Bazylika NMP Wniebowziętej i św. Wacława (Sanktuarium Krzyża Świętego – Opactwo Cystersów) w Mogile Kraków (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Choć początki opactwa cysterskiego w Mogile sięgają roku 1222, to jednak miejscowy kościół został wyposażony w organy dopiero między 1522 a 1546 r., za rządów opata Erazma Ciołka.

Ok. 1730 r. powstały nowe organy. Ich prospekt składał się z dwuczęściowej sekcji głównej oraz pozytywu wbudowanego centralnie w parapet chóru muzycznego. W XIX w., wobec pogarszającego się stanu instrumentu, rozważano zakup nowych organów. Świadczy o tym niezrealizowana oferta firmy Gebrüder Rieger z Jägerndorfu z 1897 r.

Ostatecznie dopiero w drugiej połowie lat 20. XX w. świątynia została wyposażona w nowy instrument, zbudowany przez Stanisława Tobolę z Krakowa, a ukończony w 1928 r. Budowa organów, którą nadzorował cysters o. Grzegorz Recelj, kosztowała 39 tys. zł. Organmistrz wykorzystał zasadniczą część XVIII-wiecznego prospektu, jednak zlikwidował pozytyw w balustradzie chóru, instalując Kronwerk i niemy pozytyw w przestrzeni między szafami organowymi. Instrument miał dwa manuały i pedał, trakturę pneumatyczną i wiatrownice stożkowe. Pierwotnie dysponował 32 lub 33 głosami. Głosy językowe miały być sprowadzone z firmy w Hanowerze.

W drugiej połowie XX w., podczas kilku przebudów, dotychczasową trakturę pneumatyczną wymieniono na system elektropneumatyczny, zmodyfikowano i rozszerzono dyspozycję, a także zlikwidowano szafę ekspresyjną II manuału i dzwonki.

Dyspozycja organów do 2006 r.:

Manuał I Manuał II Pedał
Bourdon 16' Pryncypał 8' Pryncypałbas 16'
Pryncypał 8' Rurflet 8' Subbas 16'
Major 8' Amabilis 8' Oktawbas 8'
Portunal 8' Klarnet lab. 8' Fletbas 8'
Salicet 8' Eolina 8' Kwintbas 5 1/3'
Cello 8' Vox Coelestis 8'    Chorał 4' ***
Kwintadena 8' Oktawa 4' ** Puzon 16'
Oktawa 4' Flet kryty 4'  
Minor 4' Trawers 4'  
Viola 4' Superoktawa 2'  
Piccolo 2' Flecik 2'  
Kwinta 2 2/3' *    Kwinta 1 1/3'  
Mixtura [?] Kornet 3x  
Trąbka 8' Cymbel 3x  
  Obój 8'  

*) pierwotnie Cor Anglais 8'
**) pierwotnie Dolce 4'
***) pierwotnie Cello 8'

W latach 2006-2007 instrument został wyremontowany i przebudowany przez Lecha Skoczylasa z Krakowa. Głosy manuału II rozdzielono wówczas na dwie samodzielne sekcje. Stało się to możliwe dzięki zamontowaniu trzymanuałowego, używanego stołu gry (firmy E. Weyland z Opladen) sprowadzonego z Niemiec. Równocześnie nieznacznym przekształceniom poddano obsadę głosów w manuale I i pedale. Nadto wzmocniono konstrukcję szaf organowych, zbudowano nowe podesty i drabiny, zrekonstruowano szafę ekspresyjną manuału II oraz dzwonki, zmodernizowano system powietrzny, a także zainstalowano nową, energooszczędną dmuchawę elektryczną produkcji niemieckiej.

Instrument 36-głosowy, o trakturze elektropneumatycznej i wiatrownicach stożkowych, z wolnostojącym (ruchomym) stołem gry o trzech manuałach (C–g3) i pedale (C–f1).

Prospekt organowy o elementach barokowych i neobarokowych, trójsekcyjny (złożony z dwudzielnej sekcji głównej, Kronwerku i niemego pozytywu).


Budowniczy
Stanisław Tobola
Rok zakończenia budowy
1928
Liczba głosów
36
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
elektro-pneumatyczna
Traktura rejestrów
elektro-pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Burdon 16'1. Pryncypał 8'1. Rurflet 8'1. Pryncypał 16'
2. Pryncypał 8'2. Amabilis 8'2. Kwintadena 8'2. Subbas 16'
3. Flet Major 8'3. Klarnet lab. 8'3. Pryncypał 4'3. Oktawbas 8'
4. Portunal 8'4. Aeolinia [sic!] 8'4. Flet kryty 4'4. Fletbas 8'
5. Cello 8'5. Vox coelestis 8'5. Oktawa 2'5. Kwinta 5 1/3'
6. Salicet 8'6. Trawers flet 4'6. Kwinta 1 1/3'6. Chorałbas 4'
7. Oktawa 4'7. Fugara 4'7. Vox Humana 8'7. Puzon 16'
8. Flet Minor 4'8. Obój 8'
9. Kwinta 2 2/3'
10. Piccolo 2'
11. Tercja 1 3/5'
12. Mixtura 5-6x
13. Kornet 4x
14. Trompet 8'
Pomoce
II-I, III-I, III-II, Super I, Super II, Super II-I, I-P, II-P, III-P
Dwie wolne kombinacje
Tutti
Wyłączniki indywidualne głosów językowych
Crescendo (wałek)
Żaluzja manuału II
Poprzedni stół gry

Poprzedni stół gry

Stół gry

Stół gry

Miech

Miech






Źródło

Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie: karta ewidencyjna zabytkowych organów (opr. E. Kubala, 1982)
Narodowe Archiwum Cyfrowe: fotografie prospektu organowego z lat 1926 i 1937
„Hosanna” 1928, nr 5 i 6
„Mogilski Krzyż” 2007, nr 3 i 11
Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kraków 1867
K. Jackiewicz, Cystersi w Krakowie-Mogile, Kraków 2010
I. Kołodziejczyk, Przewodnik. Kraków-Mogiła, Kraków 2005
Zdjęcie prospektu: Piotr Dudzic

Autor
Piotr Matoga


Ostatnia modyfikacja: 2024-08-07 20:56:39

Kościół NMP Matki Kościoła (Prądnik Biały) (Kraków) - 29 głosów
Kościół Najświętszego Imienia Maryi (pijarów – Rakowice) (Kraków) - 13 głosów
Kościół Stygmatów św. Franciszka z Asyżu (OO. Franciszkanów-Reformatów – Bronowice Wielkie) (Kraków) - 27 głosów