Kościół NMP Wniebowziętej Wojakowa (małopolskie)

W 1949 w kościele znajdował się Organ stary – w lichym stanie, więc Zapoczątkowano akcję kupna nowego organu. Do niedawna literatura organologiczna przypisywała wykonane wtedy organy Tomaszowi Fallowi. Poprzednie organy w Wojakowej zbudował jednak nie szczyrzycki mistrz, a jego uczeń Bartłomiej Ziemiański. W kronice parafialnej znajduje się następujący zapis: We wrześniu i październiku r. 1951 zostały złożone nowe organy ufundowane z dobrowolnych datków parafia. Organy są jeszcze nie kompletne – przewidywane jest w przyszłości sześć głosów. Zostały wykonane przez Bartłomieja ze Szczyrzyca i jego synów. Według zapisów wizytacji dziekańskiej z roku 1968 instrument miał mieć 6 głosów i trakturę mechaniczną. Nie znamy niestety jego dyspozycji. W roku 1959 instrument oczyszczono i dodano do niego dmuchawę elektryczną.

Być może ze względu na szczupłość środków finansowych wybudowano tak małe organy, ale od razu przewidziano możliwość ich rozbudowy. Taka rozbudowa rzeczywiście z czasem nastąpiła, lecz, jak możemy stwierdzić z biegu wydarzeń, nie była dziełem udanym. Już w 1964 r. zapoczątkowano zbiórkę na przebudowę i powiększenie organ [sic!] do 16 głosów – budowa części głosów i kontuaru nowego – pneumatycznego jest w toku. O rozbudowie wspominano w aktach wizytacyjnych w latach: 1965, 1968, 1970 i 1971. Liczba głosów, do jakiej miały zostać powiększone organy, jest niejasna: wizytacja z 1970 r. podaje, że miało być to 18 głosów, zaś kronika parafialna – 16. Z kolei według wizytacji z 1965 r. miano dodać 8 nowych głosów, co dawałoby w sumie 14. W sprawie wykonania nowych głosów z metalu korespondowano ze Stanisławem Szamockim z Warszawy, którego kilka listów zachowanych jest w archiwum parafialnym. Niestety, na podstawie zachowanej korespondencji nie można ustalić, jakie miały być to głosy (poza dwoma – Pryncypał skrzypcowy [8’?] i Czello [8’?]), ani ile miał on ich wykonać. Nie znamy także autora samej przebudowy, chociaż pewne przypuszczenia co do jego osoby nasuwają dwa dokumenty. Pierwszy z nich to niedatowany rachunek za strojenie wystawiony przez Tadeusza Salwierza z Mielca. Normalne jest, że wykonawca większych prac przy organach sprawuje w ich czasie i po ich zakończeniu opiekę nad instrumentem, dokonując np. strojenia. Innym, choć mniej prawdopodobnym „kandydatem” jest Władysław Cepuch z Krakowa, którego nazwisko i adres zostały ręcznie zanotowane przez proboszcza na odwrocie jednego z dokumentów. Chociaż według akt wizytacji z 1970 r. prace miano ukończyć już w tym roku, prawdopodobnie stało się to dopiero przed 1976 rokiem, bowiem w tym właśnie roku zapisano: Organ jest nowy. Przebudowany instrument musiał jednak źle funkcjonować i sprawiać problemy, skoro zaledwie po 8 latach zdecydowano się na budowę kolejnych organów.

W sprawie nowych organów zwrócono się do Mieczysława Gwoździa z Nowego Sącza. Organmistrz ten nadesłał dwa projekty prospektu oraz 17-głosową dyspozycję, przy czym zaznaczył, że Violon, Bourdon oraz częściowo Pryncypał 8’ zostaną wykorzystane ze starych organów. Proponowana dyspozycja była następująca:

Połączenia: M II – M I, M I – P, M II – P
Urządzenie dodatkowe: Tremolo manuału II

Projekt ten nie został zrealizowany. Prawdopodobnie równolegle nawiązano kontakt z Włodzimierzem Truszczyńskim z Warszawy, którego warunki musiały się okazać korzystniejsze, i to z nim prowadzono dalsze negocjacje. W 1984 roku została sporządzona Umowa-zamówienie, określająca termin wykonania 18-głosowych organów na jesień 1987 roku. W 1986 r. firma dostarczyła stół gry, po czym budowę przerwano. Wpłynęło na to prowadzenie w tym czasie wielu inwestycji przez parafię, m.in. budowy plebanii. Dopiero 23 grudnia 1989 r. kolejny proboszcz, ks. Józef Nowak, skontaktował się z organmistrzem w sprawie kontynuacji budowy. 10 stycznia 1990 r. Truszczyński odpowiedział, zapewniając o swojej gotowości do pra3 i już 15 lutego została podpisana kolejna umowa na budowę w dwóch etapach, z których pierwszy miał obejmować 12 głosów w manuale I i pedale. 13 września organmistrz pobrał zaliczkę na wentylator8, który dotarł do parafii 14 stycznia 1991 roku. Przed 22 czerwca 1991 r. zgłoszono do kurii rozpoczęcie montażu, a 10 sierpnia miał miejsce odbiór organów z udziałem ks. Kazimierza Pasionka. Następnego dnia o godzinie 15 instrument poświęcił bp Jan Styrna. Było to jednak ukończenie tylko I etapu budowy, a więc 12 głosów w manuale pierwszym i pedale. W takim stanie organy pozostawały aż do roku 2014, kiedy rozbudowę przeprowadził Andrzej Ragan z Włocławka. Powiększono wtedy organy do stanu pierwotnie projektowanego, czyli 18 głosów, zmieniając jednak dwa głosy względem pierwotnego projektu. Odwrócono także stół gry: odtąd organista zwrócony jest lewym, a nie prawym bokiem do prezbiterium.

Omawiane organy są instrumentem o 18 głosach, dwóch manuałach z pedałem, trakturze elektropneumatycznej i wiatrownicach stożkowych. Prospekt jest dwuczłonowy, symetryczny, bez górnej obudowy architektonicznej. Cały zespół brzmieniowy znajduje się na chórze bocznym, a stół gry – na chórze naprzeciwko głównego ołtarza. W lewej szafie organowej znajdują się piszczałki należące do sekcji manuałów, w prawej – sekcja pedału. System powietrzny stanowią trzy miechy pływakowe obsługiwane przez dmuchawę elektryczną firmy Laukhuff.

Skala manuałów: C–a^3; skala pedału: C–f¹.