Konkatedra Narodzenia NMP Żywiec (śląskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

W 1712 roku podpisano umowę z Janem Głowińskim na budowę 30-głosowego instrumentu za cenę 5000 zł. Prace te nie zostały jednak nigdy wykonane.

Nowy instrument wraz z zachowaną do dzisiaj szafą organową zbudował organmistrz Ignacy Ryszak z Opawy w latach 1713-1714. Instrument ten posiadał dwa manuały (prawdopodobnie krótkie oktawy), mechaniczną trakturę gry i rejestrów oraz około 24 głosów. Inwestycję tę na kwotę ok. 6600 zł ufundował Franciszek Wielopolski z Krakowa. Stół gry był wbudowany w środek szafy organowej i umieszczony tyłem do ołtarza, o czym świadczą pozostałości po manuałach oraz rejestrach w szafie. Restauracje instrumentu przeprowadzane były kilkakrotnie: pierwsza w roku 1721 przeprowadzona został przez Jakuba, brata z klasztoru karmelitów na Piasku, kolejna w roku 1766 — przez Antoniego Jaskulskiego (świadczy o tym inskrypcja znaleziona w instrumencie podczas kolejnych remontów) oraz w latach 1820 i 1826.

W 1933 r. firma Rieger z Karniowa zbudowała w miejsce organów Ryszaka nowy instrument o trakturze pneumatycznej i wiatrownicach stożkowych (opus 2572). Organy te zostały zamontowane w późnobarokowej szafie zbudowanej w 1714 roku. Instrument miał pierwotnie 24 głosy rozmieszczone pomiędzy sekcje dwóch manuałów oraz pedału. W latach 70. XX wieku został rozbudowany do dzisiejszej wielkości. Prace te wykonała firma Ryszarda Plenikowskiego i Józefa Adamczyka z Kartuz. Podczas powiększania instrumentu zostały zmienione oryginalne tabliczki rejestrowe Riegera oraz pisownia głosów. W roku 2005 została przeprowadzona renowacja instrumentu, podczas której wymieniono piszczałki prospektowe. Prace te wykonała firma Bałchan z Bielska-Białej. Sekcja manuału II umieszczona jest z tyłu szafy organowej. W instrumencie zachowana jest dźwignia do kalikowania, która obsługuje miech manuału I oraz pedału. Stół gry umieszczony przodem do prezbiterium, jednak widok na wnętrze kościoła zasłania niemy pozytyw umieszczony w balustradzie chóru.

Pozytyw ma trzy wieżyczki piszczałkowe (środkową półokrągłą i dwie boczne niższe), na szczytach których znajdują się figury grających i śpiewających aniołków. Po bokach znajdują się liczne posążki aniołków.

Szafa organowa wypełnia tylną część nawy kościoła. Środkowa część ma podobnie jak pozytyw trzy wieżyczki, jednak o odwróconych proporcjach i kształcie (środkowa mała trójkątna oraz dwie boczne duże półokrągłe). Boczne wieżyczki "podtrzymywane" są przez figury silnych mężczyzn, natomiast na ich szczytach znajdują się anioły grające na harfie oraz lutni. Boczne części szafy organowej są w kształcie prostokątnych ram, w których zainstalowane jest po 9 piszczałek głosu Pryncypał 8'. Łącznikami pomiędzy środkową a bocznymi częściami szafy są dwie bramki z półkolistym łukiem. Całość szafy organowej oraz pozytywu pokrywa bogata dekoracja rzeźbiarska, m.in. sploty akantu, girlandy, pęki kwiatowe i owocowe, karbowane wstęgi i muszle. Opócz figur wymienionych wcześniej znajduje się także wiele figur śpiewających i grających aniołków, putta z rogami obfitości oraz podtrzymujące sploty akantu, a także uskrzydlone główki aniołków.

 


Budowniczy
Rieger
Opus
2572
Rok zakończenia budowy
1933
Liczba głosów
29
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bourdon 16'1. Kryty jemny 16`1. Subbas 16`
2. Pryncypał 8'2. Pryncypał skrzypcowy 8'2. Echobas 16' **
3. Flet dęty 8'3. Gamba 8'3. Pryncypał 16'
4. Flet kominkowy 8'4. Flet harmonijny 8'4. Wiolonczela 8'
5. Salicjonal 8'5. Voxcoelestis 8'5. Oktawbas 8'
6. Oktawa 4'6. Prestant 4'6. Basflet 4'
7. Róg kozi 4'7. Róg nocny 4'7. Puzon 16' *
8. Superoktawa 2' *8. Nasard 2 2/3
9. Kwinta 1 1/3 *9. Flażolet 2
10. Mixtura 4rz10. Mixtura 3rz *
11. Trąbka 8' * 11. Obój 8'
Pomoce
Kopulacje: II-I 8'; II-I 16'; II-I 4'; II-II 16'; II-II 4'; I-I 4'; I-Ped 8'; II-Ped 8'
Tremolo manuału II
Wolna kombinacja
Szafa ekspresyjna manuału II
Wyłącznik głosów językowych
Rejestry zbiorowe: P, M.F, F, FF, T
Crescendo
Przypisy
*) głos dobudowany w latach 70.
**) transmisja głosu Kryty jemny 16' z manuału II
Stół gry

Stół gry

Piszczałki

Piszczałki






Źródło
Oględziny własne
J. Gołos, "Polskie organy i muzyka organowa", Warszawa 1972
Autor
Tomasz Barcik


Ostatnia modyfikacja: 2021-04-01 13:49:23

Kościół Świętego Krzyża (Żywiec) - 13  (10 ) głosów
Kościół św. Floriana (Żywiec) - 25 głosów
Kościół Przemienienia Pańskiego (Żywiec) - 6 głosów