piotrkowa zbudował w chórze "świeckim" nowy pozytyw, który ok. 1945 r. trafił do kościoła w Mostku, gdzie istnieje do dziś (powiększony o sekcję pedału).

Nie był to jedyny instrument w świątyni imbramowickiej, bowiem 4 kwietnia 1724 r. organmistrz Wolski z Krakowa zamontował w balustradzie chóru zakonnego niewielki pozytyw, będący przedmiotem niniejszego opisu. Wiadomo, że już kilka lat wcześniej (w dniach 7-9 grudnia 1721 r. oraz 3 sierpnia 1723 r.) organmistrz przebywał w klasztorze i dokonywał pomiarów chóru. Instrument kosztował 600 zł i został ufundowany przez ks. Dominika Lochmana, komisarza i dobrodzieja klasztoru. W opisach z lat: 1783 i 1819 jest wzmiankowany jako pozytyw szufladowy. Był naprawiany w 1746 r. kosztem 15 zł. Później, w 1761 r., pracował przy nim Szymon Popiołek. O naprawie przeprowadzonej w 1860 r. informuje inskrypcja zachowana na wklejce wewnątrz obudowy:

Reperowano w Roku 1860 dnia 26 Kwietnia przez dyspozycią Wielmoznej Jejmość Panny Bronisławy Switanowskiej Ksieni Zgromadzenia Panien Norbertanek, i Przełożonej Instytutu Zeńskiego w Imbramowicach. -

W. Sztabernacki [?] Organ Mistrz

Z biegiem lat instrument przestał być używany. W okresie od lutego 1986 r. do maja 1987 r. krakowska Pracownia Konserwacji Organów Zabytkowych przeprowadziła gruntowny remont i konserwację. Prace objęły: wiatrownicę, piszczałki, trakturę, klawiaturę oraz system powietrzny z dwoma miechami klinowymi. Kierownikiem pracowni był Kazimierz Czepiel, kierownikiem zespołu - organmistrz Jan Jamróg, natomiast zespół tworzyli: Marek Ropka, Stanisław Matuszyk, Jan Żmuda i Stanisław Batko. Konsultantami byli: prof. Jan Jargoń oraz o. dr Waldemar Kapeć. Prace końcowe (montaż, intonację i strojenie) wykonano w dniach 21-30 maja 1987 r. Protokół komisji zdawczo-odbiorczej nosi datę 4 czerwca 1987 r. Od tego czasu pozytyw jest czynny. Mieści się on w części kościoła objętej klauzurą.

Instrument (o cechach konstrukcyjnych zbliżonych do pozytywu szkatulnego) jest wbudowany centralnie w balustradę chóru zakonnego. Prospekt, wypełniony zdobionymi piszczałkami głosu Principal 2 pedes, został wkomponowany w środkowy ryzalit balustrady zaprojektowanej przez znanego architekta Kacpra Bażankę. Od strony wnętrza chóru obudowa pozytywu stanowi element balustrady z wbudowaną od góry klawiaturą. Klucze rejestrowe znajdują się po bokach, poniżej klawiatury. Stojąca osobno skrzynia, pełniąca rolę ławki dla organisty, mieści wewnątrz dwa miechy klinowe, połączone krótkim kanałem z wiatrownicą klapowo-zasuwową umieszczoną na spodzie instrumentu (na poziomie podłogi chóru). Traktura gry i rejestrów jest mechaniczna.

Pozytyw jest unikalnym zabytkiem XVIII-wiecznego budownictwa organowego.

Skala manuału: CFDGEAHc-c3. Strój równomiernie temperowany.

W głosach: Principal 2 pedes, Octawa 1 pedes oraz Qwinta 1 1/3 pedes występuje repetycja o oktawę na dźwięku c2.

Układ głosu Mixtura 3x:

  • pierwsza oktawa: 1/2'+1/3'+1/4',
  • druga oktawa: 1'+2/3'+1/2',
  • trzecia oktawa: 2+1 1/3'+1',
  • czwarta oktawa: 4'+2 2/3'+2'.

Budowniczy
Wolski
Rok zakończenia budowy
1724
Liczba głosów
7
Liczba klawiatur
I
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mechaniczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał
1. Flauta Major 8 pedes
2. Flauta Minor 4 pedes
3. Principal 2 pedes
4. Octawa 1 pedes
5. Qwinta 1 1/3 pedes
6. Mixtura 3x
7. Cymbał *
Przypisy
*) dwa razy po pięć piszczałek (ok. 1/8'-1/16') grających jednocześnie
Pozytyw z zamkniętą klawiaturą, skrzynia z miechami

Pozytyw z zamkniętą klawiaturą, skrzynia z miechami

Otwarta klawiatura, manubria

Otwarta klawiatura, manubria

Klawiatura

Klawiatura

Wnętrze instrumentu

Wnętrze instrumentu

Wklejka z inskrypcją

Wklejka z inskrypcją

Chór zakonny

Chór zakonny






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
Źródła archiwalne:
Archiwum Klasztoru Norbertanek w Imbramowicach: akta wizytacyjne, dokumentacja konserwatorska pozytywu (tekst, zdjęcia i rysunki), protokół;
Archiwum Zakładowe Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie: dokumentacje konserwatorskie instrumentów z Imbramowic i Mostka;

Źródło drukowane:
Z. Grothówna, "Kronika klasztorna Sióstr Norbertanek w Imbramowicach (1703-1741)", wyd. W. Bielak, W. Żurek, Kielce 2011;

Opracowania:
W. Łyjak, "Organy" [w:] "Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Busku-Zdroju", red. D. Kalina, Busko-Zdrój 2014;
"Siedemsetletnie (r. 1226-1926) dzieje Klasztoru PP. Norbertanek w Imbramowicach na podstawie klasztornego archiwum", Przemyśl 1926;
L. Sobol, "Kultura Klasztoru SS. Norbertanek w Imbramowicach", Imbramowice 2010.

Szczególne podziękowania dla Matki Przeoryszy.
Autor
Piotr Matoga


Ostatnia modyfikacja: 2019-04-20 06:59:25

Kościół Wniebowzięcia NMP (Imbramowice) - 8 głosów