Kościół Znalezienia Krzyża Świętego Kalwaria Pacławska (podkarpackie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Kościół franciszkanów w Kalwarii Pacławskiej został wybudowany w latach 1770-1775 w stylu późnobarokowym. W roku 1776 konsekrował go pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego biskup obrządku ormiańskiego Jakub Walerian Tumanowicz z Kamieńca Podolskiego. Fundatorem tej murowanej świątyni był Szczepan Józef Dwernicki herbu Sas.

W roku 1774 Szczepan Józef Dwernicki zapisał anonimowo klasztorowi sumę 2000 zł polskich. Procent od tej sumy miał służyć na utrzymanie organisty w Kalwarii. Natomiast najstarszy inwentarz z roku 1829 wspomina o organach znajdująch się na środku chóru muzycznego nad głównym wejściem.

29 września 1855 roku w wyniku podpalenia w klasztorze kalwaryjskim wybuchł najbardziej dotkliwy materialnie pożar. Spłonął wówczas zupełnie klasztor i zabudowania gospodarcze, a na kościele spaliły się dachy, wieże, drzwi oraz chór z organami. Nie ma zbyt wielu informacji na temat tego pierwszego instrumentu.

Koszty odbudowy kościoła i klasztoru po pożarze wyniosły 25 185 złotych reńskich. Staraniem gwardiana o. Innocentego Nycza w roku 1858 kościół w Kalwarii został wyposażony w organy. Budowy nowego instrumentu kosztem 2000 złotych reńskich podjął się organmistrz lwowski Roman Ducheński (Liber perceptae et Expensae incipiendo a 1-a Octobris 1855, R.1859, 1860; Liber actorum memorabilium Conventus Calvariensis s. 35, nr 12).

W roku 1935 dokonano naprawy organów: W sierpniu naprawiono organ w kościele za cenę 300 zł. Oczyszczono cały organ, wystrojono piszczałki, wyłożono klawiaturę, wyregulowano mechanizm, naprawiono miech, zakonserwowano drewniane piszczałki i pomalowano szafę. Dwa głosy mocno zurzyte czekają na wymianę. Naprawy organu dokonał Karol Gliniewicz [Oliniewicz?] ze Lwowa były pracownik firmy Haase (Kronika 1, s. 345).

Szafa organowa nawiązuje do stylu barokowego. Została ona wykonana z drzewa sosnowego, a jej wymiary wynoszą:

  • wysokość: 685 cm,
  • szerokość: 403,5 cm,
  • głębokość: 179 cm.

Wierzchołki dwóch wież prospektu wieńczą dwa barokowe, drewniane aniołki z trąbką i fletem. Wszystkie ozdoby prospektu oraz uszaki są złocone. Na tylnej ścianie szafy organowej znajdują się dwie drewniane dźwignie do kalikowania, oprócz tego instrument zasilany jest dmuchawą elektryczną. Miech magazynowy dwufałdowy o wymiarach 335 x 160 cm. Ciśnienie powietrza w miechu 95 mm SW. Dwie wiatrownice zasuwowo-klapowe: wiatrownica manuału o wymiarach 370 x 105 cm, wiatrownica pedału o wymiarach 370 x 60 cm. Stół gry wbudowany jest w bok szafy organowej. Klawiatura pedałowa prosta, wykonana z dębu jasnego. 

Skala manuału: C-f3 (54 klawisze); skala pedału: C-a (22 klawisze).


Budowniczy
Roman Ducheński
Rok zakończenia budowy
1858
Liczba głosów
15
Liczba klawiatur
I+P
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mechaniczna
Dyspozycja instrumentu
ManuałPedał
1. Principal 8’1. Subbass 16’
2. Fl. Amabilis 8’2. Princbass 8’
3. Quintatona 8’3. Cello 8’
4. Salicional 8’4. Bourdonbas 8’
5. Octav 4’
6. Quinta 3’
7. Fl. min. 4’
8. Fl. maj. 8’
9. Piccolo 2’
10. Gamba 8’ *
11. Mixtura [3x]
Przypisy
*) głos wstawiony przez Jana Bienia w 1908 roku
Stół gry

Stół gry






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
1. „Inventarium Ecclesiae Calvariae Pacłaviensis (...) Francisci Błeszyński Guardiani Anno a Nativitate Domini Christi 1829 die 10 7-bris”.
2. „Kronika konwentu OO. Franciszkanów w Kalwaryi Pacławskiej od roku 1668. Spisywana przez Gwardyanów od r. 1902”.
3. „Opis Kalwaryi pacławskiej z R. 1915”, o. Alojzy Karwacki.
4. „Kalwaria Pacławska”, o. Józef Symeon Barcik OFMConv., Warszawa 1985.
5. Liber perceptae et Expensae incipiendo a 1-a Octobris 1855, R.1859, 1860.
6. Liber actorum memorabilium Conventus Calvariensis Ord. Min. Francisci Ven. Patri Minoritarum Conventualium.

Zdjęcia: Przemysław Kata
Autor
Piotr Czuczkiewicz


Ostatnia modyfikacja: 2021-09-19 16:15:52


petrus
petrus 2024-12-16 16:59:37
Instrument jest w całości wpisany do rejestru zabytków.
Joanqa
Joanqa 2023-09-25 18:19:27 Edytowany
Dzień dobry. Organy zostały naprawione przez mojego dziadka Karola Oliniewicza ze Lwowa. Był organmistrzem