Bazylika kolegiacka Wniebowzięcia NMP (Sanktuarium św. Józefa) Kalisz (wielkopolskie)

Organy w kaliskiej bazylice kolegiackiej są po raz pierwszy wzmiankowane przez wizytatora biskupiego kanonika Mateusza Chylewskiego w roku 1755 jako wykonane z funduszy przekazanych przez nieżyjących już wówczas zamożnych mieszczan Antoniego i Katarzynę Szabelkowiczów. Szafę organową wykonał rzeźbiarz Franciszek Eytner, autor wielu elementów wyposażenia bazyliki. Niestety, niewiele wiadomo o pierwotnym instrumencie.

W 1783 roku w wyniku katastrofy budowlanej zawaliła się nawa boczna i część nawy głównej gotyckiej świątyni, wskutek czego instrument uległ zniszczeniu. Podczas odbudowy korpusu nawowego powiększono kościół o jedno przęsło oraz wykonano murowaną emporę organową. W związku ze zbliżającą się koronacją cudownego obrazu św. Józefa ks. Stanisław Józef Kłossowski postarał się o budowę nowych organów, które ukończono do 1796 roku. Do odbudowy instrumentu wykorzystano najprawdopodobniej uratowane od zniszczenia elementy starego instrumentu. Koszt nowych organów opiewał na sumę 24 000 zł.

W 1909 roku instrument został przebudowany przez warsztat Spiegla. Powiększono dyspozycję do 29 głosów, przebudowano system powietrzny oraz wykonano nowy, ustawiony centralnie (organista siedział przodem do ołtarza) kontuar. Niedługo potem kolejnej przebudowy dokonał warsztat Adolfa Homana z Warszawy. Po tych pracach dyspozycja wyglądała następująco:

Połączenia: Manual koppel, Super-Oktav-Koppel I-I, Sub-Oktav-Koppel II-I, Pedal koppel I, Pedal koppel II
Pedał żaluzji manuału II, pedał crescendo, 4 stałe kombinacje

Obecną formę instrument uzyskał w trakcie II wojny światowej, kiedy bazylika była kościołem przeznaczonym dla niemieckich katolików. Budowę nowego instrumentu powierzono firmie Gebrüder Jehmlich z Drezna, a organy otrzymały numer 621. Prace rozpoczęto we wrześniu 1943 roku. Przy budowie instrumentu wykorzystano część piszczałek i wiatrownic z poprzedniego. Inauguracja organów odbyła się 5 lutego 1944 roku. W programie koncertu, którego wykonawcą był Walter Borner, znalazły się dzieła Bacha, Regera oraz improwizacje i śpiew pieśni.

W 2014 roku gruntownie odnowiono szafę organową, odkrywając jej pierwotną kolorystykę. Obecnie, od 2014 roku, trwają prace przy instrumencie, których wykonawcą jest warsztat Zdzisława Mollina z Odrów. W ich ramach m.in. gruntownie przebudowano system powietrzny, dokonano zmian w dyspozycji, odnowiono kontuar, wiatrownice, piszczałki oraz trakturę.

Instrument działa w oparciu o pneumatyczną trakturę gry i rejestrów systemu tłoczącego. System powietrzny stanowią trzy miechy pływakowe znajdujące się w szafie organowej (pierwotnie był to jeden miech umieszczony w wieży). Na parterze szafy umieszczona została sekcja pedału, na pierwszym piętrze sekcja manuału I podzielona na dwie wiatrownice, a na drugim sekcja manuału II w szafie żaluzjowej. Stół gry wolnostojący, ustawiony przed szafą organową (organista siedzi przodem do ołtarza).