Kościół św. Pawła Apostoła (franciszkanów) Elbląg (warmińsko-mazurskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Kościół św. Pawła został zbudowany w latach 1892-1895 jako świątynia ewangelicka. Świątynia znajdowała się na terenie tzw. Kolonii Pangritza, na terenie której mieszkali głównie robotnicy elbląskich zakładów przemysłowych. Teren kolonii został włączony w granice miasta Elbląga w 1913 roku. Pierwsze organy w kościele zostały zbudowane w 1893 roku przez firmę Orgelbauanstalt A. Terletzki Inh. Ed. Wittek z Elbląga. Instrument o trakturze mechanicznej lub już pneumatycznej miał 14 głosów na 2 klawiaturach manuałowych i jednej pedałowej. Podczas działań wojennych w 1945 roku kościół został silnie zdewastowany. Nic nie wiadomo o dalszych losach instrumentu. Po wojnie świątynię tę przejął zakon franciszkanów. Nie wiadomo czy organy zostały w tamtym czasie zniszczone, czy funkcjonowały jeszcze w okresie powojennym.

W styczniu 1960 roku zapadła decyzja budowy nowych organów. Początkowo chciano sprowadzić wybudowane w 1928 roku 30-głosowe organy firmy Gustav Heinze z kościoła ewangelicko-augsburskiego w Świeradowie na Dolnym Śląsku. Już po podpisaniu umowy przełożeni pastora ze Świeradowa nakazali odstąpić od transakcji. Tu wkroczyła Wojewódzka Rada Narodowa we Wrocławiu, która zezwoliła na sprzedaż organów. Zdecydowano się jednak na budowę nowego instrumentu. Zadanie to zlecono firmie Zygmunta Pietrzaka z Włocławka, która 5 lat wcześniej złożyła ze starszych elementów instrument dla kościoła św. Mikołaja na Starym Mieście.  Organmistrz przejął organy ze Świeradowa jako zapłatę za nowe organy i zamontował je w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Lipnie. W sporządzonej umowie uzgodniono wykonanie instrumentu o 14 głosach z przygotowanym miejscem na dalsze 5. Budowę współfinansowała Polonia ze Stanów Zjednoczonych. 13 listopada 1960 roku niekompletne organy poświęcił biskup warmiński Józef Drzazga. Brakujące 5 rejestrów zamontowano w latach późniejszych.

W roku 2013 organy zostały wyremontowane przez Sławomira Tyburskiego z Nowego Dworu Gdańskiego, który m. in. wyczyścił instrument oraz wstawił na miejsce fletu leśnego 2' w I manuale głos ''Tercja 2'''(sic!). Nie została wymieniona głośna i zdezelowana dmuchawa, która jest słyszalna w całym kościele. Obecnie organy wymagają remontu.

Skala manuałów: C-a3; skala pedału: C-d1.

 


Budowniczy
Zygmunt Pietrzak
Rok zakończenia budowy
1960
Stan instrumentu
Dostateczny
Liczba głosów
19
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bourdon 16'1. Gedakt 8'1. Subbas 16'
2. Pryncypał 8'2. Salicet 8'2. Oktawbas 8'
3. Holflet 8'3. Pryncypał 4'3. Fletbas 8'
4. Oktawa 4'4. Blokflet 4'4. Chorałbas 4'
5. Rurflet 4'5. Róg nocny 2'
6. Kwinta 2 2/3'6. Cymbały 3ch.
7. Tercja 2' [sic!] *7. Obój 8'
8. Mikstura 3-4ch.
Pomoce
Połączenia: M.II Ped, M.I Ped, M.II-I, Super II-I, Subokt II-I, Super I, Super II
Włączniki pomocnicze pod manuałem: A.P., K[asownik], P[iano], F[orte], T.T.[tutti], K[asownik], Cres[cendo], K[asownik], W[olna].K[ombinacja].
Dźwignie nożne: wałek crescendo (nie działa niezależnie)
1 rezerwowy włącznik registrowy
Przypisy
*) pierwotnie Flet leśny 2'
Stół gry

Stół gry

Dmuchawa elektryczna

Dmuchawa elektryczna






Źródło
Wojciech Zawadzki, "Życie religijne", [w:] "Historia Elbląga", Tom V cz. 2, red. Andrzej Groth, Gdańsk 2005, str. 222, 225.
Mieczysław Józefczyk, "Elbląg i okolice 1937 - 1956. Chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów", Elbląg 1998, str. 59-60.
[autor nieznany], "Orgelbauanstalt A. Terletzki Elbing Inhaber Ed. Wittek Hoflieferant Sr. Königlichen Hoheit de Prinzen Friedrich Leopold von Preußen, Geschäftsgründung 1857", Berlin 1908, s. 16.
Wolfgang Brylla, "Pokrętne dzieje świeradowskiego instrumentu", ''Sudety'' 2012, nr 137, s. 26, 27.
http://organy.art.pl/instrumenty.php?instr_id=2503, data dostępu: 10.04.2016.
Autor
Bartosz Skop


Ostatnia modyfikacja: 2019-05-12 17:55:43

Kościół św. Wojciecha (Elbląg) - 16 głosów
Katedra św. Mikołaja (Elbląg) - 31 głosów

JakubWszolek
JakubWszolek 2024-06-02 12:08:20
Warto zauważyć, że p. Tyburski nie jest organmistrzem, więc nazwanie jego prac "remontem" jest nadużyciem semantycznym.