Kolegiata Najświętszego Serca Pana Jezusa (os. Widok) Skierniewice (łódzkie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Starania o organy piszczałkowe do kościoła rozpoczęły się na początku roku 2000. Okazję ku temu stanowił wyjazd do Niemiec ordynariusza diecezji łowickiej, bp. Alojzego Orszulika wraz z ówczesnym proboszczem parafii, ks. Krzysztofem Malczakiem. Ksiądz biskup zwrócił się wówczas do strony niemieckiej z prośbą dotyczącą możliwości nabycia tam używanego instrumentu. Odpowiedź nadeszła pod koniec października z archidiecezji Paderborn. Zawierała informację, że w Hagen-Haspe, w parafii św. Bonifacego znajdują się zdemontowane organy firmy Klais. Zbudowane zostały w 1956 roku (numer katalogowy 986) na bazie dawnego 21-głosowego instrumentu postawionego w 1872 roku przez firmę Randebrock z Paderborn. Firma dokonała rozbudowy instrumentu w Hagen według ówczesnych wyobrażeń, zachowując część historycznych głosów. Głosy te w ekspertyzie prof. Winfrieda Schlepphorsta, rzeczoznawcy organowego z Urzędu Ochrony Zabytków Kraju Federalnego Westfalii z roku 1990 zostały uznane za zabytkowe i w pełni wartościowe. Podczas rozbudowy utracono jednak pierwotną obudowę. Organy kościoła św. Bonifacego zostały zdemontowane w roku 1989. Dokonano tego w związku z planowanymi zmianami w przestrzeni wewnętrznej tamtejszej świątyni. Demontaż przeprowadzony został jednak w sposób wysoce niefachowy, co sprawiło, że szereg piszczałek, a także innych elementów instrumentu uległ uszkodzeniu. Na szczęście później piszczałki składowane były w miarę fachowo.

Najpierw dokonano wyboru firmy organmistrzowskiej, której zadanie polegałoby na remoncie wszystkich elementów instrumentu i zestawieniu go w nowym miejscu. Propozycję parafii przyjął zakład Janusza i Zygmunta Kamińskich z Warszawy. Ekipa, w skład której oprócz proboszcza, organisty i tłumacza wszedł przedstawiciel firmy organmistrzowskiej, wyruszyła do Hagen 13 listopada 2000 roku. Następnego dnia, w towarzystwie Helmuta Petersa, organisty katedralnego i rzeczoznawcy organowego, ekipa udała się do Hagen-Haspe na oględziny instrumentu. W Hagen oczekiwali: proboszcz tamtejszej parafii ks. Werner Koenig oraz przedstawiciel firmy organmistrzowskiej Sauer poproszonej przez niemieckie władze kościelne do pomocy przy całej operacji. Okazało się, że substancja instrumentu jest w stanie gwarantującym opłacalność całego przedsięwzięcia i pozwala dobrze rokować o efekcie końcowym. Efektem wizyty w Hagen była decyzja, iż możliwie szybko instrument zostanie zabrany do Polski. Po powrocie do kraju ustalono termin odbioru instrumentu na przełom stycznia i lutego 2001 r.

Rozpoczęły się niezbędne przygotowania. Całość prac koordynował z upoważnienia proboszcza organista Eugeniusz Włoczyk. Przede wszystkim zapewniony został fachowy transport. Zaoferowała go firma Tekspod państwa Orłowskich ze Skierniewic, a specjalne regały na naczepę wykonała firma Jarbud z Bud Grabskich. 29 stycznia 2001 r. pięcioosobowa ekipa (w tym dwóch pracowników firmy Kamińskich) wyjechała do Hagen. Cztery dni trwały prace związane z inwentaryzacją elementów instrumentu, ściągnięciem ich z chóru kościoła (stół gry, wiatrownice) oraz ze strychu budynku parafialnego (piszczałki, miechy, dmuchawa) oraz zapakowaniem na specjalnie przygotowaną naczepę. Pomocą i wsparciem środkami technicznymi służyła firma Sauer. W międzyczasie dokonywano formalności w konsulacie polskim w Kolonii i w urzędzie celnym w Hagen. Transport dojechał do Polski w sobotę 3 lutego. W poniedziałek 5 lutego odbyła się odprawa celna i wówczas ciężarówkę rozpakowano.

Wkrótce potem rozpoczęły się prace remontowe. Poszczególne elementy instrumentu wywożone były sukcesywnie do warsztatu organmistrzowskiego Kamińskich. Tam dokonano naprawy sześciu wiatrownic, stołu gry i pięciu miechów. Dorobiono nowy kanał powietrzny zasilania manuału I i pedału oraz dwa dodatkowe regulatory powietrza. Dobudowano urządzenia Tremolo manuałów II i III. Dodano elektropneumatyczny aparat otwierania żaluzji manuału III (oryginalny zaginął w Hagen). Wymieniono również wszystkie elektromagnesy zasuw wietrownic manuału I.

Równocześnie rozważany był projekt adaptacji instrumentu do nowego wnętrza, w tym rozmieszczenie poszczególnych głosów oraz kształt szafy organowej, którą należalo wykonać. Ze względu na rozległość chóru i małą wysokość empory nad posadzką kościoła trzeba było zrezygnować z wysuniętego na balustradę chóru pozytywu. Sekcję manuału II postanowiono umieścić przed sekcją manuału III i zlokalizować w środkowej części chóru, między ściankami nośnymi konstrukcji dachu. Sekcje manuału I i pedału natomiast umieszczono po bokach, z podziałem na strony C i Cis. Zachowano dotychczasową dyspozycję instrumentu, dokonując jedynie zmiany głosu Blockflöte 4’ na Principal 4’ w manuale II dla sprawniejszego strojenia instrumentu (ze względu braku głosu wzorcowego położonego centralnie i dobrze słyszalnego na wiatrownicach manuału I i pedału). Zachowano starą dmuchawę, natomiast zamontowano nowy prostownik.

Na początku sierpnia 2001 roku rozpoczęła się realizacja projektu w kościele. W pierwszej kolejności zespawane zostały stalowe konstrukcje nośne wiatrownic. Po wykonaniu konstrukcji i umieszczeniu na nich wiatrownic rozpoczęły się prace elektryczne. W międzyczasie dokonywano przeglądu piszczałek. Część z nich wymagała dość gruntownych napraw, m.in. mozolnego prostowania wgnieceń, bowiem niektóre z dużych piszczałek wywróciły się na strychu w Hagen wskutek katastrofalnej burzy i zerwania części dachu w latach 90. Zdecydowano, że piszczałki frontowe (z wyjątkiem nowego frontu pozytywu) zostaną pomalowane. W dalszej kolejności podłączono stół gry i rozpoczął się montaż nowej szafy organowej. Po ustawieniu poszczególnych głosów rozpoczęły się prace intonacyjne prowadzone przez Andrzeja Kamińskiego i strojenie. Na koniec zdecydowano o dodaniu ozdobnego, niegrającego pozytywu na balustradzie chóru. Wnękę szafy pozytywu wypełniła drewniana, malowana i złocona figura św. Cecylii z portatywem, wykonana w pracowni snycerskiej Andrzeja Burkota w Górkach Wielkich k. Skoczowa.

W pracach organmistrzowskich brali udział: Zygmunt i Janusz Kamińscy (ten ostatni, nie doczekawszy zakończenia prac, zmarł w marcu 2002 r.), Andrzej Kamiński, Wojciech i Michał Kamińscy, Arkadiusz Zieliński, Paweł Szczygieł i Jan Cubrzyński. Trzeba zaznaczyć, że montaż instrumentu odbywał się w dość uciążliwych dla organmistrzów warunkach (dotyczy to szczególnie intonacji i strojenia), ponieważ równocześnie trwały w kościele inne roboty wykończeniowe. Ostatecznie prace zakończono tuż przed Świętami Wielkanocnymi 2002 r. Wtedy też po raz pierwszy organy zagrały. Poświęcenie organów nastąpiło w niedzielę 7 kwietnia 2002 roku, na mszy świętej o godz. 18:00 odprawionej przez ordynariusza łowickiego, bp. Alojzego Orszulika. Na uroczystość poświecenia przybyła kilkuosobowa delegacja z parafii św. Bonifacego w Hagen-Haspe na czele z proboszczem ks. Wernerem Koenigem. Po mszy odbył się koncert inaugurujący w wykonaniu prof. Gabrieli Klauzy z UMCS w Lublinie (w programie znalazły się m.in. utwory J.S. Bacha i F. Nowowiejskiego)

W pierwszym roku eksploatacji organów dokonano jeszcze dwukrotnie strojenia: najpierw w sierpniu, przed kolejną, a pierwszą w tym kościele edycją Letniego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej, a następnie w październiku przy okazji nagrywania instrumentalnej części płyty z kolędami i muzyką organową na Boże Narodzenie. Wtedy też nastąpił oficjalny odbiór instrumentu, potwierdzony protokołem z dnia 25 października 2002 roku. Ostatnie prace, jakie miały miejsce przy organach, nastąpiły około 2010 r. Wówczas w ramach gwarancji były wymienione oskórowania narożników wszystkich miechów oraz strojenie. Natomiast w 2020 roku zostało zamontowane oświetlenie prospektu organów, które zaprojektował i wykonał organista Eugeniusz Włoczyk.

Manuały C-g3, pedał C-f1


Budowniczy
Johannes Klais Orgelbau
Opus
986
Rok zakończenia budowy
1956
Stan instrumentu
Dobry
Liczba głosów
34
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
elektryczna
Traktura rejestrów
elektryczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Burdon 16'1. Quintadena 8'1. Holzflöte 8'1. Principalbass 16'
2. Principal 8'2. Lieblich Gedackt 8'2. Salicional 8'2. Subbass 16'
3. Hohflöte 8'3. Blockflöte 4' *3. Principal 4'3. Zartbass 16'
4. Gemshorn 8'4. Principal 2'4. Spitzflöte 4'4. Octavbass 8'
5. Octav 4'5. Sifflöte 1 1/3'5. Schwegel 2'5. Gedacktbass 8'
6. Rohrflöte 4'6. Cymbel 3-4x6. Sesquialter 2x6. Choralbass 4'
7. Quinte 2 2/3'7. Krumhorn 8'7. Scharff 4'7. Nachthorn 2'
8. Superoctav 2'8. Schalmey 8'8. Hintersatz 4x
9. Mixtur 4-6x9. Posaune 16'
10. Trompete 8'
Pomoce
Połączenia: II/I, III/I, III/II, I/P, II/P, III/P
Szafa ekspresyjna manuału III
Crescendo
Automat pedałowy
Dwie wolne kombinacje (jedna z podziałem na poszczególne sekcje)
Tutti
Tremulanty manuałów II i III
Przypisy
*) Faktycznie Principal 4'
Stół gry

Stół gry






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Autor
Kacper Kozioł


Ostatnia modyfikacja: 2022-08-19 01:28:07