Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy Suwałki (podlaskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Klasycystyczny kościół został zbudowany w latach 1839-1841. Początkowo nie wybudowano w nim organów z braku środków w kościele. Instrument zamówiono dopiero ok. 1847 roku, zaś jego fundatorami byli oficerowie 8 Estońskiego Pułku Piechoty. Zbudowany został w roku 1851 lub 1852 przez Stanisława Dłużewskiego, organmistrza z Łomży. Zdobienie organów wykonał Franciszek Fórst, suwalski fabrykant robót złoconych i rzeźbiarskich, który zaczął swą pracę w 1854 roku.

Organy usytuowane są na drewnianym chórze nad głównym wejściem do kościoła. Szafa organowa przysłania arkadę w tylnej ścianie chóru. Składa się z wysokiego cokołu z umieszczoną pośrodku konsolą, na którym wsparta jest symetryczna, pięcioosiowa część prospektowa. Pośrodku niej znajduje się ostrokątna wieżyczka, wysunięta dwubocznie, a po bokach – płaskie segmenty oddzielone od wieżyczki niższymi polami piszczałkowymi. 

Oryginalny wystrój plastyczny stanowią płaskorzeźbione kwiatony, ornament palmetowy na konsoli wspierającej wieżę piszczałkową, ostrołuczne i ćwierćłuczne przesłony w górnych częściach wykrojów piszczałkowych, płaskie słupki oddzielające segmenty piszczałkowe z liściastymi kapitelami i stojące na nich oryginalne w swej formie cebulaste zwieńczenia. Na bocznym ścianach szafy zamontowane są żaluzje z poziomo ułożonych listew. Cała obudowa pokryta jest białą monochromią ze złoconymi ornamentami.

Stół gry o jednym manuale (C-f3) i pedale (C-f) wbudowany jest w lewy bok szafy organowej. Klawisze diatoniczne manuału pokryte są okładziną z kości słoniowej, a chromatyczne wykonane są z czernionego drewna. Nad manuałem mieści się prostokątna wnęka pulpitowa, a nad nią rząd rejestrów manuałowych zakończonych drewnianymi uchwytami. Nad klawiaturą nożną znajduję się wnęka na nogi, a z jej prawej strony – pionowy rząd rejestrów zespołu pedałowego.

Sekcje manuału (8 głosów) i pedału (6 głosów) mają niezależne wiatrownice klapowo- zasuwowe obsługiwane przez mechaniczną trakturę gry i rejestrów. Wiatrownica manuałowa znajduje się w górnej części cokołu, a wiatrownica pedałowa – w głębi pomieszczenia nad kruchtą kościoła. Pomiędzy wiatrownicami znajduje się chodnik serwisowy.

Traktura gry w obu sekcjach jest typowa. Składa się poziomych abstraktów połączonych z ramą wałków skrętnych i pionowymi abstraktami do klap. Traktura rejestrów w sekcji manuału również jest typowa, przeprowadzona za pomocą pionowych dźwigni dwustronnych prowadzącej od rejestrów do zasuw. Oryginalne rozwiązanie zastosowane jest w sekcji pedału: dźwignie dwustronne ułożone są poziomo, jedna nad drugą, w formie płaskich deseczek.

System powietrzny składa się z dwóch miechów klinowych umieszczonych jeden nad drugim za wiatrownicą pedału. Pierwotnie były one uruchomiane nożnymi dźwigniami, a obecnie są zasilane wentylatorem elektrycznym, który znajduje się w skrzyni razem z miechami.

Organy po wojnie były bardzo zniszczone i pozbawione metalowych piszczałek. W latach 1985-1988 Edmund Kamiński z Warszawy przeprowadził remont organów. Wówczas zmieniono dyspozycję według koncepcji Józefa Serafina oraz Josefa Menzla. Niestety, remont ten nie został ukończony. Nie zostały wykonane prace przy miechach oraz sekcji pedału i obecnie organy są w bardzo złym stanie. W kwietniu 2017 r. ruszyła akcja Społecznego Komitetu Ratowania Organów Dłużewskiego, która ma na celu zebranie środków potrzebnych do remontu instrumentu.

Dyspozycja prezentuje się dosyć spójnie, ale można przypuszczać, że dokonywano w niej pewnych zmian, np. Kwinta 1 1/3' powinna być niższa, o stopażu 2 2/3'. Prawdopodobnie jest to skutek próby ‘’barokizowania’’ instrumentu. Również na miejscu Fletu krytego w sekcji manuału prawdopodobnie znajdował się kiedyś głos językowy. Także na miejscu innego głosu stoi prawdopodobnie Rourflet 4’ w manuale.


Budowniczy
Stanisław Dłużewski
Rok zakończenia budowy
ok. 1852
Stan instrumentu
Zły
Liczba głosów
14
Liczba klawiatur
I+P
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mechaniczna
Dyspozycja instrumentu
ManuałPedał
1. Pryncypał 8' *1. Oktawbas 8'
2. Flet otwarty 8'2. Bourdon 8'
3. Rourflet 4' *3. Flet 8'
4. Oktawa 4' *4. Viola 4' *
5. Oktawa 2' *5. Trompet 8'
6. Mixtura 1 1/3' 2ch*6. Subbas 16'
7. Kwinta 1 1/3' *
8. Flet kryty 8'
Przypisy
*) piszczałki z 1985 r.
Stół gry

Stół gry

Rejestry sekcji manuału

Rejestry sekcji manuału

Traktura gry sekcji pedału

Traktura gry sekcji pedału

Traktura rejestrów sekcji pedału

Traktura rejestrów sekcji pedału

Wnętrze komory klapowej wiatrownicy

Wnętrze komory klapowej wiatrownicy






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Autor
Magdalena Lewoc


Ostatnia modyfikacja: 2020-04-04 12:50:42

Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła (Suwałki) - 34 głosów
Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia (Suwałki) - 10  (9 ) głosów
Sanktuarium Bożego Miłosierdzia (Suwałki) - 10 głosów