Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła Złotów (wielkopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Organy do roku 2017 znajdowały się w rzymskokatolickim kościele św. Józefa w Stein-Kerensheide (Holandia). W tymże roku, na skutek decyzji biskupa miejsca o całkowitym zamknięciu kościoła, firma organmistrzowska Krzysztofa Grygowicza dokonała ich rozbiórki i przewiezienia do Polski. Instrument stanowił pierwotnie jedną całość z trzygłosowymi organami chórowymi, które jeszcze przed nabyciem instrumentu przez parafię w Złotowie zostały zamontowane w kurii diecezjalnej w Płocku. Organy główne zaś pod nadzorem wspomnianej firmy organmistrzowskiej 29 maja 2017 roku zostały przewiezione do parafii w Złotowie, a następnie złożone na wieży oraz chórze kościoła. Ta sama firma pomiędzy czerwcem i listopadem 2017 roku dokonała ich montażu.

Pierwotnie prospekt organów składał się z dwóch osobnych członów ustawionych po przeciwległych stronach chóru. W złotowskim kościele, z uwagi na warunki architektoniczne tutejszego chóru, połączono obie szafy organowe w jedną bryłę i tak powstały jednolity prospekt umieszczono w centralnej części chóru, w odległości ok. 2 metrów od balustrady. Po połączeniu obu szaf pozostała pomiędzy nimi przerwa, która wymagała estetycznego wypełnienia. W związku z tym po wykonaniu niezbędnych prac stolarskich dorobiono 6 niemych piszczałek cynkowych i umieszczono je w centralnej części prospektu. Nieme są również piszczałki znajdujące się na obu skrajach prospektu. Od dołu prospekt podświetlany jest na całej długości diodami LED.

Stawianie organów rozpoczęto od wykonania solidnego drewnianego podestu o powierzchni całkowitej ok. 15,5 m2. Następnie, celem ograniczenia padania promieni słonecznych na piszczałki poprzez duże okno znajdujące się w południowej części kościoła, skonstruowano i postawiono podwójną tylną ścianę instrumentu o szerokości 5,6 metra i wysokości 5,5 metra. Środek ściany wypełniono wełną wygłuszającą. W międzyczasie wykonano niezbędne prace elektryczne polegające na doprowadzeniu napięcia trójfazowego do silnika dmuchawy oraz przewodów załączających do kontuaru. Zasilacz elektromagnesów i silnik wyposażono w zupełnie nowe zabezpieczenia nadprądowe i różnicowoprądowe, czujnik kolejności i zaniku faz oraz szereg styczników gwarantujących ich bezpieczną pracę. W kolejnym etapie przystąpiono do dalszego wznoszenia szafy organowej oraz sukcesywnego ustawiania w jej wnętrzu wszystkich niezbędnych elementów organów, takich jak miechy, kanały powietrzne, wiatrownice, elektromagnesy, szafa ekspresyjna i innych. W międzyczasie oczyszczono wszystkie piszczałki (ponad 1250 sztuk), odnowiono klawiatury obydwu manuałów (naklejono nowe nakładki na klawisze) oraz pomalowano piszczałki prospektowe. W trakcie prac przy trakturze położono około 750 metrów 12-żyłowego przewodu miedzianego i wykonano setki połączeń lutowanych. Wymieniono też wszystkie przewody ołowiane na rurki z tworzywa sztucznego. Podobnie postąpiono z mieszkami: zużyte mieszki skórzane zastąpiono nowymi, wykonanymi z polipelu. Odrestaurowano też drewniane listwy tonowe, stanowiące elementy wiatrownic. Wszystkie metalowe kondukty powietrzne zastąpiono rurami papierowo-aluminowymi. Na koniec prac dokonano korekty intonacyjnej niektórych piszczałek i nastrojenia każdej z nich.

System powietrzny organów składa się z dmuchawy zasilanej silnikiem trójfazowym oraz trzech połączonych ze sobą jednofałdowych miechów magazynowych. Miech główny, który zlokalizowany jest na podłodze pod sekcją manuału II, doprowadza powietrze do większości piszczałek sekcji pedału oraz zasila pomocniczo dwa pozostałe miechy, które z kolei zaopatrują wiatrownice poszczególnych manuałów i pozostałej sekcji sekcji pedału. Piszczałki ustawione są na dwunastu wiatrownicach. Cztery duże wiatrownice obu manuałów są stożkowe. Pozostałe charakteryzują się budową mieszaną, w których elektromagnesy sterują ruchem mieszków połączonych z klapami bądź zaworami. Znacząca większość piszczałek jest zachowana w bardzo dobrym stanie. Sekcja manuału II została zamknięta w szafie ekspresyjnej i znajduje się na górnym poziomie szafy organowej, po lewej stronie chóru. Na tym samym poziomie, lecz po prawej stronie chóru, znajduje się sekcja manuału I oraz Subbas 16' z sekcji pedału (jedyny głos w organach składający się tylko z piszczałek drewnianych). W tylnej części szafy, na dolnym poziomie, po lewej stronie chóru, znajduje się głos Bazuin 16', który z racji swoich dużych rozmiarów miejscami sięga sufitu szafy organowej. Spośród wszystkich piszczałek instrumentu, najmniejsza ma wysokość kilkunastu centymetrów, a największa – należąca właśnie do tego głosu – ok. 5,5 m. Większość piszczałek metalowych wykonana jest ze stopu cyny i ołowiu. Wyjątek stanowią piszczałki prospektowe, należące do głosów Prestantbas 16' i Prestant 8', które w większości wykonane są z blachy cynkowej. Niektóre z nich jedynie w dolnej części wykonane są z cynku, natomiast w górnej – z cyny z ołowiem. Część głosów (Holpijp 8', Bourdon 16', Roerfluit 8', Gedektbas 8') składa się zarówno z piszczałek drewnianych, jak i metalowych. Z powodu bardzo dużych rozmiarów cztery piszczałki głosu Prestantbas 16' znajdujące się na środku obydwu gzymsów prospektowych zostały poddane gierowaniu (łamaniu) pod kątem 90 stopni. Zabieg ten pozwolił na zmieszczenie ich na chórze przy zachowaniu odpowiedniej odległości od sufitu, a jednocześnie zachowaniu wysokości wydawanego przez nie dźwięku.  

Dnia 14 listopada 2017 roku dokonano uroczystego poświęcenia organów przez bp Jana Tyrawę, ordynariusza diecezji bydgoskiej. Następnie odbył się koncert w wykonaniu prof. Elżbiety Karolak z Poznania. W montażu organów swój udział miało wiele osób i instytucji. Ogromne podziękowania należą się osobom, które rozładowały cały instrument, przywieziony dwoma samochodami ciężarowymi przez Zenona i Krzysztofa Ziębów przy współpracy z firmą Media Expert i Maciejem Grzebitą. Większość prac stolarskich wykonali Marek Kokowski (podłoga, tylna ściana) oraz Kazimierz Jakóbczyk (prace przy szafie organowej). Prace elektryczne wykonał Waldemar Szmit z synem. Na różnym etapie prac swoją pomocą służyli m.in. Kazimierz Adamczyk, Zygmunt Dziwiński, Szymon Kobierzyński, Kazimierz Kopienke, Józef Paczkowski i Józef Zuper. Koordynatorami prac związanymi z montażem organów byli ks. proboszcz Arkadiusz Kalinowski, kościelny Zdzisław Składnik oraz piszący te słowa. W akcję zaangażował się również wikariusz, ks. Bartłomiej Brzeziński, z którego inicjatywy została zorganizowana zbiórka makulatury. Dochód z niej w całości został przeznaczony na niezbędne prace związane z wznoszeniem organów.

Stół gry jest wolnostojący, umieszczony na ruchomym podeście. Skala manuałów: C–g3; skala pedału: C–f1.


Budowniczy
Verschueren
Opus
308
Rok zakończenia budowy
1954
Liczba głosów
24  (21)
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
elektro-pneumatyczna
Traktura rejestrów
elektro-pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bourdon 16'1. Tolkaan 8'1. Prestantbas 16'
2. Prestant 8'2. Salicionaal 8'2. Subbas 16'
3. Roerfluit 8'3. Zweving 8'3. Octaafbas 8' *
4. Octaaf 4'4. Holpijp 8'4. Gedektbass 8' **
5. Koppelfluit 4'5. Prestant 4'5. Prestantbas 4' *
6. Kwint 2 2/3'6. Blokfluit 4'6. Bazuin 16'
7. Octaaf 2'7. Nachthoorn 2'
8. Mixtuur III+IV sterk8. Sesquialter II sterk
9. Trompet 8'9. Trompet Harmoniek 8'
Pomoce
Połączenia:
Manuaal I - Manuaal II
Manuaal I - Manuaal II 16'
Manuaal I - Manuaal II 4'
Pedaal - Manuaal I
Pedaal - Manuaal II
Pedaal - Manuaal II 4'
Wyłącznik normalnej oktawy manuału II

Urządzenia dodatkowe: dwie wolne kombinacje, automat pedału, wyłącznik głosów językowych, żaluzja manuału II
Stałe kombinacje: Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti
Przypisy
*) ekstensja głosu Prestantbas 16'
**) ekstensja głosu Subbas 16'
Stół gry

Stół gry






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło

http://www.organy.pila.pl/

Autor
Dariusz Podhalicz


Ostatnia modyfikacja: 2024-11-04 22:55:06

Kościół św. Stanisława Kostki (Złotów) - 16 głosów
Kościół św. Rocha (Złotów) - 6 głosów
Kościół Wniebowzięcia NMP (Złotów) - 24 głosów