Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej Spytkowice (małopolskie)

Wczesnobarokowa spytkowicka świątynia została wzniesiona w latach 1631-1643. Pierwsza wzmianka o znajdujących się w niej organach pochodzi z II połowy XVII w.; instrument miał zbudować znany krakowski organmistrz Bartłomiej. Z tamtego okresu do dziś zachował się zabytkowy prospekt datowany na ok. 1680 rok. Kolejna notatka pochodzi z II poł. XIX w, kiedy to ówczesny proboszcz, ks. Michał Zajączek, napisał w kronice parafialnej: „(...) Kościół zewnątrz i wewnątrz był bardzo zniszczony. Organów nie było zupełnie (...)”. Przypuszczać więc można, że od dłuższego czasu na chórze znajdowała się pusta szafa organowa lub też barokowy instrument pozostawał w stanie dewastacji. Staraniem ks. Zajączka w 1883 roku nowe organy dla spytkowickiej świątyni wybudował Jan Śliwiński ze Lwowa, umieszczając je we wspomnianej wcześniej wczesnobarokowej szafie. Kilkugłosowe romantyczne organy lwowskiego mistrza służyły do roku 1965, kiedy to proboszcz parafii, ks. Józef Hajduk, zlecił firmie Włodzimierza Truszczyńskiego rozbudowę będącego już w złym stanie instrumentu. Niestety i tym razem poprzedni zespół brzmieniowy został całkowicie wymieniony na nowy, bez zachowania któregokolwiek z głosów poprzedniego budowniczego, a mechaniczna traktura Śliwińskiego została zastąpiona systemem elektro-pneumatycznym. Ponadto Truszczyński umieścił w zabytkowej szafie wyłącznie piszczałki pedału; sekcje manuałów znalazły natomiast swoje miejsce nad gzymsem – za nowym, parawanowym prospektem łączącym się ze stojącą poniżej wczesnobarokową szafą. Ryzykowne połączenie prospektów w dwóch stylach zostało jednak przeprowadzone starannie, tak że zabytkowa szafa nie straciła na swej wizualnej wartości. Rozbudowa organów, a właściwie budowa nowego instrumentu częściowo w starej szafie, została ukończona pod koniec 1967 roku. 24 grudnia odbyło się uroczyste poświęcenie oraz koncert inauguracyjny w wykonaniu krakowskich organistów: prof. Michała Woźnego i prof. Stefana Profica.

Organy posiadają 22 głosy umieszczone na czterech stożkowych wiatrownicach. Elektryczna dmuchawa połączona z miechem pływakowym, umieszczona jest poza wnętrzem kościoła, na strychu przedsionka głównego. Ponadto dwa dodatkowe miechy, również pływakowe, znajdują się we wnętrzu organów. Górny prospekt składa się w całości z pryncypałowych piszczałek głosów 8’ i 4’, z kolei zabytkową szafę zdobią piszczałki nieme. Stół gry wolnostojący, umieszczony po prawej stronie chóru (patrząc od ołtarza); grający siedzi bokiem do prezbiterium. Dyspozycja bezstylowa. Ogólny stan instrumentu, pomimo kilkudziesięciu lat bez renowacji, jest dobry [05.2015]; miejscowi organiści starają się dokonywać napraw i stroić instrument. Sporym zmartwieniem jest liczna obecność drewnojadów we wnętrzu instrumentu i w zabytkowym prospekcie. Ponieważ barokowa świątynia jest pieczołowicie odnawiana, remont organów, pomimo iż jest w planach, nie nastąpi wcześniej, niż za kilka lat.

Skala manuałów: C-a³, pedału: C-f¹.