Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego Przezmark (warmińsko-mazurskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Obecnie zdewastowany instrument został zbudowany w 1901 roku przez renomowaną ówcześnie firmę Orgelbauanstalt A. Terletzki Inh. Ed. Wittek z pobliskiego Elbląga. Przy budowie użyta została stara szafa z poprzednich organów Andreasa Hildebrandta z 1713 roku. Autorstwo dawnego instrumentu nie jest nigdzie udokumentowane, jednak forma prospektu, jego detale architektoniczne są analogiczne do innych organów tego budowniczego. Identyczną formę można było spotkać w centralnej części prospektu dawnych organów kościoła Bożego Ciała w Elblągu (1718), którym również dzięki kompozycji prospektu możliwe było przyporządkowanie autora. Przezmardzki instrument najprawdopodobniej (jak inne organy Hidebrandta tej wielkości) nie miał sekcji pedału. W 1890 roku stare organy mały 13 głosów. Powstałe w 1901 roku organy firmy Wittek miały 12 głosów rozdzielonych na dwie sekcje manuałowe oraz jedną pedałową z pneumatyczną trakturą.

Kościół w Przezmarku przetrwał działania wojenne w 1945 roku jednak przez około rok pozostawał opuszczony. Najprawdopodobniej w tym czasie doszło do stopniowej dewastacji instrumentu. Kilka lat po przejęciu kościoła przez Kościół Katolicki, w spisie inwentaryzacyjnym z 16 czerwca 1948 roku, proboszcz parafii św. Mikołaja w Elblągu ks. Wacław Hipsz wymienił instrument z adnotacją, iż jest on w pewnym stopniu zniszczony, jednak nadaje się do remontu. Kościół został przyporządkowany parafii w Pomorskiej Wsi i do dziś pozostaje świątynią filialną. W okresie późniejszym, naprawdopodobniej z braku odpowiedniego pilnowania światyni, organy zostały całkowicie zdewastowane. Obecnie zachowały się jedynie piszczałki drewniane instrumentu firmy Wittek, wiatrownice, zdewastowany kontuar oraz resztki traktury. Kilka lat temu córka ostatniego pastora Przezmarka planowała ufundować odbudowę zniszczonych organów, jednak jej śmierć zniweczyła plany. W związku z tym inny krewny zakupił do kościoła używany, niewielki instrument firmy Steinmann, który do dziś funkcjonuje w świątyni.


Budowniczy
Eduard Wittek
Rok zakończenia budowy
1901
Stan instrumentu
Bardzo zły
Liczba głosów
12
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bordun 16'1. [?]1. Subbass 16'
2. Principal 8'2. [?]2. [?]
3. [?]3. [?]
4. [?]4. [?]
5. [?]
6. [?]
Pomoce
Manual Coppel, Pedal Coppel I, Pedal Coppel II, Calcanterglocke.
Resztki stołu gry

Resztki stołu gry

Fragment stołu gry

Fragment stołu gry

Zbliżenie prospektu

Zbliżenie prospektu

Analogiczna kompozycja centralnej części prospektu w kościele Bożego Ciała w Elblągu (1718)

Analogiczna kompozycja centralnej części prospektu w kościele Bożego Ciała w Elblągu (1718)






Źródło
Jan Janca, Werner Renkewitz, ''Geschichte der Orgelbaukunst in Ost- und Westpreußen von 1333 bis 1944 Bd, I'', Würzburg 1984, s. 187.
Mieczysław Józefczyk, ''Elbląg i okolice 1937-1956. Chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów'', Elbląg 1998, s. 230-232.
Wizja lokalna.
Autor
Bartosz Skop


Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:16:17

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego (Przezmark) - 5 głosów